M22

ﺭﺿﺎﻯ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ

ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺩﺭ ﻓُﺺّ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻰ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻬﻰ ( ﺍﻟﻠﻪ) ﻭﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺕ ﺫﺍﺗﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻢ ﺫﺍﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺳﻤاء ﺍﻟﻬﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﻰ ﺍﺳﺖ. ﺑﻔﺮﺽﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﺳﻤﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ،ﻳﺎ ﺍﺳﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺎﻣﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺎ ﺩﻭﻥ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﭘس ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ،ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺏّ ﺁﻧﺮﺍﺑﺘﻤﺎﻣﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﮐﻠّﻴّﺘﻰ ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺭﺏّ ﻧﻴﺴت که ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﻫﺴﺖ. ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺍﺯ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺘﻰ ﺍﺳﻤاء ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺭبّ ﺮﺣﻤﺎﻥ ،ﻳﺎ ﺭﺏّ ﻗﺮﺁﻥ، ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﺭﺏّ ﺍﻟﺄﺭﺑﺎﺏ ﺍﺳﺖ. ﺫﺍﺕ ﺍﻟﻠﻪ، ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺍﺟﺰاء ﻭﺗﺒﻌﻴﺾ ﻭﺗﻔﮑﻴﻚ ﻭﭼﻨﺪ ﮔﺎﻧﮕﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺣﺪﻳّﺖ،ﺟﻤﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﺳﻤاء ﺍﻟﻬﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ. ﻗﺒﻠﺎ ﮔﻔته اﻡ،ﮐﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ،ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻯ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺭﻭﻯ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺳﻤاء، ﻧﻪ ﺭﻭﻯ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ،ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺩﺭ ﺃﻣﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﮑﻴﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺸﮑﻠﺎﺗﻰ ﻫﻢ ﺑﺒﺎﺭ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ. ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﻟﻠﻪ،ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥﺍﻧﻮﺍﻉ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ.ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺁﺧﺮﻳن ﺸﺎﻫﮑﺎﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭﺧﻠقت ﻨﻴﺴﺖ.ﻭﻧﻴﺰﻣﺸﮑﻞ ﺃﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ،ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻰ ﮔﻴﺮﺩ،ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﺎ ﺃﺑﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﻈﺮ ﻭﻯ ﺍﮔﺮ(ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺫﻫﻨﻰ)ﺩﺭ ﺍﺳﻤاء ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻤﺎء ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ،ﺑﻪ ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ. ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭ ﺍﻫﻞ ﮐﻠﺎﻡ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ،ﺍﮔﺮ ﺻﻔﺎﺕ ﻭﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﭘﺸﺖ ﮔﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ،ﻭ ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪﻯ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ،ﻭﻣﺮﺍﺗﺐ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻣثلا ﺩﺭ ﺑﺸﺮ ﺻﻔﺖ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ، ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺸﺮ،ﺍﺯ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﻭﺭﻭﺣﻰ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺍﺯ ﺻﻔﺎﺕ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ.ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻓﻌﻠﺎ ﺩﺭ ﮐثرﺕ ﺑﻴﻨﻰ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ . ﻭ ﺧﺪﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻠﻪ،ﺑﺮﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺳﻤﺎء ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﺳﺖ. ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ،ﻣﺘﺠﻠّﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ، ﻫﻤﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﻟﻠﻪ ﻫﺴﺖ. ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮﻯ،ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻋﺸﻖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺭﺣﻤﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ. ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻭ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﻭﻟﻮ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﺭ ﺫﺍﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺴّﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮﺩ، ﺻﻔﺘﻰ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﭼﻴﺴﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﻤﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﻣثاﻝ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺍﺳﻢ ﺭﺣﻤﺎﻥ،ﮐﻪ ﺭﺏّ ﺍﻟﻌﺮﺵ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﻣﺤﺴﻮس ﻣﻴﺸﻮﺩ ﺻﻔﺖ ﺭﺣﻤﺖ ﻫﺴﺖ.ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﻭ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺻﻔﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺭﺣﻤﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰﻭﻗﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻢ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﺠﻠّﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ، ﻫﻢ ﺻﻔﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻭﻫﻢ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﺳﻤﺎﺋﻰ ﻗﺒﻠﻰ،ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺻﻔﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺻﻔﺎﺕ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻳﺎ ﻋﺸﻖ،ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﻔﺎﺕ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﺁثاﺭ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ . ﻓﻌﻠﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮ ﺣﺪّ ﺃﮐثر ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻭ ﺟﺴﺘﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ،ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ،ﻭ ﺻﻔﺖ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ،ﻳﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﺎ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺍﺳﺖ. ﻣﺪﺑّﺮﺍﻥ ﺭﻭﺣﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ،ﺗﺎ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﮑﻤﺎﻝ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭ ﺭﻭﺡ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺩﺭ ﻗﺒﻀﻪ ﺗﺠﻠّﻰ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﻭﺗﻤﺎﻣﻰ ﺻﻔﺎﺕ ﻭﺍﺻﻞ ﻗﺎﺋم هماﻥ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﺳﺖ . ﻭﻟﻰ ﺭﻭﺡ ﺳﺎﻟﻚ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺮﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ،ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺑﻮﺩﻩ، ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﺳﺎﻟﻚ ﺗﺪﺑﻴﺮﺵ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻗﺎﺋﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ. ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﻭﺍﺻﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺎ ﻭﺻﻮﻝ ﺭﻭﺣﻰ ﺑﻬﺮ ﺭﺑّﻰ، ﺗﻤﺎﻡ ﺭﺏ ﻫﺎﻯ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺎﻟﻚ،ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﻠﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.ﻭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺭﻭﺡ ﺷﺨﺺ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺳﺪ. ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ، ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﺪﺍﺷته اﻧﺪ.

ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻟﻠﻪ،ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻓﻠﺴفی ﺩﺍﺷﺖ ﻣﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺠﻨﺒﻪ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ.ﻭﻣﻰ ﮔﻮﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺟﻤﻊ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﺳﻤﺎﺋﻰ ﺍﻭ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻰ ﺑﺎ ﻋﻠّﺖ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭﺻﻔﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺻﻔﺖ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻧﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺻﻔﺖ ﻗﺎﺋﻢ. ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﻤﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺻﻔﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻧﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺍﻟﻠﻪ.ﻣﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺻﻔﺎای گفتیم که هرﻣﻮﺟﻮﺩی ﺘﺠﻠّی ﺼﻔﺘﻰ ﺍﺳﺖ. ﺑﻌﺪﺍ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﭘﻴﺶ ﻣﻰ ﮐﺸﺪ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺿﺎﻳﺘﺎﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺭﺏّ ﺧﻮﺩ،ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻯ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻘﺎم ﻨﻮﻋﻰ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ،ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺭﺏّ ﻣﺪﺑّﺮ ﺍﻭ،ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻭﻯ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ. ﭘﺶ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻳﻦ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﮐﺴﻰ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.که ﺒﺸﻬﻮﺩ ﺍﻭﻧﺎﺋﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﺍﻭﻟﻴﻦ ﺭﺏّ ﻣﺮﺑّﻰ ﺳﺎﻟﻚ ﭘﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﺍﻳﻦ ﺣﺪّ ﺍﻗﻞ ﺍﻳﻦ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﮑﻠﻴف ﻮﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺖ ﻭﭘﻴﻤﺎﻥ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺳﺖ ، ﻭ ﮐﺎﺭﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﮑﻨﺪ،ﻭ ﺑﺠﺎﺋﻰ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺑﺮﺳﺪ. ﻟﺬﺍ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺍﺻﻞ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋُﻤﺮ،ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻠﻖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ،ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻫﺮ ﺭﺑّی ﻨﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﮐﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﻣﮕﺮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ . ﻭﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺑﺎﻘﻰ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ،ﻣﮕﺮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺍﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﺏّ. ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﺎ ﺟﺸﻦ ﻋﻴﺪ ﻧﺠﺎﺕ ﺳﻠﻮکی اﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻏﻴﺮ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻬﻤﺎﻥ ﺣﺮﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰ ﺯﻧﻴﻢ.ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ(ﻟﺎ ﻳﺒﻘﻰ ﺍﻟّﺎ ﻭﺟﻪ ﺭﺑّﻚ ﺍﻟﮑﺮﻳﻢ)ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ، ﻣﮕﺮ ﻭﺟﻪ ﺭﺏّ ﻳﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﻴﺴّﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ،ﮐﻪ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻴﺨﻮﺍﺳﺖ.ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺎﻫﺪﺍﻥ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ،ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺭﺏّ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭ ﺑﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﻭﺡ ﺷﺨﺺ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻭ،ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺭﺏّ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻬﻔﻌﻠﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺭؤﻳﺖ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻧﻴﺴﺖ.ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺑﻌﺪﻯ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻭﺭﺟﻌﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺠﻬﺎﻥ. ﭘس ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﻬﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﮐﻪ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ،ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺟﻪ ﺭﺏ،ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻟﻬﻰ آﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ که ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﭘس ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ.ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻰ ﻣﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮگ، ﻭ ﺳﭙس ﺭﺣﻌﺖ ﺍﻭ ﺑﺪﻧﻴﺎ،ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﺳﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻃﺒﻌﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻰ ﻣﻴﺮﺩ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﮐﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ .

ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺮ ﮐﻠﺎﻡ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ،ﺳﭙس ﺍﺯ ﺳﻬﻞ ﺷﻮﺷﺘﺮﻯ ﻳﺎﺩ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﮔﻔﺖ ( ﻟﻠﺮﺑﻮﺑﻴّﻪ ﺳﺮّﺍً، ﻟﻮ ﻇﻬﺮ ﻟﺒﻄﻠﺖ ﺍﻟﺮﺑﻮﺑﻴّﻪ). ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ،ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ،ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺭﺏّ، ﺍﮔﺮ ﻇﻬﻮﺭ ﮐﺮﺩ،ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎن ﻤﻘﺎﻡ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ . ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﻭ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺗﺮ، ﻫﻨﻮﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﻣﻰ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﺭﺑّﻰ ﺳﺮّ ﻭﺭﺍﺯﻯ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻔﺎﺕ ﻭﻋﻘﻞ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ و شهود ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺑﺴﺎﻟﻚ ﺑﺸﺎﻫﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺪﻫﺪ،ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺭﺏّ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮﺳﺪ. ﻭ ﭼﻮﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ،ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺯﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﺳﺎﻟﻚ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﮐﺎﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺨﻮﺑﻰ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺘﻪ،ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻫﺮ ﺭﺏّ ﺑﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﺭﺏّ ﺑﻌﺪﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﮐﺎﺭﺵ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﻭ ﺗﺤﺖ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻴﺂﻳﺪ. ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺷﺘﺮﻯ ﻭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻳﻢ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺒﻞ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﻣﻨﺘﻔﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﻢ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻧﺰﺩ ﺭﺏّ ﺑﺮﺗﺮ ﻭﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺟﺪﻳﺪ . ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺻﻔﺎﺕ ﺷﺎﻫﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺶ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻌﺪﻯ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎﺩﺗﻰ ﻭﺗﻤﺮﮐﺰ ﺩﺭ ﻧﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻣﮕﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺨﺺ ﻣﻬﺪﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻗﺎﺋﻢ،ﺑﺮﺏّ ﺍﻟﻌﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻭ ﮐﺎﺷﻒ ﻗﺮّﻩ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﻧﻪ ﻧﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ،ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ.چه ﺮﺳﺪ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺑﺮﺗﺮﺑﻌﺪﻯ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘس ﺍﺯ ﺣﺼﻮﻝ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ، ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻭ ﺭﺟﻌﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺑﺎﺯ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻮﻝ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭ(ﻗﺎﺋﻢ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ)ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ.ﻭﺗﺼﻮّﺭ ﻣﻴﮑﻨﻢ،ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺷﻮﺷﺘﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ، ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ،ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺍﺻﻞ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻭﻋﺒﺎﺩت ﻮ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻘﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮی ﺪﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻣﮕﺮ ﭘس ﺍﺯ ﺭﺟﻌﺖ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ،ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﻬﺪﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪ. ﻭ ﺗﺮﻙ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻭ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ،ﺳﺮ ﻭ ﺭﺍﺯﻫﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻭﻯ ﺩﺳﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ، ﻭﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺭﺏّ ﻣﺮﺑﻰ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﺭﺍﺑﻘﺸﺮﻳّﻮﻥ ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ. ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﺍﺩﺭﺍﻙ ﻭ ﺗﺄﻭﻳﻞ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺷﺘﺮﻯ،ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﻭﺷن ﻤﻴﺸﻮﺩ، ﮐﻪ ﻭﻯ ﭘﻴﺮﻭ ﮐﻠﺎﻡ ﺳﻬﻞ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﺳﺮﻯ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﻫﺴﺖ، ﺗﻮﻫﺴﺘﻰ،ﮐﻪ ( ﻋﻴﻦ )ﻫﺴﺘﻰ.ﻳﺎ ﻋﻴﻦ ﻣﺘﺠﺴّﻢ ﺷﺪﻩ،ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﺁﺧﺮ ﺧﻮﺩ.ﮐﻪ ﺗﺠﻠّﻰ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻗﺒﻠﺎ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ، ﮐﻪ ﺑﺮﻭﺣﺎﻧﻴّﺖ ﻭ ﺍﻟﻮﻫﻴّﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺳِﺮّ ﻭ ﺭﺍﺯ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ،ﻳﻌﻨﻰ ﺭﺍﺯﺁﺷﮑﺎﺭ ﺷﺪ.ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻇﻬﻮﺭ ﻭ ﺑﻌثت ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﺭﺍ، ﺑﺠﺎﻯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ.ﻭ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ (ﻣﻌﺎﻧﻰ ﻏﺮﻳﺐ ﻇﻬﻮﺭ)ﺭﺍ ﺑﮑﺎﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ.ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪﻥ ﺭﺍ، ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻇﻬﻮﺭﻣﻴﺪﺍﻧﺪ.ﻭﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻌﻤﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺣﻞ ﺷﺪ،ﻭ ﺭﺍﺯﻯ ﮐﻪ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺎﻫﺪ ﺁﻥ،ﻭﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﮕﺎﻥ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪ، ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭبّ ﻘﺎﺋﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ،ﮐﻪ ﻭﻟﻰّ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻭ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻥ،ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺮﺵ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺁﺧﺮﺕ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ، ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺑﻴﺘﻬﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺭبّ اﻟﻌﺮﺵ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ،ﻭ ﺭﺟﻌﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺩﺭ(ﻓﺼﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﻬﺘﺮﻯ)ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﺳﻮﮊﻩ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮی ﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭﻇﻴفه اﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭﻟﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ، ثوﺍﺏ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟّﻬﻰ ﺩﺭ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﺳﺎﻟﻚ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺁﺧﺮﺕ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻭﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﻋﺮﻓﺎ،ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺼﺮ ﻭﺯﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮐﻠﺎﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭﺍﺣﺎﺩﻳث ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﻔﻬﻮﻡ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭﻣﻨﻄﻘﻰ ﮔﺮﺩﺩ. ﺑﺤث ﺑﺎﻟﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﻠﺎﻡ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺠﺎﺗﺶ،ﺭﺍﺯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻓﺎﺵ ﺷﺪﻩ،ﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﻴﻦ ﺍﻭ،ﻳﺎ (ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﻰ) ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺏّ ﻣﺮﺑّﻰ ﺷﺪﻩ،ﻭﻧﻴﺰ ﺭﺏّ ﺑﺮﺗﺮ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻫﺴﺘﻰ ﭼﻴﺰﻯ ﻳﺎ ﮐﺴﻰ،ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻏﻴﺮ ﺍﻭ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺑﺎ ﻋﻠم اﻟﻴﻘﻴن ﺒﻌﻴﻦ ﺍﻟﻴﻘﻴﻦ ﺷﻬﻮﺩی ﻤﻴﺮﺳﺪ.ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﺑﺤﻖّ ﺍﻟیقین . ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺳﺮ ﺩﺭ ﮔﻤﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺭﺍﺯ ﺭﺏّ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ.ﺑﻠﮑﻪ ﺭﺍﺯ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺭﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻮﻝ ﺑﺸﺮﻯ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﺎﻥﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭ ﺭﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ،ﺗﺎ ﺑﺨﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺍلله ﺒﺮﺳﻢ.

ﻭ ﺑﻄﻠﺎﻥ ﮐﺎﺭﺭﺏّ ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺳﺎﻟﮑﻰ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺭﺏّ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﻮﺩ،ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺑﺮﺳﺪ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ،ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺭﻭح ﺴﺎﻟﻚ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺭﺏّ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﺑﻄﻠﺎﻥ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺭﺏّ ﻗﺒﻠﻰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ،ﻧﻪ ﺣﺮﻑ (ﺳﻬﻞ) ﺩﺭﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ،ﻧﻪ ﺣﺮﻑ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ. ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻄﻠﺎﻥ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ،ﺑﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺍﺳﻤاء ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ،ﺩﺭ ﻓﺺّ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻰ،ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﺍﻳﻦ ﺑﺤث ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﺟﺪﻳﺪ، ﺻﻔﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻭﺭﺍ ﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﮐﻨﺪ . ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﺟﺎﻣﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ،ﻭ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺻﻔﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺗﺠﻠّﻰ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﺷﻬﻮﺩ، ﺑﻄﻠﺎﻥ ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺃثر ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺯ ﻃﺒﻘﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺻﻔﺖ ﻗﺒﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ. ﺍﺯ ﺍﻋﻀاء ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺻﻔﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻴﺸﻮﺩ . ﻭﻗﺘﻰ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﻋﻘﻠﻰ ﺟﺰﺋﻰ ﺧﻮﺩ،ﺷﺎﻫﺪ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺪ،ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻔﺖ ﻋﺸﻖ ﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻘﻮﻝ ﺟﺰﺋﻰ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭ،ﺗﺎﺑﻊ ﺻﻔﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﻗﺒﻠﻰ،ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.ﻭﺗﻨﻬﺎ ﺍﺳﺘثناء ﺩﺭ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ،ﻋﻀﻮ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭ ﺑﺎﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻭﻗﺘﻰ ﻣﺮﺩﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻭﺍﺭﺩ، ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ. ﺗﺎ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺻﻠﺎﺡ ﺩﺍﻧﺴﺖ،ﺑﺎ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ، ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺭﺟﻌﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺗﺎ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻠﻮﻙ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩ،ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﺍﻟﻌﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﺎﺭﺝ ﮔﺮﺩﺩ،ﻭﺍﺭﺩ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﺨﺼﻰ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺩﺭﺁﻳﺪ ﻳﻌﻨﻰ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺸﻮﺩ. ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮔﺶ،ﺑﺎﺯ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮی ﻮ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺩﺭﺁﻳﺪ . ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﻫﻢ ﺑﺮﻭﺵ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺧﺎﺹ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺷﺒﺎﻫﺘﻰ ﺑﺎﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ.

ﺍﻣﺎ ﺣﺮﻑ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﻬﻞ،ﮐﻪ ﺳﺮّ ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ (ﺗﻮ) ﻫﺴﺘﻰ ﻭ ( ﻋﻴﻦ ) ﺗﻮ،ﻭ ﺑﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺯ،ﺗﻮ ﺩﻳﮕﺮ ( ﺑﺎﻃﻞ ﻳﺎ ﻇﺎﻫﺮ) ﻫﺴﺘﻰ. ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﺮﺩ ﻫم ﺪﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺪ،ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﻓﻌﻠﻰ ﺍﻭ،ﻭﺑﺎﻝ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺑﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﺪﺍ،ﻣﺪﺗﻰ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﺄﻣﻮﺭﻳّﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﺶﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ ﺭﻭﺡ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻭﮐﻤﺎﻟﺶ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺭﺩﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﮐﻤﺎﻝ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭ ﺩﺭ ﺻﻒ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺁﻧﻬﺎ. ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﻣﺪﺑّﺮ ﻓﻌﻠﻰ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺸﺮی ﺮﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ. ﺍﻭﻝ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺭﺍﺿﻰ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺿﺎ ﺑﻮﺩﻳﻢ،ﺣﺎﻟﺎ ﺧﺪﺍ ﻫﻢ ﺭﺍﺿﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﺮﺗﻀﻰ ﺍﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻡ ﻫﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ،ﭼﻮﻥ ﻋﻠﻰّ ﻭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺮﺩﻭ.(ﺍﺣﺒّﻬﻢ ﻭ ﻳﺤﺒّﻮﻧﻰ ) ﻭﻟﻰ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺍﻭﻝ ﺧﺪﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ،ﮐﻪ ﻣﺎﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﻨﺠﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ.ﻭ ﻳﺎ ﭼﻮﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ،ﺧﺪﺍ ﻫﻢ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻟﺂﻥ ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺧﺪﺍ ﻭﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﺎ ﭘﻴﺮ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﻋﺸﻖ ﻭﺭﺯی ﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﺑﺤث ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﺺّﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻰ ﺑﮕﻴﺮﻡ.ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺩﺍﺩﻡ. ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺤث ﺍﻭ ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﻭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻓﺼﻮﺹ ﺍﻟﺤﮑﻢ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺤﻤﺪﻯ، ﺑﺎﻳﺪﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ. ﻭﻯ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﺍﮔﺮ ﮐﺴﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺑّﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﺩﻟﻴﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺭﺏّ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻫﻢ،ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﮐثرﺕ ﺑﻴﻨﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺩﺍﺭﺩ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﭘﺸﺖ ﮔﺮﺩﻥ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻧﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ. ﺭﺏّ ﻣﺘﺠﻠّﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺍﺳﺖ،ﻳﺎ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻭ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﺳﺎﻟﻚ . ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢﻭﺣﺪت ﻮﺟﻮﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﻨﺪ،ﻭﮐﺎﺭی ﺒﺪﻳﮕﺮﺍﻥ
ﻭ ﻃﺮﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺪﺑﻴﺮﻯ ﺍﻭﻟﻴﺎﻳﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻬﺒﺎﺷﺪ.ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﮑﻤﺎﻝ ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ،ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺭﺏ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﺍﺿﻰ ﺑﺎﺷﺪ.

ﻭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﮑﺸﺪ، ﮐﻪ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﻠﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ، ﮐﻪ ﺍﺣﺪﻳّﺖ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ،ﺗﺠﻠّﻰ ﻳﺎﺑﺪ.ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﺑﮑﻨﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﺣﺘﻰ ﺗﺎ ﺍﺑﺪﻳّﺖ ﮐﻤﺎﻟﺎﺕ ﺑﻌﺪﻯ. ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻇﻬﻮﺭی ﻮ ﺗﺠﻠّﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ، ﻫﺮﮐس ﺍﻭﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ،ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍ ﻫﻢ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭﻫﻢ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﻭ ﮐﻤﺎﻟﻰ ﺍﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﺳﺎﻟﮑﻰ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺳﺪ. ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﻣﺘﺠﻠّﻰ ﺷﺪﻩ ﻫﺮﺍﺳﻤﻰ، ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺴﺘﻦ ﮐﻤﺎﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ،ﺩﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ،ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﺘﺠﻠّﻰ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ.ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺳﺎﻟﻚ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭ ﻫﺮ ﻣﺘﺠﻠّﻰ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﺪ ﺳﺎﻟک ﻘﺮﺍﺭﺑﮕﻴﺮﺩ،ﺧﻮﺩش ﻤﻌﺎﺩﻝ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺃﻧﺎ ﺍﻟﺤﻖ ﺣﻠّﺎﺝ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻫﺮﺳﺎﻟﻚ ﻫﺮﻣﺮﺣﻠﻪ ﻭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ،ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﮐﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ. ﻣثاﻟﻰ ﮐﻪ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺩﺭ ﺗﺠﻠّﻰ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﻔﺘﻪ،ﺑﺮﺍﻯ ﺍثباﺕ ﻧﻈﺮﺵ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳﻢ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺭﺏّ،ﻣﻌﻨﻰ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺏّ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺍﺯ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺮﺩﻯ ﻫﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻴﺴﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺭﺏّ ﺟﺰﺋﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﺯ ﮔﺮﻭﻫﻰﺳﺎﻟﻚﺩﺭﻣﻘﺎﻣﺶﺭﺍﺩﺍﺭﺩ .

ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻤﻰ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ،ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺽ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻞ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ،ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻫﺴﺖ،ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ . ﭼﻮﻥ ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ ﻭ ﺫﺍﺗﻴّﺎﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻟﻬﻰ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ . ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭﺿﻊ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺍ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﺍﻳﻨﺠﺎ،ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﮐﻪ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺮﺩﻯ،ﻭ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠق ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﮐﺎﻣﻠﺎ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﺑﻬﺪﻑ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪ،ﻣثلا ﺑﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯﺣﺪّ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﻤﻪ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎت اﺑﺪﻯ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭؤﺳﺎﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﻯ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﺭﺋﻴﺴﻰ ﺑﺮ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻓﻨّﻰ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ، ﺗﺎ ﮐﻠﻴّﻪ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ. ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﮐﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺳﻴﺪ،ﻧﻈﺮ ﺭﺋﻴس ﺑﺎلاﺘﺮ ﺭﺍ ﺭﺍﺿﻰ ﮐﻨﺪ . ﻭ ﻫﻤﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮﺭﻯ ﮐﺎﺭ ﮐﻨﻨﺪ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺭﺍﺿﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺗﺎ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﻧﺘﺎﮊ ﻳﺎ ﻏﺎﻳﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ،ﺗﻬﻴّﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺎ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺣﺪّﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎﮊ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺗﺼﻮﺭ ﮐﻨﻴﻢ ﻫﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎﮊ ﺷﻮﺩ،ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﻗطعه اﻯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ . ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺂﻳﺪ،ﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ،ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺍﺯ (ﺍﺭﺑﺎﺏ الفرﺩ)،ﻭ ﺳﭙس (ﺍﺭﺑﺎﺏ ﮔﺮﻭﻩ)،ﻳﻌﻨﻰ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺮﺩ،ﻭ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﻭ ﻧﮋﺍﺩ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ،ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻥ ﻣﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ،ﺩﺳﺖ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺻﺎﺣﺐ ﻏﺎﻳﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻠﺤﻈﻪ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻭﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺯﻝ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺗﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺍﺑﺪﻳّﺖ،ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﻫﺮﻣﺮﺗبه اﻯ ﺍﻟﻬﻰ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﻂ ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺪﺃ ﻭ ﻣﻘﺼﺪ ﺍﺑﺪﻯ،ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﻭﺟﺰﺋﻰ،ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﻭ ﻧﻘﺶ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮﺷﺎﻥ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﺣﺪّ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﭘس ﺭﺑّﻰ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺭﺑّﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻳﮑﻰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻳﻦ ﻓﺮﺩ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻓﺮﺩ ﺑﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺭﺏّ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﺍﺿﻰ ﺑﻮﺩ،ﺑﻘﻮﻝ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ،ﺭﺏّ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺍﺯ ﻓﺮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺭﺍﺿﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺂﻳﺪ،ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺭﺍﺯﻯ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﻇﺎﻫﺮﺷﺪ، ﺭﺑﻮﺑﻴّﺖ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﭘس ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺑﺸﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﮔﻔﺖ،ﮐﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺭﺏّ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﺿﺎﻳت ﻤﻄﻠﻖ ﺭبّ ﺒﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳت اﺳﺖ.ﻭﻗتی ﺴﻌﺎﺩﺕﺷﻬﻮﺩ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺘﻢ،ﭼﻴﺰﻯ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ،ﻭ ﻧﻤﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻡ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮﻣﻦ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﻋﻠﻮﻯ ﻣﻌﺮّﻑ ﻭﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻯ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﭘﺮﺳﻴﺪﻡ،ﭼﺮﺍ ﭼﺸﻤﺎﻥ ( ﺁﻗﺎ ﻣﺼﻄﻔﻰ) ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ . ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺳﺨﻰ ﻧﺸﻨﻴﺪﻡ.ﻭﻟﻰ ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﻗﻮس ﻧﺰﻭﻝ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻋﺮﺷﻰ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ( ﻧﺰلت ﺍُﺧﺮﻯ)،ﻭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺩﻭﻡ ﺑﺤﻀﻮﺭ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺭﺳﻴﺪﻡ،ﺩﻳﺪﻡ ﺧﻴﻠﻰ ﺁﺭﺍﻡ ﻭﺭﺍﺿﻰ ﻭ ﻓﺮﻭ ﺗﻦ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺳﭙﺎﺳﮕﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﺑﻌﺪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻢ،ﮐﻪ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻰ ﺁﻧﺮﻭﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻧﺒﻮﺩﻩ،ﺍﺯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻩ.ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻌﺪﻯ، ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻴﺮ ﺑﺴﻮﻯ ﻗﺎﺋﻢ ﻭﻋﺮﺵ ﻭﺍﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ . ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺩﻳﺪﻩ،ﮐﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ،ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻭ ﺩﺭﺟﺎ ﺯﺩه اﻧﺪ.ﻭ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻳﺎ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﺑﻰﺮﻓﻴّﺖ،ﻭ ﻳﺎ ﻣﺮﺩﻩ ﺑﻰ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻤﺼﻄﻔﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ،ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﺳﺨﺖ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ.ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻌﻨﻰ ﺁﻧﺮﺍ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﻴﻔﻬﻤﻴﺪﻡ، ﺗﺮس ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻭ ﭘﻮﭼﻰ ﻭ ﺟﻨﻮﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ،ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﺍﻩ ﻭﺍ ﻣﻴﮕﺬﺍﺭدﻧﺪ. ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﻰ ﺧﺒﺮﻯ ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺍﻟﺂﻥ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻨﺰﺩ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻌﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻢ، ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺍ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﻧﻤﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻭﺳﭙﺎﺳﮕﺬﺍﺭﻡ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ.ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺗﺪﺑﻴﺮﺍﺗﺶ ﻭ ﺯﺣﻤﺎﺗﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻦ، ﺑﻨﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮﺵ ﺭﺳﻴﺪ. ﻭ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻰ ﻭ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ،ﻭ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺧﻴﻠﻰ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﭘس ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﻓﺮﺩ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎﺭﺍ ﺭﺍﺿﻰ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ،ﺗﺎﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺭﺣﻤﺘﻬﺎﻯ ﺁﻥ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎفت کنیم. ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻟک ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﺑﺎﻟﺎ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ.ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﺏّ ﻫﺎﻯ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﺯﺣﻤﺎﺕ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮﺍﺗﺸﺎﻥ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﺬﺍ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻏﻀﺐ ﻭﺳﺨﺘﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺑﻌﺪ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺍﺯ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻳﺎﺩ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﻭ ﺧﻄﺎﺏ(ﺍﺭﺟﻌﻰ ﺍﻟﻰ ﺭﺑّﻚ ﺭﺍﺿﻴﻪ ﻣﺮﺿﻴّﻪ)ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﮑﺸﺪ. ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺍﺻﻠﻰ ﺍﺳﺖ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ،ﺣﺘﻰ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺭﺍﻧﺮﺳﻴﺪﻩ.ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﺹ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﻢ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻭ ﺭﺟﻌﺖ ﺑﺎ ﺭﺿﺎﻳﺖ،ﺑﺎﺯ ﻣﺨﺼﻮﺹ
ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭﺍﺻﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻚ ﺭﺍﺿﻰ ﻭ ﻣﺮﺿﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﺿﻰ، ﻭﻫﻢ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍﺿﻰ. ﻭ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻫﻢ ﺳﻤﺒﻮﻟﻰ،ﻭ ﺍﺳﻤﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﻤﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻋﺒﺮﻯ ﻭ ﺳﻮﺭﻳﺎﻧﻰ ﺍﻟﻠﻬﺪﺭﺗﻮﺭﺍﺕ(ﺍﻳﻞ)ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭ ﺍﺳﻤﺎء ﻧﻴﺰ،ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋی الله ﻭ ﻳﺎ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ،ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ . ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺤﻤﺪی ﺼﺎﺣﺐ ﺻﻔﺎﺕ ﻧﺎﻡ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺳﻤﺎﻯ ﺃﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻃﻠﺎﻕ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻓﻌﻠﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﺟﻤﻌﺎ،ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮی ﺠﻤﻊ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺠﻤﻊ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﺩﺭ ﺧﺪﺍی ﺮﺣﻤﺎﻥ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻳﻢ . ﻭ ﺩﺭ ﻋﺒﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﺭﺏّ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ،(ﺍﻳﻞ ﻳﺎ ﺍﻳﻠﻴﺎ،ﻭ ﺍﻟﻠﻪ) ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺍﻟﻪ ﻭ ﺭﺏّ ﻏﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭﻧﻪ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ. ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎﻣﻠﻰ ﺭﺳﻴﺪﻩﺑﺎﺳﻤﺎی اﻟﻬﻰ ﻭﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺷﺪﻩ،ﺍﮐثرﺍ ﺍﺳﻢ ﻣﺠﺎﺯﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﻭﻣﻘﺼﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. (ﻓﺄﺩﺧﻠﻰ ﻓﻰ ﻋﺒﺎﺩﻯ)ﺩﺭ ﺣﻖ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮﺵ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺍﻟّﺎ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺧﺎﺹ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻗﺮﻥ ﻣثلا ۵۵ ﻗﺮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ.ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ، ﻭ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ،ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻫﺴﺖ.ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ ﻭﺧﺪﺍﻳﻢ،ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻫﺰﺍﺭ ﭘﺮﺩﻩ ﻧﻮﺭ ﻭ ﻇﻠﻤﺖ ﺩﻳﺪﻡ.ﮐﻪ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺘﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. ﺯﻳﺮﺍﮐﻤﺎﻟﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠق ﻨﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺻﻔﺎﺕ ﺑﺮﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳّﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭ ﺑﺪﺍﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺍﺻﻠﺎﻥ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺍﺑﺪﻳّﺖ ﺩﻭﺭ ﺑﺨﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ . ﻣﻬﻢ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻨﺪﻩ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺩﺧﻮﻝ ﺑﻴﻦ ﻋﺒﺎﺩ ﺧﺪﺍ،ﻳﻌﻨی ﻮﺭﻭﺩ ﺑﻮﻟﺎﻳﺖ ﻭ ﻃﺮﻳﻘت اﻟﻬﻰ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺨﻠﻖ ﺍﺳﺖ.ﻭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺑﺪﺍﻥ ﺁﺑﺎﺩ ﺷﺪﻩ، ﻭ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍثباﺕ ﺻﺪﻕ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﺑﻨﺠﺎﺕ ﻭ ﺑﻬﺸﺘﻬﺎﻯ ﺭﻭﺯ ﻭ ﺷﺐ ﺍﻣﺮﻭﺯ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺳﻮﻡ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺟﺒﺮﻭﺕ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ،ﺗﺎ ﺑﺒﻬﺸﺖ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﺟﻌﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺠﻬﺎﻥ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ. ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﻋﻠﻰّ ﻭ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺩﺭ ﺭﺃس ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﻭ ﺣﺴﻨﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻟﻚ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﻭﺍﺻﻞ،ﮐﻪ ﺳﺮﻭﺭان ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺃﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻮ ﺩﺭﺳﻦ ﺑﺸﺮﻯ ﭘﻴﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﻭﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺳﻮﻡ ﺧﻮﺩ، ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﺭﺏّ ﻭﻣﺮﺑّﺒﻴﺎﻥ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺭﺟﻌﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﺮﻭﺵ ﺧﺎﺹ ﻣﻬﺪﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪ،ﻗﺎﺋﻢ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭﻟﻰ ﺍﻟﻌﺰﻡ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﺗﺎ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﻣﺮﻭﺯ،ﺭﺍ ﺑﻨﻮﺭ ﺭبّ ﺮﺣﻤﺎﻥ ﺗﺎ ﻋﺮﺵ ﺭﺏّ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺻﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺠﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﻭ ﺻﻔﺖ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ،ﮐﻪ ﺭﺣﻴﻢ ﭘُﺮ ﺭﺣﻤﺖ ﺍﺳﺖ.ﻭﻫﻤﻪ ﻣﻮﻓﻘﺎﻥ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﺭﺣﻴﻢ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻭﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﺭﺣﻢ ﺍﻟﺮﺍﺣﻤﻴﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.

ﺑﺎﺯ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺭﺏّ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﻟﺬﺍ ﭘﻴﺎﻡ ﻣﻴﺸﻨﻮﺩ(ﺍﺩﺧﻠﻰ ﺟﻨّﺘﻰ)ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﻨّﺖ ﺭﺏّ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺸﻮﺩ. ﭼﻮﻥ ﮐثرﺕ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻮّﺭ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﻰ ﻫﻤﻪ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﭘﺸﺖ ﮔﺮﺩﻥ،ﻭ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ،ﻭ ﺣﺎﻝ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ. ﭘس ﺩﻋﻮﺕ ﺣﻖ ﺍﺩﺧﻠﻰ ﺟﻨّﺘﻰ،ﺍﻳﻦ ﺟﻨّﺖ ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎﺷﺪ، ﻭ ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺟﻨّﺖ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻫﻨﺪﻯ ﻭ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺟﻨﺎﻥ ﻭ ﮔﻨﺎﻥ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻋﻘﻞ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻫﻢ ﻋﻘﻞ ﺍﺳﺖ،ﻧﻪ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻣﮑﺎﻧﻰ . ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﮑﺎﻧﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﻭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻘﻴّﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺧﻮﺩ، ﺑﻤﺮﺍﺗﺒﻰ ﺍﺯ ﻋﻘﻞ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﻋﻘﻠﻰ ﺳﻄﺤﻰ ﺍﺯ ﺳﻄﻮﺡ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻪ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﺑﻬﺸﺘﻰ،ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﻌﻘﻞ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ.ﮐﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺧﺎﺹ ﻣﺨﻠﻮﻕ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺳﺖ. ﻫﺮﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ،ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻣﻮﺭ،ﻭ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺠﻠّﻰ ﺩﺍﺩﻥ،ﻭ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺪﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ.ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺻﻔﺖ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭ ﻋﻘﻞ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﻟﮕﻮ ﻭ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺳﻠﻮﻙ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺑﻨﺤﻮﻯ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎ،ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﻴﻢ ﺭﻭﺯﻩ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ،ﻧﺰﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺭﺟﻌﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﻭ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻤﺮﺍﺗﺐ ﺑﺮﺗﺮ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰﻣﻴﺮﺳﻨﺪ،ﺩﺭﻳﻚﺗﻮﻟﺪﺗﺎﺩﺭﭼﻨﺪﻳﻦﺗﻮﻟﺪ.
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﻭﺍﺻﻠﻰ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺣﻨﻴﻒ ﻋﻴﺴﻰ،ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻣﺴﻴﺢ،ﻭ ﺳﭙس ﻧﻮﺭ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ.ﻭ ﺣﮑﻢ(ﺗﻤﻨّﻮﺍ ﺍﻟﻤﻮﺕ ﺍﻥ ﮐﻨﺘﻢ ﺻﺎﺩﻗﻴﻦ)ﺩﺍﺭﺩ. ﻭﺗﻮﻟﺪ ﺑﺸﺮﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ،ﻭ ﺩﻳﺎنت ﺴﻠﻮﮐﻰ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﺗﺎ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺴﻴﺢ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺤﻤﺪ،ﮐﺸﻒ ﻗﺮّﻩ ﻭﺧﻮﺭّﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﮐﺎﺷﻔﺎﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺸﺪ.ﻭﻭﺍﺻﻞ ﻣﺴﻴﺤی ﺒﺎ ﻧﻮﺭ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﻧﻴﺰ ﭼﺎﺭه اﻯ ﺟﺰ ﻣﺮﮒ ﻭ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﻳﻢ،ﭼﻪ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﻭ ﺑﺮﻭﺵ ﺣﻨﻴﻒ ﻋﻴﺴﻰ، ﻭ ﭼﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺮﻭﺵ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﮑﻨﻴﻢ، ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﺼﻮﺭت ﻤﺤﻤﺪ، ﻭﻧﻪ ﻧﻮﺭﺍﻟﻬﻰ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﺤﻤﺪ،ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻫﻢ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ،ﺑﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﺪ،ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺎ ﻫﻴﭻ ﮐﺴﻰ ﺍﺯ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪه اﻡ،ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ، ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﻭ(ﺻﻮﺭﺕ ﻗﺎﺋﻢ)ﺷﻬﻮﺩﻯ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻭﺍﺻﻞ،ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﺼﺪﻕ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﻭﻣﺄﻣﻮﺭﻳّﺖ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻝ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮﺳﺪ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﮑﻨﻴﻢ،ﭼﻪ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﭼﻪﻣﺴﻠﻤﺎﻥ،ﺟﺰ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﻭﻗﻬﻘﺮﺍﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ . ﻭ ﺍﮔﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﻫﻢ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮﺳﺪ،ﺑﺎﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻧﺴﺦ ﺑﻬﺘﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﺪ. ﻭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻴﺰ، ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ،ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﻟﺪﺍﺕ ﺩﺭﺩﻧﻴﺎ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺯﻭﺩ ﺗﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﮔﺮﺩﻧﺪ،ﻭﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺻﻞ،ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻭ ﺑﮑﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﮐﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﮑﻨﺪ.ﻭ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺩﻳﮕﺮ،ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﻓﺮﺩﻯ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﻭ،ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻭﺟﻮﺩﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﺩﺧﻠﻰ ﺟﻨّﺘﻰ ﮔﻔﺘﻢ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻨّﺖ ﻫﺎ ﻭ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻳﺘﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﺧﺎﺹ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﺭﺑﻮﺑﻰ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭﺍﺻﻠﺎﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭼﻪ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ. ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺭﺑﻄﻰ ﺑﺮﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺏّ ﺭﺍﺿﻰ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﮐﺴﺐ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻧﻴﺰ،ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺭﺏّ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺭﺏّ ﺍﻟﻔﺼﻞ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺩﻳﺪﻡ،ﮐﻪ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺭﺏّ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻳﺎ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻨﻤﺎﻳﻢ. ﭼﻮﻥ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺍﺷﺘﻢ،ﺩﺭ ﻗﻮس ﻧﺰﻭﻝ ﻭ ﻧﺰﻟﻪ ﺍﺧﺮﻯ،ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ،ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺳﭙﺎس ﻫﻢ ﮐﺮﺩ.ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﺏ ﺣﻀﻮﺭ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻢ . ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺳﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ،ﺗﺎ ﺑﺪﻳﮕﺮﺍﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺣﺴﺎس ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ.ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﮑﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﻢ.ﻭ ﭼﻮﻥ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﻤﻘﺎﻣﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻡ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ ﻭ ﺳﭙﺎﺳﮕﺬﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻢ.ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣﺴﺎﺩﺕ ﻭ ﺗﻌﺼّﺐ ﻧﻤﺎﻳﻢ . ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ،ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺪّ ﻧﻈﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﻭﺑﻔﮑﺮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﺍﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎﭘﻴﺮﻭﺍﻥﺧﻮﺩﺭﺍﺑﻨﺠﺎﺕﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.

ﺳﭙس ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺩﺭ ﻓﺺّ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺎﻟﻰ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ،ﮐﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﻨّﺖ ﻭ ﺑﻬﺸﺖ ﻫﺮ ﺭﺏّ ﺷﺪﻳﻢ،ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺃﻯ ﺭﺏّ،ﻣﻦ ﻫﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺭﺍ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮﺍ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ،ﻭ ﻫﺮﮐس ﻣﺮﺍ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻮﺭﺍ ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ(ﻣﻦ ﺭﺁﻧﻰ ﻓﻘﺪ ﺭﺁﻯ ﺍﻟﺤﻖ)ﺍﺳﺖ. ﻫﺮ ﭘﻴﺮ ﻭﺍﺻﻠﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻬﻤﺎﻥ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ،ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﮔﺮﺩﻧﺪ،ﺑﻬﻤﺎﻥ ﺭﺏّ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﭘﻴﺮﻣﻴﺮﺳﻨﺪ. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﻫﻢ ﻭﻗﺘﻰ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺩﺭ ﻗﻮس ﻧﺰﻭﻝ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ، ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺼﺮ ﻭﺍﺻﻞ،ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ،ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﺑﺘﺠﻠّﻰ ﺍﻧﺴﺎن ﺪﺭ ﺁﻣﺪه اﺳﺖ. ﻭﻫﺮﺳﺎﻟﻚ ﺩﻳﮕﺮی هم ﺣﺪّ ﺍﮐثر ﺑﻬﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻌﻠﻴﻢ،ﻭ ﺳﭙس ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳّﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ،ﻫﻤﻪ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺘﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﺿﺎﻓﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻫﻢ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﺷﺪ،ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﻭﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺩﺭ ﺭﺟﻌﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻇﻬﻮﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯﻡ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﺷﻢ،ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺭﺟﻌﺖ ﮐﻨﻴﻢ. ﻭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻭ،ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃ ﺑﻤﻦ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺣﺮﻑ ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻫﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺠﻨب ﺮﺏّ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ، ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﺨﻮﺩ،ﻭ ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺭﺏّ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ (ﻫﻮ ﻟﺎ ﻫﻮ ﻭ ﺍﻧﺖ ﻟﺎ ﺍﻧﺖ) ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ. ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻢ ﺭﺏّ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﻳﺪه اﻡ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺭﺏّ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻢ،ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﻳﺪه اﻡ. ﻭ ﻫﻤﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭﻫﻢ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺧﻮﺩ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ ﺑﺎ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮطه ﺮﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﻣﻬﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺼﻞ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﮑﻰ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﭘﺮﻭﺭﻯﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﺁﻥ ﻣﻠﺎﺋﻚ ﭘﺮﻭﺭﻯ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ.

ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻫﻢ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﺎﺹ،ﻭ ﺗﺒﻌﻴّﺖ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻧﮋﺍﺩ ﻭ ﻗﻮﻡ ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭ ﻫﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻣﺪﺑّﺮﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻣﻬﻤﺘﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﺪﺍﻡ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ،ﻫﻢ ﺭﻭﺡ ﻣﺪﺑّﺮ ﻓﺮﺩﻯ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩﻩ،ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺟﻠﻮ ﻣﻴﺰﻧﺪ،ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﺎﻣﻰ،ﻭ ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻭ ﮐﻮﺷﺶ ﺩﺭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺍﺭﺩ. ﺭﻭﺡ ﻣﺪﺑّﺮ ﺧﻮﺩﺭﺍ،ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻓﺼﻞ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻫﺎﻯ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﻟﺎ ﻣﻴﺰﻧﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺖ ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮﻕ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ.ﮐﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻰ ﻣﻴﺮﻭﺩ ﮐﻪ ﻣﻠﺎﺋﻚ ﻫﻢﺩﺳﺘﺸﺎﻥ ﺑﺎﻳﻦ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ.که ﺠﺒﺮﺋﻴﻞ ﭘﺮﺵ ﻭ ﻋﻘﻠﺶ ﻣﻴﺴﻮﺯﺩ ﻭﻧﻤﻴﺮﺳﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻧﻴﺰ،ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﻟﺬﺗﻬﺎﻯ ﺑﻬﺸﺘﻰ،ﺩﺭ ﺩﻭ ﺑﻬﺸت ﻮ(ﻣِﻦ ﺩﻭﻧﻬﻤﺎ ﺟﻨّﺘﺎﻥ) ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﻬﺸﺘﻬﺎﻯ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮ،ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ،ﻭ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺑﺮﺍﻳﺮﺟﻌﺖ، ﺑﻬﺸﺖ ﺩﻭ ﮔﺎﻧﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻧﻴﺰ ﺍﻟﺂﻥ ﻳﮑﻰ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮﺍﺑﻬﺎ،ﻭ ﮔﺮﺩﺷﻬﺎﻯ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻬﺎﻯ ﺑﻰ ﻧﻈﻴﺮ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﻫﻢ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻴﺪﺍﺭﻯ،ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﻯ،ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻴﭻ ﮐس ،ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ.ﻋﮑس ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ .ﺟﻬﻨّﻤﻬﺎﻯ ﺩﻭ ﮔﺎﻧﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﺨﻬﺎ . ﺩﻭ جهنّم ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﮐﺎﺑﻮﺳﻬﺎﻯ ﺩﺍﺋﻢ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ، ﻭﻳﮑﻰ ﻫﻢ ﻣﺸﮑﻠﺎﺕ ﻭ ﺑﻠﺎﻫﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﻫﺎ،ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺩﻭﭼﺎﺭ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺻﺪﻕ (ﻭﻋﺪﻩ ﺍﻟﻬﻰ)،ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺮﻓﺎ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺻﺪﻕ (ﻭﻋﻴﺪ ﺍﻟﻬﻰ) ﺁﻣﺪﻩ، ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﮑﻨﻴﻢ، ﻭﻋﺪﻩ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﺻﺪﻕ ﺁﻥ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ. ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﻗﻴﻘﺎ،ﻭﺣﺘﻰ ﻇﺎﻟم ﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﺭ ﻭﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﺮﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣﺘﻤﻴّﺖ ﺻﺪﻕ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﺪ.ﻭﻭﻋﺪﻩ ﺑﺮ ﻭﻋﻴﺪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ. ﻭ ﺻﺪﻕ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻬﺎ ﻭﻭﻋﻴﺪ ﺑﻌﻘﺐ ﺑﻴﻔﺘﺪ. ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻫﺎﻯ ﻣﮑﺮﺭ ﺭﻭﺡ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎﻟﺂﺧﺮه ﻫﺪﺍﻳﺘﻰ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ. ﻭ ﺍﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ.ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻭﻋﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﻣثبت ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﮔﺮﺩﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﭘﻴﺮﻭﺯﻧﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﻓﺮﺩﻯ ﻭ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻨﺒﻠﻴﻬﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﻭ ﺣﺘﻰ ﺗﻨﺒﻠﻰ ﻓﻮﻕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋث ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﺯﻟﻰ، ﺗﺎ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺑﺪﻯ ﻫﻤﮕﺎﻥ،ﭼﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﻮﺏ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺪ ﻭ ﭼﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺣﻴﻮﺍن ﻮﮔﻴﺎﻩ، ﻫﻤﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻃﻰ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﻘﻖ ﻭﻋﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ . ﻫﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ،ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺟﻬﻨّﻢ ﻫﺎ،ﻭ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﮐﺴﺐ ﻭﻋﺪه ﻫﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳت ﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻳﺎ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ. ﺭﺍﻩ ﻧﺠﺎﺕ،ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺑﻪ ﻭﺷﻬﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻭﻟﺎﻳﺖ . ﮐﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﺁﺳﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻪ، ﺍﮔﺮ ﻋﻘﻠﻰ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﺏ ﺩﺭ ﮐﻮﺯﻩ ﻭﻣﺎ ﺗﺸﻨﻪ ﻟﺒﺎﻥ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﻳﻢ. ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎﻯ ﺣﻖ ﺟﻮﻳﺒﺎﺭﻫﺎﺋﻰ ﺩﺍﺭﺩ.ﮐﻪ ﺑﮑﺎﻣﻠﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺘﻢ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﺭﻓﻊ ﺗﺸﻨﮕﻰ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﻰ ﺍﺯ ﺁﺏ ﺣﻘﺎﻳﻖ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻴﺴّﺮ ﻫﺴﺖ.ﺗﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﻤّﺖ ﺧﻮﺩ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺳﻴﺮﺍﺏ ﺷﻮﻳﻢ،ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺴﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ ﺑﺸﻮﻳﻢ .ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﻣﻠّﺎﻯ ﺭﻭﻣﻰ ﺃﻯ ﺑﺤﺞ ﺭﻓﺘﻪ ﮐﺠﺎﺋﻴﺪ ﮐﺠﺎﺋﻴﺪ، ﮐﻪ ﺑﻴﺨﻮﺩ ﺩﻝ ﺧﻮﺵ ﺑﺴﻔﺮ ﺣﺞ ﮐﻌﺒﻪ ﮐﺮﺩه اﻳﺪ،ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍﺭﺍ ﺩﻳﺪﻳﺪ،ﻭﻟﻰ ﺧﺪﺍﻯ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻳﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻟﻬﻰ،ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺩﺭﻧﺰﺩ ﻣﻠّﺎ ﻭﻫﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻤﻌﺮﻓﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ.ﭘس ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ،ﮐﻪ ﺣﺞّ ﺃﮐﺒﺮ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻨﻤﺎﺋﻴﺪ. ﻭﻣﺮﺍﺳﻢ ﺣﺞ ﮐﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺗﻤﺮﻳﻨﻰ،ﻭﺑﺮﺍﻯ ﻓﻬﻤﻴﺪﻥ ﮐﺎﺭ ﻭﺍﺳﺮﺍﺭ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘس ﺍﺯ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺣﺞ ﮐﻌﺒﻪ،ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺍﻳﻨﻚ ﻧﻮﺑﺖﺁﻥﺍﺳﺖﮐﻪﺑﺤﺞﺃﮐﺒﺮﺑﺮﻭﻳﺪ.