m018

ﺗﻔﮑّﺮﻏﺮﺑﻰﻭ نفکّرﺷﺮﻗﻰ

     بطوﺭ ﮐﻠّﻰ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮ ﺭﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺸﻌﺒّﺎﺕ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻳﺎ ﻣﺸﺮﻗﻰ ﻳﺎ ﺍﺷﺮﺍﻗﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻢ،ﮐﻪ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﺘﻔﮑّﺮ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﻭﻡ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﮐﺮﺩﻩ چه  درغرب ﺒﺎﺷﺪ یا در ﺸﺮﻕ. ﻣﮕﺮ ﻣﻌﺪﻭﺩﻯ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭﻋﻤﻠﻰ ﻭﻭﺍقعی أﺩﻳﺎن ﺴﻠﻮﮐی ﺪﺭﺟﻬﺎﻥ، ﻭﻧﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﻗﺸﺮﻯ ﻭﺧﺮﺍﻓﺎای ﺁﻧﻬﺎ. ﺍﻣﺎ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍثباﺕ ﻃﺮﺯ ﻓﮑﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﻭﺭﻡ،ﻣﻘﺒﻮﻝ ﺗﻮ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻧﻴﺴﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺎﺭﻩ ﻣﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺗﻮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻔﮑّﺮ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﺃﻫﻞ ﮐﻠﺎﻡ ﺩﻳﻨﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻋﻮﺍﻡ ﻭ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﺍﺳﺖ. ﭼﻪ ﺷﺮﻗﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﭼﻪ ﺷﻤﺎﻟﻰ ﻭ ﺟﻨﻮﺑﻰ،ﺑﺎﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎ ﻏﺮﺑﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﮑّﺮﻣﺎﺩﻯ ﻗﺎﻟﺒﻰ ﮐﻮﺩﮐﺎﻧﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭﮔﻮﻧﻪ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﻋﺎﻗﻠﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻭﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ، که ﺤﺪّ ﺃﻗﻞ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺭ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﻬﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ، و ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﺎ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﮑﻨﻴﻢ،ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﮐس ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻭ ﺧﻴﺎﻝ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻤﺎ ﺷﻮﻳﻢ.ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﻠﺴم ﻮﺑﻨﺪ(ﻣﻦ)،ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺍﺳﺖ. ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻭﮐﻤﻚ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺑﺮﺗﺮ،ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻦ ﻫﺎ ﻭ ﻣﺎ ﻫﺎ،ﺑﻤﻦ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺍﻟﻬی اﺳﺖ.ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﺩﻭ ﺭﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ.ﻳﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﺭﺍﻩ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﻳﺎ ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﺭﻩ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﺑﺠﺎﻯ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ. ﺗﺎ ﺑﻌﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻭ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺳﻴﻢ. ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢ،ﺍﮔﺮ ﻧﺘﻮﺍﻧﻢ ﺩﻟﺎﻳﻞ ﺍثباﻧﻰ ﺑﻨﻔﻊ ﺗﻔﮑّﺮ ﺑﺮﺗﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﺭﺍ ﺑﮕﻮﻳﻢ،ﭼﺎﺭه ﺑﻴﺎﻥ ﺿﻌﻒ ﻭ ﻋﻴﺐ ﻭ ﻧﻘﺺ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻭﮐﻢ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻭﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ. ﻗﺒﻠﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻭﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮﺍﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ،ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻭ ﺳؤﺍﻟﺎﺕ ﺗﻮ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ .

    ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﻘﻮﻁ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﻧﺴﺎﻧس ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺻﻨﻌﺘﻰ ﺩﺭﻏﺮﺏ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ،ﺩﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻮﺍﺯﻯ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻥ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﻓﺖ . ﻳﮑﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻓﻠﺴفه ﺁﺑﺎﻯ ﮐﻠﻴﺴﺎ،ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺍﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴت  که  ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻴﮑﺮﺩ. ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻏﺮﺏ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﻣﻴﺸﺪ.ﻭﻣﮑﺎﺗﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ( ﻭﻳﮑﺘﻮﺭﻯ ﻫﺎ) ﺩﻭ ﻋاﺮﻑ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﺳِﻨﺖ ﻭﻳﮑﺘﻮﺭ ﭘﺎﺭﻳس ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ۱۱ ﻣﻴﻠﺎﺩﻯ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻮﺯﻩ ﻫﺎﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻣﺴﻴﺤﻰ،ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ ﻣﻴﻨﻤﻮﺩﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ 17 ﺩﺭ (ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﻭ ﺟﻮﻫﺮﻯ ﺩﮐﺎﺭﺕ)،ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ. ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻮﺍﺯﻯ ﺩﻭﻡ،ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻥ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ،ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﮐﻤﻚ ﮐﺮﺩ،ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﺋﻰ که ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﺭﻭﺡ ﺭﺍ ﺑﺴﻄﺢ ﺫﻫﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩﻧﺪ. ﻭ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ،ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘس ﻫﻤﺎﻥ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻓﮑﺮ ﺷﺪ. ﻧﻬﻀﺖ ﻧﻮﻣﻴﻨﺎﻟﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ 14 ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻣﮑﺘﺐ (ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺗﺴﻤﻴﻪ) ﻭﻧﺎﻡ ﮔﺬﺍﺭﻯ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻭﮐﻬﺎﻡ ﮐﻪ ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﺤﻮﺍس ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻮﺍس ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺷﺪ ﻭ ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﮐﻠّﻰ ﻭﺍﻧﻮﺍﻉ ﻋﻘﻮﻝ ﺑﺮﺗﺮ ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻧﺪ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻃﺮﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺭﻭﺣﻰ ﻣﻌﺮﻓﺖ،ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺣﺴﺎس ﻓﻄﺮﻯ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻤﻰ ﺁﻳﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﻰ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﺎﺩﻩ ﺩﮐﺎﺭﺗﻰ ﻫﻢ،ﺗﻌﺎﺭﻓﻰ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮﺩ ﻭﻧﺎﺩﺭﺳت  ﺑﻮﺩ. ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﺭﻭﺣﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ.ﻭﻧﻴﺰ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﺟﺴﻢ ﺟﺪﺍ ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺭ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﻭ ﺗﺤﮑّﻢ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮﭘﺎﺋﻴﻦ،ﺗﺮ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺭﺍ ﻧﺎﺯﭼﺎﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﺿﻤﻦ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺯﻳﺮﺗﺮ،ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺗﺎﺑﻊ ﻭ ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ. ﻳﻌﻨﻰ ﺟﺴﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻔﺶ،ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺣﻰ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﻭﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺍﻳن ﺬﻫﻦ ﻭﻟﻮ ﺑﻨﺎﻡ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺗﺎﺑﻊ ﺭﻭﺡ ﻭ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﺍﺳﺖ.ﺭﻭﺣﻰ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ. ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺑﻊ ﻏﺎﻳﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﻣﺪﺑّﺮ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ.     ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﮐﻪ(ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﺟﺰﺋﻰ)ﺑﺎ ﺣﻮﺍس ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ(ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﮐﻠّﻰ) ﮐﺎﺭﺣﻮﺍس  ﻧﻴﺴﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﻣﺒﻬﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ،ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺫﻫﻦ ﻭﺣسّ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺍﺳﺖ. ﺣﺴّﻰ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﻚ،ﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻮﺍس ثاﺑﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﭼﻮﻥ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺫﻫﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ،ﺩﺭﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﻰ ﺑﺎ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﻭ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺩﺍﻧﺴته اﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﺪﺍﻥ،ﻣﺎ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﻏﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺍﻳﻦﺩﺭﺍﮐﺎﺕﮐﻠّﻰ،ﺍﮔﺮﺍﺯﺣﻮﺍسﻭﺧﺎﺭﺝﻣﺎﻧﺒﺎﺷﺪ،ﺍﺯﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺍﺯ(ﺩﺭﻭﻥ  أندﺭﻭﻥ)ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﻟﺬﺍ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﻭﻳﺎ ﻣﻴﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ.  ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻘﻮﻁ ﻣﺎﺩﻯ ﻏﺮﺏ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﮐﻠﺎﻡ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﺤثهاﻯ ﻟﻔﻈﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ،ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ. ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ،ﻭﺣﺘﻰ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﻮﺩ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻭﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﻋﻴﻨﻰ ﻭﺁﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﻣﺤﺴﻮس ﺩﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺭﻭﺡ ﺍﺯﻣﺎﺩﻩ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ،ﻭﺣﺘﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻰ ﺍﻋﺘﻨﺎﺋﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ نه ﺪﺭ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﺭﻭﺡ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﻰ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺴﻢ . ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻤﺮﺍﺗﺐ ﻣﺘﻮﺍﻟﻰ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ،ﻭ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮ ﺯﻳﺮﺗﺮ ﺗﺎ ﺧﺪﺍ،ﺑﺮﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ. ﻣﻨﮑﺮ ﺭﻭﺡ ﮐﺎﻓﺮ ﻳﺎ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﻰ ﺧﺒﺮ،ﻭﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺪﻭﮔﺎﻧﮕﻰ،ﻋﻤﻠﺎ ﻣﺸﺮﻙ ﻭﺩﻭ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕﻗﺸﺮﻳﻮﻥ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﺴﺘﻰ،ﮐﻠّﺎ ﺩﺭ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ،ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮﺩﻥ ﻓﮑﺮ ﺳﺎﻟﻚ،ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ. ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﮕﻮﺋﻴم ﻴﻚ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻫﺴﺖ،ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﺮﻭﻳﻢ ﺳﺮﺍﻍ ﺑﺎﺯﻳﻬﺎﻯ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ.

    ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺣﺮ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻰ،ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﻮﺩ. ﻳﮑﻰ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﮑﺘﺐ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻧﻰ،ﮐﻪ ﻧﻔﻰ ﻣﺎ ﺳﻮﺍ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﻴﮑﺮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻧﻔﻰ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻠﻰ هست .ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﻢ،ﺑﺎﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻭ ﺳﻄﻮﺡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺤﺴﻮﺳﻨﺪ. ﻭ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﻋﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﮐثرﺕ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﮔﺮﺩﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺟﻨﻴن ﻮ ﻃﻔﻞ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﭘﻴﺮﻯ که اﺯﻫﻤﺎﻥ ﺟﻨﻴن اﺳﺖ.ﺍﻳن ﻔﻠﺴﻔﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺍﺭﻭﭘﺎ،ﺍﺯ ﺩﻧﻴس لاﻭﭘﺎﮊﻳﺖ ﺁﻏﺎﺯﺷﺪ، ﻭﺩﺭ ﻗﺮﻥ ۹ ﺑﺎ ﺭﻧﺴﺎس ﮐﺎﺭﻭﻟﻨﮋﻯ ﻭﺗﻠﺎش ﺠﺎﻥ ﺳﮑﻮﺗﻮس ﺟﺎﻧﻰ ﺑرای ﺨﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ.ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺑﻌﺮﻓﺎﻥ ﻧﻈﺮی ﻤﺎﺩﻯ ﺷﺪﻩ، ﻣﺎﻳﺴﺘﺮ ﺍﮐﻬﺎﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭ ﺑﺎ ﺗﻔﮑّﺮ ﻧﻴﮑﻮﻟﺎس ﮐﻮﺯﺍﻧﻮس  ﺩﺭ ﻗﺮﻥ 15 ﺑﺸﮑﻞ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﮐﻮﺯﺍﻧﻮس ﻣﺮﺯ ﺑﻴﻦ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻰ ﻭ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺸﺮﻗﻰ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ.ﺍﻣﺎ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻭﻡ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﻮﺩ، ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻭﮐﻬﺎﻡ ﺍﺣﻴﺎ ﺷﺪ.ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ با ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨّﺺ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺭﻧﺴﺎﻧس  ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮ، ﺑﺨﻮﺑﻰ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻭ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ. ﮐﻮﺯﺍﻧﻮس ﻋﺎﺭﻑ، ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﺍﺿﺪﺍﺩ،ﻳﺎ ﺳﻨﺘﺰﻯ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻋﺎﻟﻢ ﺻﻐﻴﺮ ﻭ ﻫﺴﺘﻰ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﺁﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﻭﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺖ . ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﮐﻪ ﺑﺮﻭﻧﻮ ﮔﻔﺖ،ﻭﻧﻴﺰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮﺍﻧﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺪﻳﻢ،ﻧﺰﺩ ﺟﺎﮐﻮﺏ ﺑﻮﻫﻤﻪ ﻭ ﭘﺎﺭﺍﺳﻠﻮس ،ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﻰ ﺭﻭﺡ ﻭﺟﺴﻢ،ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﻳﻚ ﮔﻮﻫﺮﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺿﻤﻦ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻳﻚ ﮔﻮﻫﺮﻯ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ،ﻭﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻡ ﺑﻴﻨﺶ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻭ ﺗﮑﻨﻴﻚ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻌﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻭ ﺍﺻﻴﻞﺗﺮ ﺑﺮﻭﻳﻢ،ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻮﻫﺮﻯ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﻟﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﺑﺎﺷﻴﻢ ﺩﻭ ﺟﻮﻫﺮﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺴﻮﺵ ﺍﺳﺖ. ﻟﺬﺍ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ،ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺼﻮﻝ ﮐﻤﺎﻝ ﻭﺷﻬﻮﺩ، ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺩﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﻭﺟﻮﻫﺮ ﺑﻴﻨﻰ ﺟﺪﺍ ﺷﻮﻳﻢ،ﻭ ﺑﺪﺭﻙ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺗﺮ ﻭﻟﻰ ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺮ ﻳﻚ ﮔﻮﻫﺮﻯ ﺑﺎ ﻓﻨﺎﻯ ﺩﺭ ﺧﺪﺍ ﻭﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﺳﻴﻢ.

ﺍﻣﺎ ﺗله ﺴﻴﻮ، ﻭ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺩﻭ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻔﮑّﺮ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ،ﺑﺎ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﻳﺎ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺴﻢ،ﻭ ﻳﺎ تئوﺭﻯ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ. ﻭﻣﻌﻨﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﻈﺮ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻋﻤﻠﻰ،ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪ. ﻋﻠﻢ ﻋﻤﻠﻰ ﻳﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ،ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﺪﻳﺪ، ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ،ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺭﺍﻩ ﮐﺸف ﻮ ﻧﻮ ﺁﻭﺭﻯ ﺷﺪ. ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﮐﻬﻦ،ﺩﺷﻤﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻘﻞ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻨﻈﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ،ﻫﻨﺮ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﻰ  ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﻧﻴﺴﺖ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺤﻘﻴﻖ،ﻭ ﻃﺒﻖ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂﻳﺪ.  ﻏﺎﻓﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﻠﻤﻰ،ﻭﻣﻨﺒﻊ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻣﻌﺮﻓﺖ،ﻭﻧﻮ ﺁﻭﺭﻯ ﻫﺎی ﺁﻥ،ﺑﺎﺯﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪﻫﺎﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﻃﺮﺡ ﺁن اﺯ ﻗﺒﻞ ﺁﻣﺎﺩﻩ  ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺭﺍ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻫﻢ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ،ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﺻﻮﻟﻰ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ،ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻴﻨﻰ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻧﻮﺭﺳﻴﺪه ﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ،ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻢ ﻫﺎﻯ ﻫﺴﺘﻰ،ﻳﺎ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﻐﺰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩه ﺒﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺎﺯ ﺍﻣﻮﺭﻯ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﻭﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺗجربه ﻮ ﺍﮐﺘﺸﺎﻑ ﻭﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﺁﻧﺮﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ. ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﺪﻳﮕﺮ ﮐﺸﻒ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﻣﺎﻫﻴّﺖ ﺍﺷﻴاء،ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺒﻮﺩ.ﺑﻠﮑﻪ ﺭﻭﺵ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﺟﺪﻳﺪ،ﻭ ﺑﮑﺎﺭ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺨﻔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻬﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺩﺭﺻﻨﻌت ﻮﺩﻧﻴﺎ ﻃﻠﺒﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ( ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻮﺩ ﺣﻘﻴﻘﺖ)ﺩﻭﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﻃﺮﺡ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.ﻭﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ،ﻣﻌﻨﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﻣﻬﻢ ﺷﺪﻥ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﻣﻌﻨﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﻯ.ﻭﺍلاّ باعث ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﺭﻭﺍﻥ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﻌﺮﻓﺖ، ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ. ﭼﻪ ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﻣﺎﺩﻯ،ﻭ ﭼﻪ ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﺭﻭﺣﻰ،ﻭﭼﻪ ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ،ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺃﻫﻮ . ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻫﻴّﺖﻫﻤﺎﻥ ﻧﻮﺁﻭﺭﻳﻬﺎﻯ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ. ﺁﻥ ﻳﮑﻰ(ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﺎﺑﻰ)ﺍﺳﺖ،ﻭﺩﻳﮕﺮﻯ( ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﺎﺯﻯ) ﻳﻌﻨﻰ ﻳﮑﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻘﻴﻘﺖ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻫﻮس ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ.ﻳﺎ ﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻪ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻴﻢ ﻫﺴﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﺳﺘثماﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ،ﻭ ﺍﺳﺘﻬﻠﺎﻙ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﻭﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺫﺍﺗﻰ ﻭﺭﻭﺣﻰ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺧﺪﺍ ﮔﻮﻳﺎﻥ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﮕﺎﺭﻯ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ.ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ.ﻣثلا ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﻭﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﮕﺎﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺍﺳثماﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﻭﺍﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﮑﺮﻯ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﻰ،ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻰ ﻏﺮﺿﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﻏﺮﺽ ﻭﻫﺪف اﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺳﻘﺮﺍﻃﻰ ﻣﺸﺮﻗﻰ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﮑّﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻰ ﻏﺮﺽ،ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺴﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩ ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ. ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻠﻢ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﺑﻰ ﻃﺮﻑ ﻭ ﺩﺭ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻠﻢ ﻭﺳﻴﻠﻪ،ﻭﺭﺍﻩ ﺟﺴﺘﻦ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻚ ﻫﺪف ﻤﻌﻴّﻦ، ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺟﺎﻫﻠﺎﻧﻪ . ﺑﺎ ﺭﻓﻊ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻧﺴﺎﻥ،ﻭﺗﻮﻗﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﻗﻬﻘﺮﺍ،ﻭ ﺍﻧﺼﺮﺍﻑ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺃﺑﺪﻯ ﺍﻣثاﻝ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮﻏﺮﺑﻰ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻬﻮﺩﻯ ﭘﻮﻝ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻓﺪﺍﻯ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﮑﻨﺪ . ﻭﺍﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﻣﻨﻔﻰ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﮐﺴﺐ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺗﺮ،ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ، ﮐﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﻣﻠﮑﻪ ﺍﻟﻴﺰﺍﺑث ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ.

     ﺩﮐﺎﺭﺕ ﻫﻤﻴﻦ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺭﺍ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﮐﺮﺩﻩ،ﻭ ﻫﺮﺩﻭ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺫﻫﻦ، ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ. ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺎﺩﻩ ﻧﺸﺪﻧﺪ. ﺍﺯ ﭼﺎﻫﻰ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﭽﺎله اﻯ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺻﻌﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺬﻫﻦ،ﻭ ﺳﭙس ﻃﺮﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ،ﻭ ﺻﻌﻮﺩ ﺑﻨﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﻭﺣﻘﻴﻘﺖ،ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﺳﺖ.ﻭﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﻫﺮ ﺳﻪ رﺍ ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺍﺭﺩ. ﻫﺪﻑ ﺩﮐﺎﺭﺕ ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ،ﺗﻤﻠّﻚ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﻓﺮﻣﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺭ ﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ.ﻭﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎمه ای ﺁﻣﻮﺯﺷﻰ،ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﺩﺍﺩ  ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺁﻣﻮﺯﺵ،ﺣﻖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﺮﺩﻥ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ، ﻭﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﮐﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺿﻤﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﺍﻥ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳتند ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﻤﻠﻚ ﮐﻨﻨﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪه اﻧﺪ.ﻭﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ.  ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺍﻳﻦ ﺷﺪ،ﮐﻪ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻭ ﻧﻈﺮ ﻭﺣﺪس ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﺩﺭﺁﻣﺪ. ﻭﺗﻔﮑّﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻣﻄﺮﻭﺩ،ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻤﻞ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﺩﺭﺁﻣﺪ. ﻋﻠﻢ ﺭﻳﺎﺿﻰ،ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﻧﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺭﻳﺎﺿﻰ،ﺧﻮﺩ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﻈﻬﺮﻯ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭼﺮﺍ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﻭ ﺩﺭ ﺩﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺷﺪ،ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻢ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺴﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ،ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭ ثباﺕ ﺍﻋﺪﺍﺩ،ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ ﻫﺴﺘﻰ ﭼﻮﻥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺳﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺗﻨﻬﺎ، ﻧﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻋﻘﻞ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻳﺎ ﮐﻮﺟﻴﺘﻮ . ﺁﻧﻬﻢ ﻧﻪ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ،ﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﻓﻌﺎﻝ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻗﺒﻠﻰ،ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺣﻘﺎﻳﻘﻰ ﮐﻪ ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻤﻬﺎﻯ ﻣﻐﺰ ﻣﺨﻔﻰ هستند. ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮑﺎﺭﺗﻰ،ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﻮﺯﺵ ﻧﻮﻳﻦ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ،ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻣﻮﻗّﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺧﻠﺎﻗﻰ ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ،ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺬﺭﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ،ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻨﻴّﺖ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ.ﺗﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﮑﺎﺭﺵ ﺑﺮﺳﺪ،ﻭ ﻫﻮﺳﻬﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﺤﻘﻖ ﺩﻫﺪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪ،ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺎ ﺑﺨﺪﺍ ﺑﺮﺳﺪ. ﺍﻳﻦ ﺍﺧﻠﺎﻗﻰ ﺭﻳﺎﮐﺎﺭﺍﻧﻪ ﻭﻣﺼﻠﺤﺘﻰ،ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭﻫﺪﻑ ﺩﺍﺭ،ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺑﺮﻧﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻨﺰﺩ ﺩﮐﺎﺭﺕ ﺩﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻠﺎﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸﺒّﻪ ﺑﺎﺧﻠﺎﻕ ﺍﻟﻬﻰ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺎﺧﻠﺎﻕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ ﺷﺪ. ﻭﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭﺻﻠﻪ ﻧﺎﺟﻮﺭﻯ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻈﺮﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺩﺭﺁﻣﺪ،ﻭﺣﺘﻰ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺭﻳﺎﮐﺎﺭﻯ ﻭﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍنه ﻮ ﺳوء اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻨﻈّﻢ ﻭ ﻣﺒﻬﻢ .ﻭ ﺍﺯ ﻋﻘﻠﻰ ﻏﻴﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺭﻭﺍﻥ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﺸﺪﻩ .  ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﭼﻪ ﺍﺯ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻋﻘﻠﻴّﻮﻥ ﺭﺍﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﮔﺮﺍ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﻢ ﺍﻟﻤﺎﻥ.ﮐﻪ ﺳﻌﻰ ﮐﺮﺩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺷﺪﻩ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺴﻢ ﺭﺍ ﺟﻮﺵ ﺑﺪﻫﺪ . ﺗﻀﺎﺩ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﺭﺍ ﺑﺮ ﻃﺮﻑ ﮐﻨﺪ.ﮐﺎﻧﺖ ﮐﻪ ﺭﻭﺡ ﻳﺎ(ﺷﻴئ  ﻓﻰ ﻧﻔﺴﻪ)ﺭﺍ ﺍﻣﺮﻯ ﻣﺮﻣﻮﺯ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ، ﻧﺰﺩ ﻧﻴﭽﻪ (ﻧﺎ ﺁﮔﺎﻩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻣﻦ) ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ. ﺩﮐﺎﺭﺕ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻌﺎﺭﻑ ﻭﺗﺮس ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﺘﻌﺼّﺐ، ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﻰ ﻫﻤﺘﺎ،ﻭ ﺑﻌﺪ ﻧﺎ ﻣﺘﻨﺎﻫﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪ،ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ که ﻤﺴﺘﺨﺮﺝ ﺍﺯ(ﻋﻘﻞ ﮐﻞّ ﮐﻮﺟﻴﺘﻮ) ﻳﺎ ﮐﻮﮔﻴﺘﻮ،ﺍﻟﺂﻥ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻧﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ،ﻭ ﻏﺮﻳﺰﻩ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﺴﻄﺢ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺸﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ . ﻭﺗﮑﻠﻴﻒ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺸﺮ ﻭ ﻏﺎﻳﺘﺶ،ﺑﻔﻌﻠﻴّﺖ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ،ﺑﺠﺎﻯ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺟﺴﺘﻦ ﺘﺒﺪﻳﻞ ﺑﺘﻮﺭﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺑﻨﺎﻡ ﺁﮔﺎﻫﻰ،ﻭ ﻳﺎ ﺍﺷﺒﺎﻉ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻴﮕﻮﻳم  که ﺳﺮﺍﺳﺮﮐﺎﺭﻣﺎ ﺳﺎﺯﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻏﻠﻂ،ﻏﺎﻳﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﺭﺯﻭﻯ ﻧﻔس ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﮐﻨﻴﻢ . ﻭﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺷﺒﺎﻉ ﻫﻮﺳﻬﺎ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺂﮔﺎﻫﻰ ﮐﻨﻴﻢ .

   ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ،ﭼﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﺩﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻭﭼﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﻭﺣﻰ، ﻧﺰﺩ ﻫﮕﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻇﻬﻮﺭ ﺭﻭﺡ ﺷﺪﻩ،ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﻭﺡ ﻳﺎ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺑﻠﮑﻪ ﺭﻭﺡ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺫﻫﻦ ﻭﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﻣﺎ،ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺷﺒﺎﻉ ﺷﻮﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﻫﮕﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ،ﻫﻤﺎﻥ(ﮐﻞّ ﺷﺪﻥ)ﻭ ﻳﺎ(ﺷﺪﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ)ﺧﻮﺍﻧﺪ. ﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﮐﻞّ ﺷﺪﻥ ﻫﮕﻞ،ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻭ،ﺑﺎﺯ ﮐﻞّ ﺳﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂﻳﺪ. ﻭﻧﻪ ﮐلّ ﺸﺪﻥ ﻏﻴﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﺎ،ﺩﺭ(ﮐﻞّ ﺍﻟﻬﻰ)ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻳﺎ ﮐﻞّ ﺷﺪﻥ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭ ﺗﺼﻮﺭﺍﺗﻰ،ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻟﻔﻈﻰ. ﻭﻧﻪ ﮐﻞّ ﺷﺪﻥ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩﻯ.ﻭ ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﮐلّ ﻓﺮﺩﻯ ﻭﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﺨﺼﻰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺷﺨﺺ. ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭﻧﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﻣﺎﺩﻯ،ﻭ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺭﻭﺣﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩﻯ، ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻳﺪﻩ ﮐﻠّﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ،ﻭ ﻳﺎ(ﺍﻳﺪﻩ ﮐﻠّﻰ ﺫﻫﻨﻰ)ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻧﻪ(ﺍﻳﺪﻩ ﮐﻠّﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ)ﻋﺎﺭﻑ.ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻋﺎﺭﻑ ﺍﻳﻦ ﮐﻠّﻰ ﻫﺎ، ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻟﻔﻈﻰ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﺗﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﺩ.ﻭﻟﻰ ﻋﺎﺭﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻳﺪﻩ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ،ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﻴّﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﺳﺖ،ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﺍﻳﺪﻩ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻯ ﺣﺴّﻰ،ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎس ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﺯ ﺍﺷﻴاء ﺍﺳﺖ . ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﮐﻨﺪ. ﻭ ﺧﻠﺄ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﻳﺎ ﺫﻫﻨﻰ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ،ﺩﺭ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺩﮐﺎﺭﺗﻰ ﺭﺍ ﭘﺮ ﮐﻨﺪ.ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﭘﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﺧﻠﺄ ﺩﻭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ( ﺗﺪﺍﺧﻠﻰ) ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﮐﺮﺩ.ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ،ﻭﻧﻪ ﺍﻣﺮﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻭﻟﺪﻧّﻰ ﺍﻟﻬﻰ. ﺑﻠﮑﻪ ﻭﻯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺫﻫﻦ ﭘﺮ ﮐﻨﺪ.ﮔﺮچه ﺤﺘﻰ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘت ﺮﻭﺣﻰ ﺭﺍﺩﺍﺩه ﺒﺎﺷﺪ. ﺑﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺫﻫﻦ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻟﺒته  اﮔﺮ ﺑﺨﺪﺍ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪﻩ.ﻭﻧﻪ ﺫﻫﻦ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﺑﺴﺎﺯﺩ. ﻫﮕﻞ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﻨﺎﻡ( ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﺭﻭﺡ) ﻧﺎﻣﻴﺪ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻄﻠﻘﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﮐﻮﺩﻙ ﺍﺳﺖ،ﺍﮔﺮ ﻧﻄﻔﻬﺎﻯ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﭼﺮﺍ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻴﮑﺮﺩ، ﻭ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ،ﻗﺎﺑﻠﻴّﺖ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺎ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺭﺩ. ﭘس ﻫﻨﻮﺯﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭ ﺳﻨﺘﺰﺳﺎﺯﻯ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﻮﺩ. ﻟﺬﺍ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ،ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﺖ. ﻧﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﺗﻌﺒﻴﺮﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺫﻫﻦ ﺍﺳﺖ. ﺗﺠﻠّﻰ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺣﻰ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺨﺪﺍ ﺑﺪﺳﺖ ﻫﮕﻞ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺬﻫﻦ ﻭ ﺍﻳﺪﻩ ﺷﺪ. ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﺫﻫﻦ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺡ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍثرﻯ ﻧﺎﺳﻮﻧﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ ﺍﺳﺖ . ﭘس ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺫﻫﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻠﻰ ﺧﻄﺎ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻰ ﻃﻠﺒﺪ،ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ،ﺍﺯ ﻣﺤﺴﻮﺳﺎﺕ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﻧﺴﺒﻴّﺎﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﮐﻪ ﺍﺻﻞ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ . ﭘس ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺎلی ﺮﺍ ﺮﻭﺡ ﺑﺪﻫﺪ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺬﻫﻦ. ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻞ،ﻳﻚ ﮐﻞّ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺟﺰاء ﮐﻞّ ﺑﺮﺗﺮ، ﭼﻮﻥ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﻤﻊ ﮐﻨﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﮐﻠّﻰ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﻫﺴﺘﻰ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪﺍﻯ ﺗﺼﻮﺭ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﮕﻞ،ﻭ ﻫﺮ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺩﻳﮕﺮ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺑﻄﻰ ﺑﺮﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻣﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﮐﻠّﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻗﻄﺮه اﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻗﻄﺮﻩ ﺑﺎﺯ ﺟﺰﺋﻰ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﺋﻰ،ﮐﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﺭﻳﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﺮﻩ ﻳﺎﻓﺖ.ﮐﻞ ﻋﺎﺭﻑ ﮐﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﺑﺎﺯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪ،ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮﺭ ﺷﻮﺩ. ﻭ ﺍﻳﻦ(ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﺴﻢ ﺫﻫﻨﻰ)ﺧﺎﺻﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﻋﺮﻓﺎ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭ ﺫﻫﻨﻴّﻮﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ .

ﺍﮔﺮ ﻫﮕﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﻧﺤﻮﻩ ﺷﺪﻥ ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﺪ،ﮐﻪ ﻏﺎﻳﺘﺶ ﺩﺭﺧﻮﺩﺵ ﺍﺳﺖ.ﭘس ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ،ﻭﺟﻮﺩ ﻏﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﺗﺼﺎﺩﻓﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﻳﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻄﻮﺭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ،ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﺪﻑ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺶ ﻣﺪﺑّﺮﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﻭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮﺩﻩ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﺖ . ﺑﻨﻈﺮ ﻫﮕﻞ،ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ،ﭼﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﭼﻬﺪﺭ ﺍﺷﻴاء، ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩش اﺳﺖ.ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﺠﻴب ﺘﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ،ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ،ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ،ﺩﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﻰ ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺧﻮﺩ ﺫﻫﻦ،ﺍﺯ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﻳﺎﺷﻴئ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﻰ ﺍﺳﺎﺳﻰﺩﺭﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻫﮕﻞ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﺎﺷﺪ.ﺑﻨﺤﻮﻯکه هم مدﺑّﺮﺍﻥ ﺭﻭﺡ ﻣﺎ،ﭼﻨﻴﻦ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻣﻰ ﺑﮑﺎﺭ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ.ﻭ ﺑﻤﺎ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﮑﺮﻯ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﮕﻞ ﺍﺯ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺕ،ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻭﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻣﻰ،ﻭﭼﻪ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻫﺎﻳﺼﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ. ﻫﮕﻞ ﺳﻮﮊﻩ ﻣﻄﻠﻖ، ﻳﺎ ﺃﻣﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﺳﺒﮋﮐﺘﻴﻮ ﺭﺍ، ﻫﻢ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ.ﮐﻪ(ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ) ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻯ ﻣﺘﻔﮑّﺮ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﮊﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻴﺰ (ﻏﻴﺮ ) ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺣﺴﺎس (ﻏﻴﺮ ﺑﻮﺩﻥ)ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺭﻭﺡ ﺩﺭ ﺟﺴﻢ،ﻳﺎ ﺍﻣﺮﻯ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻔس ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺡ ﻭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻣﺪﺑّﺮ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﻴﺴﺖ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﺎﻫﺶ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﻐﺰﺵ،ﭘس ﻏﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻠﮑﻮﺕ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﻰ ﺭﻭﺡ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺭﻭﺡ ﺭﺍ ﺫﻫﻦ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﮕﻞ ﺍﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍ ﺍﺻﻞ ﻧﻔﻰ،ﻭ ﻋﺒﻮﺭ ﺑﺴﻨﺘﺰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ،ﮐﻪ ﻧﻔﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﻔﻰ ﺍﺳﺖ .  ﻫﮕﻞ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﻳﺎ ﺭﻭﺡ،ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺫﻫﻦ ﺭﺍ،ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﮑﻰ، ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﺫﻫﻨﻰ ﻧﻪ ﺍﻟﻬﻰ،ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻨﻄﻖ ﻭﺗﺪﺭّﺝ،ﻭ ﻳﺎ ﺑﺸﮑﻞ ﺿﺮﻭﺭﺗﻰ ﺩﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﻰ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺿﻤﻨﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺗﺪﺭّﺝ ﺯﻣﺎﻧﻰ،ﻭﺩﺭ ﻳﻚ ﻫﻴﺄﺕ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺂﻳﺪ. ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻮﺩ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.ﻭ ﺑﻨﻈﺮﺵ ﻏﺮﺽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻳﺪﻩ ﺗﺤﻘﻖ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺑﻮﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ. ﻧﻪ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻟﺬﺕ ﮐﺎﺫﺏ ﻭﺧﻮﺩ ﻓﺮﻳﺒﻰ ﻭﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺍﺳﺖ. ﻭﻳﺎ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻋﻤﻠﻰ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﻭﺗﻴﺸﻪ ﺑﺮﻳشه ﺰﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ. ﻫﮕﻞ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﺩ،ﭘس ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ، ﺣﺮﮐﺖ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺳﻤﺖ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﺫﻫﻨﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ . ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻮﺭﻡ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ،ﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﻤﻮﺩﻯ ﺭﻭﺡ ﺫﻫﻨﻰ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺮﻭﺡ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻠﮑﻮتی ﺸﺨﺺ ﺭﻭﺡ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓته اﻧﺴﺎﻥ، ﻳﺎ ﺫﻫﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﻋﺎﻟﻢ،ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺡ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﮐﻠّی ﺒﻴﻨﻰ ﻫﮕﻞ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫمه ﮐلّ ﺮﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻳﺪﻯ ﺷﺎﻳﺪ ﻭﺳﻴﻌﺘﺮ ﻭﻟﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺠﺎﺏ ﺍﻋﻈﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﺨﺼﻰ ﺭﻭﺡ،ﺗﺤﻘﻖ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺭﺳﻴﺪﻩ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺑﻄﻰ ﺑﺘﻮﺳﻌﻪ ﮐﺴﺒﻰ ﺫﻫﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ،ﻧﻪ ﺗﻮﺭﻡ ﻋﻠﻢ . ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﺨﺼی ﻮﺫﻫﻨﻰ،ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻋﻤﻞ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ،ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ﻟﺬﺕ ﺍﺳﺖ. ﻭﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻮﺋﻰ ﻭﺗﻮﺭّﻡ ﻋﻠﻤﻰ،ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﺩﺭ ﻧﻔس ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﺸﺪﻩ.ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻫﻮﺳﺮﺍﻧﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﺍﺯ ﺍﻋﻤﺎﻟﺶ،ﺩﺭ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ،ﺑﻨﻔﻊ ﻧﻔس ﺧﻮﺩش ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺗﻮﺭّﻡ ﻋﻠﻤﻰ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺡ ﻭ ﻗﺼّﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ ﻭ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺍﺳﺖ.

   ﻫﮕﻞ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺻﻞ ثاﺑﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﻥ،ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ،ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ،ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ(ﺍﺻﻞ ﺑﻔﻌﺎﻟﻴّﺖ)ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻭ ﺗﺤﻮّﻝ ﻭ ﺷﺪﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﻮﺩ.ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻓﻘﻰ ﻭﻧﺰﻭلی ﻣﻨﻔﻰ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺍﺳﺖ ﻭﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻋﻤﻮﺩﻯ ﻭ ﺷﺪﻥ ﻣثبت ﻧﻴﺴﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻮﺭﻡ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺗﻮﺭﻡ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻓﻘی هستند.ﻭ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﻋﻤﻮﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭼﻮﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺻﻌﻮﺩ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪ، ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ. ﺑﻨﻈﺮ ﻫﮕﻞ ﺍﺻﻞ(ﻳﮑﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﺪﻩ ﻭﻭﺍﻗﻌﻴّﺖ)ﺑﺮﺍﻯ ( ﭘُﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﺩﺭﻭﻥ ﻭ ﺑﺮﻭﻥ)ﻳﺎ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺟﺴﻢ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ،ﺑﺮﻭﺡ ﻭﻣﺎﺩﻩ، ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻋﺠﺰ ﺩﺭﻙ ﺫﺍت اﺳﺖ،ﻳﺎﻫﻤﺎﻥ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮعی ﻮﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ ﺍﺳﺖ.که ﭙﻮﻳﺎﺋﻰ ﺧﻠّﺎﻕ ﻭﻋﻤﻞ ﻧﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﮑﺎﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ.ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻮﺭﻡ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭنه ﺴﻠﻮک اﻟﻬﻰ ﻧﻤﻮﺩﻥ،ﻭﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺭﻭﺡ، ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ (ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻏﺎﻳﺖ)ﻭﻫﺪﻑ،(ﺣﺮﮐت غاﺋﻰ)ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﻴئ ﻳﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭ ﻋﻘﻞ ﻧﻈﺮﻯ ﻭ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﮐﻠّﻰ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ،ﺑﺠﺎﻯ ﻭﺣﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻭ ﻋﻘﻮﻝ ﻭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮﺍﺕ ﺳﻨّﺘﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﺭﺍ،ﺑﺴﻄﺢ ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﺗﻔﮑّﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ ﻭﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩﻯ،ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﮐﻠّﻰ ﺷﺪﻩ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﻭ ﺗﺼﻮّﺭ ﻭﺑﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺄﻥ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺷﺨﺺ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮﺫﻫﻨﻰ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ،ﻭ ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﻭﺭ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﺴﺖ. ﻳﻌﻨﻰ ﻫﮕﻞ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ،ﮐﻪ ﮐﻠّﻰ ﺷﺪﻩ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ، ﺑﺠﺎﻯ ﺭﻣﺰ ﻭ ﺗﻤثیل ﻭﺳﻤﺒﻠﻴﺴﻢ ﻭﭼﻨﺪ ﺑﻄﻨﻰ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﻰ ﺭﺍ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺣﺪس ﻭ ﻧﻮ ﺁﻭﺭﻯ ﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺭﺩ،ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﻭﺩﻧﻴﻮﻯ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻣﻠﮑﻮﺕ ﺍﺳﺖ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺎﻣﻮﺭ ﺫﻫﻨﻰ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺷﺪه ﻮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ،ﻳﺎ ﺗﻤﺪﻧﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻭﺍﻧﺴﺎﻧﻰ. ﻭ ﻟﺬﺍ ﻧﻘﺎﻁ ﺿﻌﻒ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﮕﻞ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﭼﭗ ﺭﻭ ﺍﻭ ﺳوء ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ،ﻭ ﺳوء ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻧﺪ،ﻭﮐﺎﺭ ﺑﻤﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻞ ﺑﻪ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺎﺭﮐس ﺷﺪ.ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﻧﺠﻠس ﻣﺎﺭﮐس  ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﮕﻞ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﮐﺮﺩ. ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺳﺘﻰ ﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻴّﻮﻥ ﻫﮕﻠﻰ،ﻗﻄﻌﺎ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺭﻭﺡ ﻭ ﻧﺰﻭﻝ ﺑﻤﻔﻬﻮﻡ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺨﺪﺍ،ﺍﻭﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩﻩ، ﻭﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﻭلی ﺪﺭ ﺣﻴﺮﺕ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ . ﻟﺬﺍ ﻣﺎﺭﮐس ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ،ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮐﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﺑﺼﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ،ﻭﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ،ﺯﻳﺮﺍ ﺳﻄﻮﺡ ﻋﻘﻠﻰﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷت هاﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺣﺎﻟﺎ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ . ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﺭﺍ ﻭﺍﮊﮔﻮﻥ ﮐﻨﻴﻢ. ﻟﺬﺍ ﻣﺎﺭﮐس ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﮕﻞ ﺭﺍ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﻭﺣﻴﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻨّﺘﻰ ﺍﻋﻠﺎﻡ ﮐﺮﺩ.ﻭ ﻟﺎﺑﺪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻏﻴﺮﺳﻨّﺘﻰ ﺷﺪ . ﻣﺎﺭﮐس ﻧﻘﺶ ﺧﻠّﺎﻕ(ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ) ﻫﮕﻞ ﺭﺍ،ﻭﻟﻮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﻮﺩ،ﺑﭙﺮﺍﮐﺴﻴس ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺩﺍﺩ.ﻭﺍﺯ ﮐﻠّﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﮑﻠّﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺗﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻳﺪﺁﻝ،ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻨّﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﭼﻮﻥ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﺮﺩ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺯﻟﻰ. ﻣﺎﺭﮐس ﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺍﺩ، ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺟﺰﻣﻰ ﮔﺮﺍﺋﻰ ﻣﺎﺭﮐس ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺍﺻﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﻣﺎﺭﮐس ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍﻣﻮﺟﻮﺩﻯ ﺑﻰ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ،ﮐﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﻏﺎﻳﺘﺶ ﺩﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ،ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻔﺨﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻔﺨﻪ . ﻭﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﻓﻌّﺎﻝ ﺩﺍﻧﺴﺖ،ﺩﺭﺣﺎﻟﻴکه ﺤﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﻔس ﺧﻮﺩﺭﺍ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﮐﻨﺪ،ﻭ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺮﺳﺪ،ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳﺖ.ﻭﺍﻟّﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺍﺳﺖ.ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﻓﻌّﺎﻝ ﺑﻮﺩ،ﻭ ﺩﺳﺖ ﻭﺯﺑﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮔﻴﺮﺩ. ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﻌّﺎﻝ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺖ،ﺗﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺧﻮﺩﺵ ﺗﻠﺎﺵ ﮐﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺭﻭﺣﻰ ﺩﺭﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ.ﻭﻣﺎﺭﮐس ﻔﻌّﺎﻝ ﺑﻮﺩن اﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻓﻌﺎﻟﻴّﺘﻬﺎﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺖ .

     ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﺮﺡ ﻓﻌﺎﻟﻴّﺘﻬﺎﻯ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ،ﻧﺘﻴجه ﺘﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺷﺪ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﻳﻢ.ﻳﮑﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺯﻟﻰ ﻓﺮﺩﻯ ﻭﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﻣﻦ ﻭ ﺷﻤﺎ،ﺍﺯ ﺍﺯﻝ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﭼﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎ ﻭ ﺗﺤﻮﻟﺎﺗﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻳﮑﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ(ﻣﺮﺣله اﻯ ﻓﺮﺩ)ﺩﺭ ﺗﻮﻟﺪ ﻓﻌﻠﻰ ﺍﺯ ﻭﻗﺘﻰ ﻃﻔﻞ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﺭﺳﻴﺪ. ﻭ ﻳﮑﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ(ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ)ﻓﺮﺩ که ﺒﺼﻮﺭﺕ ﻗﻬﻘﺮﺍﻫﺎ ﻭﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻯ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺸﺮﻯ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻳﮑﻰ ﻫﻢ ﺗﺎﺭﻳﺦ(ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ)ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴّﺖ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﺭﺍ ﻣﺸﺨّﺺ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎﺩﻳّﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺨﻬﺎ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ،ﻏﺎﻳﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺂﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ،ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺩﺍﺩه اﻧﺪ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﮐﺮﺩﻫﺎﻧﺪ.ﻭ ﻟﺬﺍ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻯ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ ﻭ ﻣﺴﺦ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ،ﺗﮑﺮﺍﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭﺁﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻫﺮ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﻭ ﺍﭘﻮﺭﺗﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎﻯ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠب اﺳﺖ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻬﻮﺩﻯ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻰ،ﮐﻪ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺎ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻰ، ﮐﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻣﺎﺭﮐس یهودی ﻃﻠﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ ﺷﺪ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﻮﻫﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺭﺍ،ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ. ﻧﺤﻮﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ،ﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻭ ﺷﺪ.ﻭﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ.ﺍﻣﺎ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺳﺎﺯ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻏﻔﻠﺖ ﺍﺯ ﻫﺪﻑ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰﺑﺮﺗﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﮐﺎﺭﻫﺎﻳﺶ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﮑﻮس ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﻫﻨﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ، ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﺵ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻨﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ.ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎﻟﺎ ﺑﺒﺮﺩ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺻﻮﻓﻴﻪ ﮐﻪ ﺑﺮؤﻳﺖ ﺣﺎﻝ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ،ﺗﺎ ﺑﺮؤﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﺮﻭﺡ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﺩ.ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭﻧﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﮔﺮﺩﻧﺪ.

    ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﻪ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺸﺮ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﺍﺳﺖ. ﻭﺍﻳن گونه اﻋﻤﺎﻝ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺮﺡ ﻭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﻯ ﻧﻔﻮس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻏﻴﺮ ﻣﻘﺪّس ﻋُﻘﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺎﻫﻞ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺟﺰ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﮐﺎﺭﻯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﺪﺍﮐﺎﺭﻯ ﺩﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻗﻮﻣﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﺴﺎﺯﻧﺪ. ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﻠﺒﻰ ﻣﺎﺭﮐس ﺷﮑﻢ ﻭﺍﻃﺮﺍﻑ ﺷﮑﻢ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﻠﺒﻰ ﻫﮕﻞ،ﻣﻐﺰ ﻭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﻠﺒﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺻﻮﻓﻴﻪ،ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﺭﻭﺍﻥ ﻭﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﺎﺭﻑ ﺍﻟﻬﻰ ﻋﺎﻗﻞ،ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺮﺗﺮﺍﻟﻬﻰ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﻌﺪﻯ ﻭ ﺗﺎ ﺣﺪّ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻣﻴﺴّﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﮔﺮﭼﻪﺑﺨﻠﻖ ﻫﻢ ﺑﺎﺯ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺭﺍﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﺎﺩ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ. ﺍﻣﺎ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ، ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،  ﺗﺎ ﺭﺟﻌﺖ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺭﻭﺡ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪﻩ، ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺨﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﺃﺑﺪﻳّﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.    ﺑﻨﻈﺮ ﻣﺎﺭﮐس ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻯ ﺧﻮﺩ،ﺟﻬﺖ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﭼﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﺯﻟﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﻳﺎ ﻏﺎﻳﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﻓﺮﺩ، ﺗﺎﺭﻳﺦ رﺍ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌّاﻠﻴّﺖ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻫﻰ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻳﻚ ﺭﻭﺡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻘﻞ ﮐﻞّ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ،ﻳﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻋﺎﺭﻑ ﻭ ﻳﺎ ﺭﻭﺡ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻞ. ﻭﺣﺘﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﺁﻣﻴﺰ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ، ﻭ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺒﺤﻰ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﮑﻰ ﻭ ﺭﻭﺡ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ.ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﻓﺎﻋﻠﻴّﺖ ﻣﺎﺩﻯ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ. ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺎﻋﻠﻴّﺖ ﻣﺎﺩﻯ ﺗﺠﺮﺑﻰ،ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻤﻬﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ، ﻳﺎ ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻤﻬﺎﻯ ﻣﻐﺰ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﻟﺎ ﺑﻠﺎﻯ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ.ﺍﮔﺮ ﻣﺎﺭﮐس ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻊ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﺎﻳﻦ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﺗﺨﻴّﻠﻰ ﻧﮑﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ . ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺍﺳﺖ،ﻧﻪ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ،ﻭﻧﻪ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﺍﺯ ﺫﻫﻦ ﻓﺎﻋﻞ،ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ. ﺩﺭ ﻣﺎﺩه ﻨﻴﺰ ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻤﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ. ﭘس ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻤﻬﺎﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ ﻭﻫﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﭘس  ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺰ ﻭﻫﻤﻰ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﺫﻫﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻧس ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻌﻨﻰ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭﭼﻮﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺒﺪﺍ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﻣﺪﺑّﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﭘس  ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺭﺍ،ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺭﻭﺡ ﻭ ﻓﮑﺮ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮﺩ. ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻣﻴﺴﺎﺯﻧﺪ،ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺟﻨﮕﻞ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻗﺒﻮﻝ ﺳﻘﻮﻁ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ،ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺡ، ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﻓﺮﺩ،ﻭ ﻣﺮﺩﻥ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻭ ﮐﺸﺘﻦ ﺭﻭﺡ ﻭﮐﺸﺘﻦ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﮐﺸﺘﻦ ﺗﻦ ﻭﮐﺸﺘﻦ(ﺍﺻﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ) ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﮐﺴﻰ ﻣﻨﮑﺮ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ. ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺳﺖ. ﺍﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮﺩ،ﺣﻖ ﺑﺎ ﻣﺎﺭﮐس ﺑﻮﺩ.ﻭﻟﻰ ﺷﺮﻁ ﻭﺟﻮﺩ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ.ﺍﮔﺮ ﺷﺮﻁ ﺫﻫﻨﻰ ﻧﺒﻮﺩ،ﭘس ﭼﺮﺍ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﮐﻨﺪ،ﻭﮐﻨﺘﺮﻝ ﻳﺎ ﻏﺎﺭﺕ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻫﻢ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ. ﻣﺎﺭﮐس ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻓﻮﺯﻳس ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ،ﺁﻧﺮﺍﺟﺎﻭﻳﺪ ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺖ،ﺁﻧﺮﺍ ﻧﻴﺰ ﮐﺸﺖ.ﮔﺮﭼﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺯﻧﺪﻩ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ . ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻫﺮ ﻭﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻧﺮﺍ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎﺭﮐس ﺍﻓﺰﻭﺩ، ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰ ﺁﻣﺎﺩه اﻯ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎﻧﺴﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﻃﺒﻴﻌﺖ،ﺑﺎ ﮐﺎﺭ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﻢ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ. ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﺮﺩﻯ ﮐﻪ ﻧﺒﻮﺩ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺰ،ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﺮﺩﻯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ. ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺫﻫﻨﻰ ﻳﻚ ﻓﺮﺩﻯ،ﺑﻨﺎﻡ ﻣﺎﺭﮐی ﻳﺎ ﺭﻫﺒﺮ ﺣﺰﺏ،ﻭ ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺍﻟﮕﻮﺋﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﮐﺮﺩه  اﮔﺮ ﺍﻟﮕﻮﺋﻴﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﭘس ﺧﺪﺍ ﺷﺎﻳﺴته ﺘﺮﺍﺳﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﻮﺩ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﺣﺮﻑ ﻣﺎﺭﮐس ﻳﻌﻨﻰ ﻓﺪﺍ ﺷﺪﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ،ﻭ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺷﺪﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎمعه ﻮﺍﻓﺮﺍﺩ ﺁﻥ،ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺮﺩ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻩ ﻭﺭﻫﺒﺮﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺷﺪﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ،ﻳﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﺎﺣب ﻮﭘﻴﺮ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ، ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻣﺎﺭﮐس ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ . ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻨﺘﻴﺠﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺷﺪ.ﻭ ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﻣﺎﺭﮐس ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻮﺍﻗﻊﺁﻧثرﻭﭘﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺷﺪ.ﮐﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﻧﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘﻰ ﻣﺎﺩﻯ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻄﺒﻴﻌﺘﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﺘﻰ ﺍﻟﻬﻰ. ﺑﻠﮑﻪ ﻳﻚ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻣﻮﻫﻮﻡ،ﮐﻪ ﺣﺪّ ﺍﻗﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻃﺒﻴﻌت ﻧﻴﺰ ﻭﺍﻗﻌﻴّﺘﻰ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﺘﻰ ﻭ ﻧﺴﺒﻰ ﺩﺍﺭﺪ. ﻣﺎﺭﮐس ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﺗﺼﺎﺩﻓﻰ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ،ﮐﻪ ﺳﻌﺎﺩﺗﻰ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻔﺮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﭘس ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻟﻬﻰ،ﺟﺰ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻧﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﮐﻢ ﻋﻘﻞ،ﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺭﺍ ﻏﺎﺭﺕ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎن ساﻟﮑﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﻢ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ،ﻭﻫﻢ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺎ ، ﻭﻫﻢ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺭﻭﺣﻰ ﻣﺎﺭﺍ ﻣﻴﺴﺎﺯﻧﺪ.ﻭ ﻟﺬﺍ ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺑﻨﺎﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﻭﺑﻨﺎﻫﺎ ﻭﻣﻈﺎﻫﺮﻯ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻴﻢ. ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﻓﺪﺍﮐﺎﺭﻯ ﻭﺍﺧﻠﺎﻕ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺴﺎﺯﻧﺪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﻭﺳﻌﺖ ﺍﻓﻘﻰ ﺫﻫﻦ،ﺑﺎ ﺗﻮﺭّﻡ ﻋﻠﻤﻰ. ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺳﻌﺖ ﻋﻤﻮﺩﻯ،ﻭ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ. ﻭ ﺍﻟّﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ،ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺁﻥ،ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ. ﻭ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻭﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮐﺎﺭﺵ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺧﻮﺩ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮﻳﺪ، ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰﺑﺮﻭﻳﺪ،ﺗﺎ ﻇﻠﻢ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﻭﺭﺷﻮﺩ. ﻭﺍﻟّﺎ ﻫﻤﻪ ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺴﺘﻴﻢ.ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ ﻣﺴﺖ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ،ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﻮﺩ.

   ﭘس ﺍﻳﺪﺁﻝ ﻣﺎﺭﮐس  ﺩﺭ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ،ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﺫﻫﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﺫﻫﻦ ﻓﺮﺩ،ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻧﮕﻴﺮﺩ، ﻫﺮﭼﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ. ﺫﻫﻦ ﺟﻤﻌﻰ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﺪﺁﻝ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﺎﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﮐﺎﺭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﺎﺭﮐس ﻧﻤﻰ ﭘﺬﻳﺮﺩ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﺩ ﻭﺟﻤﻊ ﻳﮑﻰ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﺪ. ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ،ﭘﺶ ﺍﻳﻦ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ،ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻳﺎ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺗﺠﺮﺑﻰ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ،ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻣﻌﻘﻮﻟﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﺣﺴّﻰ ﺧﺎﺭﺟی  هستند. ﺁﮔﺎﻫﻴﻬﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭﻧﻮ ﺁﻭﺭﻳﻬﺎﻯ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ. ﭘس ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ،ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﺎﺭﮐس ﻫﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﻫﻢ ﻣﺎﺩﻯ،ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻧﻮﺁﻭﺭﻯ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻴﺮﻭﺩﺍﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﻭﺧﻮﺩ ﺳﺮﻯ، ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻣﻌﻠﻮﻡ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ،ﻧﻮﺁﻭﺭﻳﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﭼﺮﺍ ﺍﺯ ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺍﺗﻢ ﻫﺎﻯ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﻣﻐﺰ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﺍﺯ ﮐﺠﺎ ﺁﻣﺪه اﻧﺪ،ﻭﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﻰ،ﻭ ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻡ ﺯﻣﺎﻥ؟ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﮐﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻭﺫﻫﻦ ﻭ ﺭﻭﺡ ﻫﮕﻞ ﺍﺳﺖ،ﺩﻳﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪ؟ ﮐﻮﺭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺭﻭﺷﻨﺎﺋﻰ ﭘﻴﺪﺍﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺭﮐس ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻦ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺑﻰ ﻏﺎﻳﺖ،ﻭﺗﻮﺣّﺶ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻞ ﻣﻮﻟﺎ . ﻣﺎﺭﮐس ﺑﺎ ﻭﺍﮊﮔﻮﻥ ﮐﺮﺩﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس،ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻫﮕﻞ ﺑﺪﺍﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﺭﻭﺡ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮﺟﺴﻢ ﺑﺎﺷﺪ.ﻳﺎ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﻫﺴﺘﻰ ﻭ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﺭﮐس  ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺤﮑﻮﻣﺖ ﺟﺴﻢ ﻭﻣﺎﺩﻩ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺟﺴﻢ ﻭﻣﺎﺩﻩ ﺷﺨﺺ ﺭﻫﺒﺮ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ،ﻭﺫﻫﻦ ﻭﺭﻭﺡ ﺍﻓﺮﺍﺩ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﺍﺳﺖ.ﺑﺮﺗﺌﻮﺭﻯ ﻭ ﻣﺮﮒ ﻭ ﻧﺴﻴﺎﻥ ﺗﺌﻮﺭﻳﻬﺎﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ.ﻭ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﻨّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻃﻠﺒﻰ،ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻋﺼﺮ ﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻬﺎﻯ ﻣﺘﺸﺘﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭﺍﮐﺎﺩﻣﻴﻚ،ﻭ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺟﻨﮓ ﻭﺗﻮﺣّﺶ ﻣﺪﺭﻥ.

     ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ،ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻳﺎ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﮐﺪﺍﻡ ﺫﻫﻦ،ﻭﭼﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﻥ؟ﻣﮕﺮ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﻣﻨﮑﺮﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﭘﺶ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻫﮕﻠﻴﺴﻢ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﻤﺪﻩ ﻭ ﻓﮑﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﻏﺮﺏ ﺍﺳﺖ. ﭼﻨﺎﻥﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﻏﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺮﻩ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﺮﺣﻠﻪﺑﺮﺯﺥ ﺑﻴﻦ ﺧﺪﺍ ﻭﻣﺎﺩﻩ،ﻳﺎ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻋﻠﻢ،ﻭﻳﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺷﺪ. ﻭﻧﻪ ﻓﻘﻂﺣﻠﺎﻝ ﺯﺍﺩﻩ ﺍﺵ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺣﺮﺍﻡ ﺯﺍﺩﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺖ. ﺍﮔﻮﺳﺖ ﮐﻮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﮐﺮﺩ . ﺩﺍﻭﺭﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺍﺩ،ﻭ ﻣﺎﺭﮐس ﭼﻨﺎﻥ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ . ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻓﻌﻠﻴّﺖ ﻭ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ،ﻭﻣﺘﺤﻘّﻖ ﮐﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﺍﻓﻌﺎﻟﺎﺭﺍﺩﻯ،ﻭﻧﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﺭﺭﻭﺡ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ.ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﮐﻪ ﻳﻚ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻳﺎﻫﻤﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﻔﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭﻣﻔﻬﻮﻡ ﺻﻴﺮﻭﺭﺕ ﻭﺷﺪﻥ ﻧﻴﺰ،ﺑﺎﺯ نه ﺼﻴﺮﻭﺭﺕ ﺩﺭﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺡ،ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺷﺪﻥ ﻣﻨﻔﻰ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺎﺭﺟﻰ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻔس  ﺧﻮﺩ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﻤﻰ ﭘﺴﻨﺪﻳﻢ. ﻭﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺟﺎﻯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻟﺎ ﻳﺘﻐﻴّﺮ ﻭﺟﻮﺩ،ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻋﺪﻡﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ،ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮ،ﻭ ﻧﻈﺮ ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﺎﺭﻣﻨﻴﺪ ﻓﺮﻕ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﻢ ﻋﻘﻠﻰﺍﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﻭ ﺭﻭ ﮐﺮﺩ. ﺍﮔﺮ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ،ﺣﺘﻰ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻃﺮﺩ ﻣﻴﮑﺮﺩ،ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻡﻋﻠﻢ، ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻏﺮﺑﻰ،ﺑﺠﺎﻯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰﺗﻔﮑّﺮ ﺗﮑﻨﻴﮑﻰ،ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻰﺍﻟﻬﻰ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺒﺘﻬﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺷﺪ. ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺟﺎﻯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﺳﻨّﺘﻰ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ.ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﺫﻫﻨی که ﺤﺘی اﺭﺗﺒﺎﻁ ﻓﻄﺮﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﺎﻃﺒﻴﻌﺘﻬﺎﻯ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ ﻭﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ،ﺗﺎﺑﻊ ﻳﻚﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻣﻨﻔﻰ ﺩﺭﺁﻣﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ،ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻧﻔس ﻭ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻫﺎﻯﻣﺸﺒﺖ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ،ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺗﮑﺎﻣﻞﺭﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻓﮑﺮ ﺎ ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﻳﻚ ﻫﻮﺵ ﺩﺍﺭﻳﻢ،ﻭ ﻃﺒﻌﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻳک اﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ ﻣﻴﮕﺮﺩﻳﻢ. ﻣﮕﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ ﭼﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺘﻰ ﺑﻬﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺮ ﺭﻭﺯﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ﻫﻮﺵ ﺧﻮﺩ،ﺑﻴﻚ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺴﺎﺩ ﺭﻭﺡ ﻣﻴﺮﻭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻨﻮﻉ ﻟﺎﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ. ﻧﻪ ﻓﻘﻂﺣﮑﻮﻣﺘﻬﺎ ﻭ ﺭﮊﻳﻤﻬﺎ،ﻫﺮﺭﻭﺯ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮﻉ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻏﻴﺮ ﻣﻘﺪس ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻫﺎ ﻭﻋﻘﻴﺪه ﻫﺎﻯﺍﺳﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺩﻓﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ،ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭﻣﺘﺤﺪﺗﺮﻳﻦ ﻫﻮﺳﻬﺎ ﻭﻭ ﻋﻘﻴﺪهﻫﺎﻯ ﺍﺳﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻓﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭﻣﺘﺤﺪﺗﺮﻳﻦﻫﻮﺳﻬﺎ ﻭﻋﻘﺪهﻫﺎ ﺍﺳﺖ.ﻭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺧﺎص ﻘﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻥ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﺟﻨﻮﻧﻰ ﻭﻫﻮﺳﺮﺍﻧﻰ ﺷﺪ. ﺑﺠﺎﻯﻧﺎﻡ ﺯﻳﺒﺎﻯ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻥ ﻣﻠّﻰ،ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮ ﻫﻮﺵ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﺷﻬﻮﺕ ﺭﺍﻥ ﺗﺮﻳﻦ ﻭﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻫﺘﺮﻳﻦ ﺭﻫﺒﺮﺍﻧﻰ ﭼﻮﻥ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻭﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺮﺁﻥ ﮔﺬﺍﺭﺩ. ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭ ﺑﻬﺮ ﻧﺎﻣﻰ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ.ﻭمثل ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻫﻞ(ﺗﺴﻤﻴﻪ)ﻭﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﻯ ﺭﺍﺳﺖ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻧﺒﺎﺷﺪ، ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﻣﻰ ﻫﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.  ﺧﻠﺎﺻﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻤﺮﺣﻠﻪ ﺗﮑﻨﻴﮑﻰ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻬﺎ،ﻭ ﺩﻭﺭ ﺷﺪﻥ ﮐﺎﻣﻞﺍﺯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺍﺳﺎسﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻭ ﻣﺸﺮﻗﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﻭﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ،ﺩﺍﺩﻥ ﺗﺬﮐّﺮ ﻭﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻯ ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ،ﺑﺎﻫﻤﻴّﺖ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﻭ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻓﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﺍﺑﺪﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺩﺭﺳﺖ،ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻭﺳﻌﺎﺩﺕ ﺻﺤﻴﺢ ﺯﻧﺪﮔﻰ، ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﻭﺳﺎﺋﻂ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﻫﺴﺘﻰ ﺩﺭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﻓﻌﻠﺎ ﺣﺮﻑ ﺁﻧﺮﺍ ﻣﻰ ﺷﻨﻮﻳﻢ.ﻭ ﺑﺎ ﻧﺠﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍﺑﭽﺸﻢ ﺩﻝ ﺩﺭ ﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ.ﮔﺮﭼﻬﺒﻌﺪ ﺑﺎﭼﺸﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﺭﺧﺎﻃﺮﻫﻤﻴﺒﻴﻨﻨﺪ.ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺍﺯﻟﻰ ﺭﺍﻣﺠﻤﻮﻋﻬﺎﻯ ﺍﺯ ﻣﻌﺘﻘﺪﺍﺕ ﮔﻔﺘﻬﺎﻧﺪ،ﮐﻪ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭﻓﺮﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻡ ﺳﺎﺯ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﺟﺪﺍﺩﺵ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﺶ، ﻫﻤﻴﻦﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭﻯ ﮐﻪ ﻗﺒﻠﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ،ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻣﻠّﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺧﺎﺹ،ﻭﮐﺎﻣﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰﻭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﻠّﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻗﻮﻡ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ، ﺧﺎﺹ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺠﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ،ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻣﻠّﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺡ ﺧﻮﺩﺑﺪﺍﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻳﻢ،ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺍﺯﻟﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﻧﻪ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﻠّﻰ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ . ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ،ﺩﺭ ﻫﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰﻭ ﻫﺮ ﻗﻮﻣﻰ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻳﻨﻰ،ﺗﻌﺒﻴﺮﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺻﻞﻭﻏﺎﻳﺖ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﻮﺩﺍﺋﻰ ﻣﺎﻫﺎﻳﺎﻧﺎ،ﺑﻨﺎﻡ ﻣﺨﺰﻥﺁﮔﺎﻫﻰ ﻗﻮﻡ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ. ﻭﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻃﻴﺮ ﻫﻨﺪﻯ ﺩﻳﮕﺮ(ﺑﻴﻀﻪ ﺯﺭﻳﻦ)ﻭﻳﺎ ﺑﺬﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﮔﻞﻧﻴﻠﻮﻓﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺭﻭﻯ ﺳﻄﺢ ﺁﺑﻬﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺷﮑﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ ﺩﺭﻭ ﮔﻮﻫﺮ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻳﺴﺖ،ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺳﺎﻟﮑﺎﻧﺮﺍ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺩﺭﺁﻥ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻬﺴﺘﻰ ﮐﺎﻣﻠﻴﮑﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻃﻴﺮ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺻل اﻭﻟﻴﻪ(ﻣﻨﻬﻤﻮﺯﻳﻨﻪ)ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪﻩ ﻧﻔس ﮐﻞ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﻭﻣﻨﺒﻊ ﮐﻞ ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ . ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺍﺯﻟﻰﺍﺳﺖ،ﮐﻪ(ﻣﺎﺩﺭ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﻟﻬﺎﻡ ﺑﺨﺶ)ﻧﻔس کلّ ﺍﺳت ﻮﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎن ﺮﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﺑﻘﻮﻝﻗﺮﺁﻥ،ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺻﻞ ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺿﻊ ﻭﻣﻘﺎﻣﺶ ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﻬﻤﻴﺪﺍﺭﺩ. ﭼﻮﻥ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺍﺯﻟﻰ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻤﻰ ﺷﻨﺎﺳﺪ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﻭﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﻳﻨﺪﻩ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻧﺠﺎﺕ ﻳﺎﻓته اﻳﻢ .ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺠﺎﺕ ﻧﺮﺳﻴﻢ،ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻯ ﻣﮑﺮﺭ ﻭ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﮔﺬﺷته هاﺑﺼﻮﺭﺕ ﻧﺴﺦ ﻭﻣﺴﺦ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻫﻤﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻧﺎﻡ ﺣﺎﻝ ﻭﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ،ﭼﻮﻥ ﻣﺨﺰﻧﻰ ﻳﺎ ﻓﻄﺮﺗﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﮑﺮﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ،ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻟﺰﻭﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻫﻤﺎﻥ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﻋﻬﺪ ﺍﻟﺴﺖ ﺍﺳﺖ. ﻋﻬﺪﻯ ﮐﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺴﺘﻰﻣﺎ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺑﺘﻮﺟّﻪ،ﻭ ﺗﺬﮐّﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.ﺍﻧﺴﺎﻧﻴّﺖ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠّﺶ چه ﺪﺭ ﻓﺮﺩ ﻭ ﭼﻪﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻤﻌﻰ،ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺤﻘﻖ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻬﺪ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺭﻧﻔﺶ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎﺩﻳّﻮﻥ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﺑﺎ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ ﻫﺎﻳﺶﺭﺍﻩ ﺣﺼﻮﻝ ﻳﻚ ﺩﻳﺎﻟﮑﺘﻴﻚ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﺫﻫﻨﻰ،ﻳﺎ ﺫﻫﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻠﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻋﻘﻞ ﮐﺎﻧﺘﻰ،ﻭ ﻳﺎﺩﺭ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﺎﺭ ﻭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺭﮐس،ﻭ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﮐﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﺩﺭﺁﻣﺪ . ﻣﺎﺩﻳﻮﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻓﻌﻠﻰ ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ ﺭﺍ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ  ﻳﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ،ﺑﺎ ﺗﻠﺎﺵ ﻋﻤﻠﻰ ﻳﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﮑﻰ،ﻳﺎ ﺩﻳﺴﻴﭙﻠﻴﻦ ﻫﺎﻯ ﺣﺰﺑﻰ ﻭﻫﻴﺎﻫﻮﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻭ ﺑﻴﺎﻧﺪﺍﻯ ﻓﻄﺮﺕ،ﻭ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺩ.ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻭ ﺭﺣﻤﺘﻬﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﻟﺪﻧّﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ،ﮔﻮﺵ ﻓﺮﺍﻧﻤﻰ ﺩﻫﻨﺪ . ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ،ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻘﻞ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﮑﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﺩﺭ ﺷﺮﻕﻣﻘﺪس ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻭﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻥ،ﻭﻟﻮ ﺑﻘﻴﻤﺖ ﺟﺎﻥ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻧﻪ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻠﺎﺋﻚ،ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﻧﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﻭﻣﺎﺩﻳّﺎﺕ ﺑﻰ ﺭﻭﺡ، ﻭ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﮐﻮه ﻫﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﻣﺘﮑﺒّﺮ ﻭﻟﺬﺕ ﺟﻮ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺮﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺳﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﮐﻤﺎﻝ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ. ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺗﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﻧﺪ،ﻭ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﮑﺎﻣﻠﺎﻥ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺯﻯ ﺳﻠﻮکی ﮐﻨﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﺑﻘﻮﻝﻣﺤﻤﺪ ﻟﺎﻫﻴﺠﻰ ﻋﺎﺭﻑ،ﺟﺎﻣﻌﻴّﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻭﺟﻢ ﺷﺪﻥ ﺷﻬﻮﺩﻯﻭﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺻﻤﺪﻳّﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﺣﻮﺍس،ﻭﺩﺭ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﻫﺎﺋﻰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺫﻫﻦ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ،ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺨﻪﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺳﺎﻣﻰ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭﻫﻤﺎﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻣﻰﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﮐﺴﺐ ﻋﻘﻠﻬﺎﻯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ. ﺳﺎﻟﻚ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻭﻋﺎﻣﻞ،ﻫﻤﻴﻦﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺍﺳﺖ.ﭼﺮﺍ ﺗﻮ ﻧﺒﺎﺷﻰ ؟

     ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺑﺎﺭ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﮐﺸﻴﺪ ﻗﺮﻋﻪ ﻓﺎﻝ ﺑﻨﺎﻡ ﻣﻦ ﻳﻮﺍﻧﻪﺯﺩﻧﺪ. ﭼﻮﻥ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﻭﻫﻮﺍﻯ ﻧﻔس ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻴﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺯﻧﺪﻫﺎﻯ ﭼﻮﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﭼﻮﻥ ﮐﻮﻫﻰ ﻣﻐﺮﻭﺭ ﺑﺨﻮﺩﺵ،ﺗﻦ ﺑﺎﻳﻦ ﺍﻣﺎﻧﺘﻬﺎ ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ. ﻣﮕﺮ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﻝ ﮐﻨﺪه اﺯ ﺩﻧﻴﺎ، ﻭﻋﺎﺷﻖ ﺳﺮ ﺍﺯ ﭘﺎ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ،ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺍﻫﻰ ﺭﺍ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭﭘﺎﻯﻣﺮﺩﻯ ﺑﺮﻭﺩ.ﻭﻫﻤﺎﻥ ﭘﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎ ﻭﺭﻩ ﺭﻓﺘﻪ ﻣﮑﺮﺭﺍ،ﺑﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪﺍﻥ ﺑﺎﺯﺑﺒﺎﻟﺎﺗﺮ ﺑﺮﻭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻭ ﺗﺬﮐّﺮ ﺩﺍﺩﻥ،ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣن اﻟﺂﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﺮﺍﻴﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻢ. ﻭ ﻳﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻟﮑﻦ ﻭ ﻗﻠﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺧﻮﺩ، ﻭ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻓﮑﺮﻯ،ﭼﻴﺰﻯ ﺳﺮﻫﻢ ﻣﻴﮑﻨﻢ،ﺗﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﻣﺎﻧﺘﻰ ﺑﮑﻨﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺁﮔﻨﺮﺍ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﻯ ﻭ ﻋﻬﺪﻯﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﻤﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﺍﺯﻝ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﺑﺴﺘﻬﺎﻯ ﺑﻴﺎﺩﺁﻭﺭﻯ . ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﺗﻮ ﻭ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﺋﻰﻫﺎﻳﺎﺯ ﭘﻴﺮﻯ ﺍﻟﻬﻴﺘﺎ ﻣثبت ﺧﺪﺍ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻫﺎﺵ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻳﺎﺑﻰ ﺗﻮچه ﺒﺎﺷﺪ.ﺟﺎﻯ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪﻯﻧﻴﺴﺖ.ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ،ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻢ ﻫﻤّﺘﻰ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﮐﺎﻓﻰ ﻧﻔس ﺗﻮ ﺍﺳﺖ. ﮐﺎﺭ ﺗﺰﮐﻴﻪﻧﻔس ﭼﻨﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﻨﻰ ﻭﺭﺯﺷﻰ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ. ﻫﺮﭼﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺩﺭﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻰ،ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﻳﻨﻚ ﭼﻘﺪﺭ ﺑﺎﺭ ﻣﻨﻔﻰ ﺩﺭ ﻧﻔس ﻳﺎ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ ﻭ ﭼﻘﺪﺭ ﻫﻤّﺖ ﻣثبت ﻭﻋﺸﻖ ﺑﭙﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺻﺒﺮ ﻭﻗﺒﻮﻝ ﺍﻣﺘﺤﺎﻧﺎﺕﭘﺮ ﻣﺤﻨﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﻮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ . ﺩﺭ ﻳﻚ ﻃﺮﺡ ﮐﻠّﻰ ﺍﺯ ﻃﺮﺯ ﻓﮑﺮ ﺷﺮﻗﻰ،ﻣﺸﺨّﺼﺎﺗﻰ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ  ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ،ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﮑﺎﻣﻠﺶ ﺩﺭ ﺍﻓﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﺯﻣﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻠﮑّﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﻬﺪ ﺍﺯﻟﻰ،ﺩﺭ ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻟّﺎ ﮐﺎﺭﻣﺎﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺩﺍﺭﺩ. ﮐﻪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻭ ﻓﺮﺩﺍ ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﭼﻮﻥ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻓﺮﺩﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ،ﻧﻪ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺑﺎﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺯﻳﺮﺗﺮ. ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺘﻮﺍﻟﻰ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﺮﺩﺍ ﻟﺎ ﺟﺮﻡ،ﭼﻴﺰﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻠﮑﻪ ﺯﻣﺎن ﺘﺎﺭﻳﺦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺘﻮﺍﻟﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺖ. ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻋﻤﻮﺩﻯ ﻭ ﻣﺘﺪﺍﺧﻞ،ﮐﻪﻓﺮﺩﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻥ . ﻭ ﺍﻟّﺎ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻭﮐﺎﺭﻣﺎ ﺩﺭﭘﻴﺶﺩﺍﺭﺩ ﻭﺗﮑﺮﺍﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﮐﻪ ﻓﺮﺩﺍﻫﺎ ﺣﺘﻰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﻭ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﻭﺯﺑﺎﺷﺪ . ﻏﺎﻳﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﻤﺒﺪﺃ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺣﻘﻴﺮ ﭼﻮﻥﮔﺬﺷﺘﻪ،ﻭﻳﺎ ﭼﻮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﺑﻨﺎﻡ ﺁﻳﻨﺪﻩ . ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻨﺎﻥ ﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻯ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﮐﻪﺑﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭﻫﺮ ﻧﻮﻉ،ﺑﺮﺗﺮﻳﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉﺑﺸﺮﻯ ﻓﻌﻠﻰ، ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﻭﺩﺭﻙ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻗﺎﺋﻢ ﺁﻝ ﻣﺤﻤﺪ ﻭﺭﺏّﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﻭﻋﻤﻞ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ،ﻃﺒﻖ ﺍﻟﮕﻮﻯ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺎﻫﺪ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺁﻭﺭﺩ.ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭﺭﺍﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨی اﺳﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺡﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭﺍﺯ ﺃﻧﺒﻴﺎ، ﺗﺬﮐّﺮﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮﺃﻧﺒﻴﺎ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ، ﺑﺸﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﻴّﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﺑﻮﺩ.ﻭﺩﻳﮕﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ، ﻣﮕﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻨﺎﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺯﻣﻴﻨﺸﻨﺎﺳﻰﻳﺎ ﻓﺴﻴﻞ ﺷﻨﺎﺳﻰ. ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﮐﻪ ﮔﻮﺋﻰ ﭘﻴﺎﻡ ﺃﻧﺒﻴﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ،ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻭﻟﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ،ﻭ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ.ﺁﻧﻬﺎﺋﻰ که ﺒﺠﺎﺋﻰ ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﻭﺟﻬﻨّﻢ ﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ. ﻭﻫﻢ ﻣﻠﻌﻮﻥ ﺍﺟﺪﺍﺩ،ﻭﺣﺘﻰ ﻣﻨﻔﻮﺭ ﺍﻭﻟﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺷﺪﻧﺪ . ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺎﻡﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﺑﺎ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻭﻣﺴﺦ،ﺍﺯ ﮔﺮﺩﻭﻧﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ . ﻫﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺠﺎﻣﻌﻴّﺖ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭﺟﻢ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﺁﻝ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.ﻭﭼﻨﻴﻦ ﮐﻤﺎﻟﻰ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﺭﺍ ﻓﻌﻠﻴّﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﻭﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺷﻮﺩ. ﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺣﻘق ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺑﻤﻘﺎﻣﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﻗﺮّﻫﺎﻯ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ،ﺑﻬﻔﺘﻤﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ. ﻋﺰﻳﺰﻡ،ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺼّﺐ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭﺩﻳﻨﻰ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﻠﮑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﭽﺸﻢ ﺩﻳﺪه اﻡ. ﻭﺍﻟّﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻭﻣﺬﻫﺒﻰ ﻫﻢ ﺩﺭﺍﺻﻞ ﻧﺪﺍﺷﺘﻬﺎﻡﮐﻪ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺗﻌﺼّﺐ ﺑﻮﺭﺯﻡ . ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻦ ﻣﻦ، ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﺍﺟﺪﺍﺩﺁﺭﻣﺎﻧی ﻮﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻧﺒﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﻧﻪ ﺍﺳﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴّﺖ ﻭﻫﺮ ﺩﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ.که همه ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺭﺳﻤﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ،ﻭ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ. ﺩﻳﻦ ﺣﻨﻴﻒﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﻭﺩﺍﻧﺘﺎ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ،ﺩﺭﺷﻬﻮﺩﺣﺴﻴﻨﻰﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻭﭘﺎﻧﻴﺸﺎﺩ،ﮐﻪ ﺗﻠﺨﻴﺺ ﺍﺯ ﮐﺘﺐ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﺩﺍﻧﺘﺎ ﺩﺭﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎل ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ، ﺑﺨﻮﺑﻰ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺣﺴﺎس ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﺪ ﮐﻪﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎﻟﺐ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﺋﻰ ﺩﺭ ﻋﻤﻖ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺭﺍﻩ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻳﻨﻰ، ﮐﻪ ﻋﻠﺎﻗﻪ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺪﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺘﻬﺎﻯ ﺣﻘّﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ، ﮐﻪﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﻨﻨﺪ.ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭﻯ که ﺠﺒﺮﺍﻥﺧﻠﻴﻞ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻟﺒﻨﺎﻧﻰ،ﻣﻘﻴﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﻯ ﻟﺎﺗﻴﻦ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻋﻠﻰّ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﻭﻳﺎ ﻣﻮﻟﺎﻧﺎﻯ ﺣﻨﻔﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﻔﺖ. ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻰ ﻣؤﻣﻨﻴﻦ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ ﺑﻤﺤﻤﺪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻧﻤﻴﮑﻨﻨﺪ،ﭼﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﻭﺍﺻﻞ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎﻯ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ. ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻫﻢ ﮐﺮﺩﻧﺪ،ﻭ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺷﺪﻧﺪ،ﻧﻴﺎﺯﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪﺍﻋﻠﺎﻡ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺭﺳﻤﻰ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﺯ ﺑﻘﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ،ﻭ ﺭﺍﻩ ﺣﻨﻴﻒ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻤﺴﻴﺘﻌﺪﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺬﮐّﺮ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﻫﺪﻑ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻌﻀﻮﻳﺖ ﺭﺳﻤﻰ ﻭ ﻋﻠﻨﻰ،ﺩﺭ ﻓﻠﺎﻥ ﺩﻳﻦﻭ ﻓﻠﺎﻥ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺪﻑ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺁﻝ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﺭﺏ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯﺍﺳﺖ.ﻭﭘس ﺍﺯﺩﺍﺷﺘﻦ ﭘﻨﺞ ﺷﻬﻮﺩﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻣﺤﻤﺪﻳﺪﺭ ﭘﻨﺞ ﺍﻭﻟﻴﺎﻟﻌﺰﻡ ﺩﺭﺗﻮﻟﺪﺍت ﭙﻴﺸﻴﻦ. ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﮐﻪ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺷﻴئ،ﻳﺎ ﻧﻔسﺍﻟﺄﻣﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﺩﻭﭼﺎﺭ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ ﻧﻔسﺧﺎﺭﺟﻰ ﺷﻴئ ﻳﺎ ﺭﻭﺡ ﺷﻴئ ﻧﻴﺴﺖ .ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ،ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺟﺴﺘﻨﺪ،ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﭼﻴﺰﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﮔﺮﭼﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺤﻘﺎﻳﻖ ﺫﻫﻨﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭﺗﻨﺰﻳﻞﮐﻨﻨﺪ.ﻭﺣﺘﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺤﻘﺎﻳﻖ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ،ﺗﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺩﺭﺍﻙ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﮑﻨﻨﺪ،ﻭ ﺗﮑﺎﻧﻰ ﺑﺨﻮﺩ ﺑﺪﻫﻨﺪ. ﻭﺟﻮﺩ ﺳﻄﺤﻰ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺎﺳﻮﺕ ﻭﺳﻄﺤﻰ ﺑﺮﺯﺧﻰ، ﻭ ﻧﺴﺒﻰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻄﺤﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦﺩﻳﺪﻧﻰ ﺍﺳﺖ،ﻧﻪ ﺷﻨﻴﺪﻧﻰ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﺭ ﮐﺮﺩﻧﻰ. ﻋﻠﻢ ﺑﺨﺎﺭﺝ، ﻫﻤﺎﻥ ﺁﮔﺎهی اﺳﺖ،ﻭﻋﻠﻢ ﺩﺭﻧﻔﺶ،ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺼﻮﺭﺍﺕ ﺍﺳﺖ،ﺑﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﺎﻯ ﻧﻔسﺷﺨﺺ . ﻭ ﻋﻠﻢ ﺩﺭ ﻣﻠﮑﻮﺕ ﺣﻘﺎﻳﻖﺷﻬﻮﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺭﺍﻫﺶ ﺗﺬﮐّﺮ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ. ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎﺋﻰﺍﺯ ﺩﺍﻧﺶ ﻟﺪﻧّﻰ ﺑﻬﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﮐﻪ ﻧﻪ ﻇﺮﻓﻴّﺖ ﻭ ﻇﺮﻑ ﻭﺍﺻﻞ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶﺧﻮﺷﻪ ﭼﻴﻨﻰ ﺑﻴﺸﻤﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭ ﻧﻪ ﻇﺮﻓﻴّﺘﻰ ﺩﺭﺩﻝ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ،ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻫﻀﻢﮐﻨﻨﺪ ﻭﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ.چه ﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻭﺑﺎﻭﺭ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ.ﺗﺬﮐّﺮﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ،ﻣﻌﺎﺩﻟﻰ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺗﺬﮐّﺮ ﺧﺪﺍ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﺩ. ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰﻣﺎ ﺩﺭ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ،ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻭ ﻓﻴﺾ ﺧﺪﺍ ﺑﺮﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ.ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺯﻯ ﺩﺭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﺩﺍﺭﻭﻯ ﺑﻴﻤﺎﺭﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﻳﺎ ﺟﻬﻞ ﻭ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻧﻔس ﻭﺣﻘﺎﺭﺕ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻭﺣﻰ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ.ﺣﺪ ﺃﻗﻠﺎﻳﻦ ﺟﻬﻞ،ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺪﻡ ﺗﺬﮐّﺮ ﺧﺪﺍ ﻭﻋﺪﻡ ﺩﺭﻙ ﻟﺰﻭﻡﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻨﺶ ﻋﻴﺐ ﺑس ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰﻭ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻟﺪﻧّﻰ،ﻭﺟﻮﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻌﺎﻟﻢ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮﻣﺤﺮﻭﻡ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑسﺑﺠﻬﻨّﻢ ﻫﺎ ﻭﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻭ ﻧﺴﺦ ﻭﻣﺴﺦ ﻫﺎ ﻣﻴﺒﺮﺩ. ﭼﻪ  ﺭﺳﺪﺑﻔﺴﺦ ﻭﺭﺳﺦ ها.ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﻣﻴﺮﻭﻳﻢ. ﻭ ﻓﺮﺩﺍﺋﻰ ﺑﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎ ﻣﻌﮑﻮس  ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻋﺸﻖ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ،ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﮐﻮﻩ ﺷﮑﻦ،ﺗﺎ ﺑﺖﻏﺮﻭﺭ ﻭﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﺘﻠﺎﺷﻰ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻭ ﺟﺬﺑﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﻓﻴﺾ ﻭ ﺭﺣﻤﺖﻋﻘﻠﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺳﻴﻞ ﺁﺳﺎ ﺑﺒﺎﺭﺩ.ﺣﺎﻝ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﮐﻦ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻗﻰ ﺑﮑﺠﺎ ﻣﻰﺭﻭﺩ،ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﮑﺠﺎ .

 ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺣﺘﻰ ﻏﺮﺑﻰ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﻭﻟﻰ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺑﺨﺪ ﺑﺮﺳﻴﻢ، ﻣﺴﻴﺘﻮﺍﻧﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴّﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ، ﻫﺮ ﺭﺍﻫﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻭﻡ ﻭﺧﻢ،ﻭ ﻧﻪ ﺑﺮﻡ ﻳﺎ ﻗﻢﺧﺘﻢ ﻧﺸﻮﺩ،ﺑﻨﺠﺎﺕ ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ. ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻮﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻣّﻰ ﺷﺪ،ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ،ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺁﻣﻦ ﻳﺎ ﺁﻣﻴﻦ ﮔﻔﺖ،ﺗﺎ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻭﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭ ﻣؤﻣﻦ ﻭ ﺑﻨﺪﻩﻭﺍﻗﻌﻰ ﺧﺪﺍ ﮔﺮﺩﻳﺪ .ﭼﻮﻥ ﺑﺨﻠﻖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ،ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ ﺭﺍﻩ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﺮﻙﺻﻠﺎﺕ،ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ ﺭﺍ،ﻭﺑﺎ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﮐﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺁﻧﮕﺎﻩﻫﻤﻪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻫﺎﻧﺪ. ﻣؤﻣﻦ ﮐﺴﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﭙﺎﻳﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﻭﻡ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ﺍﻟﻠﻪﺑﺪﺍﻧﺪ. ﺳﺎﻟﻚ ﻋﻘﻠﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺗﻔﮑّﺮ ﭼﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﺶﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺨﺪﺍ ﺑﺮﺳﺪ. ﻭﻟﻰ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻫﻴﭻ ﺗﻔﮑّﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺟﺰ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩﻥﻭﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻥ. (ﻫﺎﺑس) ﻣﻴﮕﻔﺖ ﺗﻔﮑّﺮ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺍﺳﺖ.ﺍﮔﺮ ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ. ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﺠﺎﺕ ﻭﺧﺪﺍ ﮐﻤّﻰ ﻭ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ. ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﭘﺎﺗﺎﻧﺠﺎﻟﻰ،ﻓﮑﺮ ﺭﺍ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﺭﻭﺍﻧﻰﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﻭﺗﻮﻗّﻒ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺭﺍﻋﺪﻡ ﺳﻠﻮﻙ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﺎﻯ ﻓﮑﺮﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﺎﺩﺍﺕ ﻧﻔﺶ ﺭﺍﻫﻢ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﺭﻳﻢ . ﺍﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﺭﺍ ﻣﺎ ﻧﻤﻰ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ،ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺁﻧﺮﺍ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﻢ.ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭﺗﺮﻙ ﺗﺎﺯﻯ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﻭﻣﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﺁﻧﻴﻢ. ﮔﺎﻫﻰ ﺁﻧﺮﺍ،ﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ،ﻭ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﺎﺣﺮﻳﻒ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﻳﻢ . ﺍﻳﻦ ﻧﻔﺶ ﺭﺍﻫﻰ ﻣﻴﺮﻭﺩ ﮐﻪ ﻓﻄﺮﺗﻤﺎﻥ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ . ﺍﻟﺒﺘﻪﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﺗﻮﻗﻒ ﻭ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﺎﺭﺍ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ،ﺑﻌﻘﻞ ﻓﻌّﺎﻝ ﻭﻋﻘﻞ ﮐﻞ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ،ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﺭﺍﺯﻯ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻞ ﻓﻌّﺎﻝ ﺗﺎ ﺷﻬﻮﺩﻗﺎﺋﻢ ﺩﺍﺭﻳﻢ،ﺗﺎ ﺑﻌﻘﻞ ﮐﻞ ﻭ ﻟﺪﻧّﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ . ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻴﻨﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻭ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺨﻠﻖ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﻬﺘﺮ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﮐﻨﺪ،ﻭ ﺗﻌﻠﻴﻢﺑﺪﻫﺪ. ﻭﺍﻟّﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ،ﻭ ﺍﺻﻞ ﺁﺭﺯﻭﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ،ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺸﺮﻯﻧﺪﺍﺭﺩ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻌﻘﻞ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺎﺗﻰ .

      ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﻓﮑﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻘﻮﻝ ﺩﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﺑﻘﻮﻝﻫﺎﻳﺪﮔﺮ،ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩ،ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺷﺄﻥ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ.ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺴﻮﻥ ﻃﻠﺒﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﻃﻠﺒﻰ. ﺷﺮﻗﻰ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻤﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻓﺴﻮﻥ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ،ﺍﺯ ﭘﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺭﺏ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ. ﻭﻟﻰﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻓﺮﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺴﻮﻥ ﻭ ﺟﺬﺑﻪ ﻭﺧﻠﺴﻪ ﻭﺣﺎﻝ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﻣﺎﻝ ﻭ ﺍﻓﺰﻭﻧﻰﺩﻧﻴﻮﻯ ﺑﻴﺎﺑﺪ . ﻫﺪﻑ ﻭﻏﺎﻳﺖ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺍﺳﺖ. ﻳﮑﻰ ﺑﮑﻌﺒﻪ ﺩﻝ ﻭ ﻋﺸﻖﻣﻴﺮﻭﺩ،ﻭﻳﮑﻰ ﺑﺘﺮﮐﺴﺘﺎﻥ ﺷﺎﻳﺪﻫﻢ ﺑﺸﻮﺭﻭﻯ.ﺍﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﺭﻭﺡ ﺧﻮﺩﻣﻴﺮﻭﺩ،ﻭﭼﻮﻥ ﺳﻮﺧﺘﻰ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻟﺬﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﻟﻰﺁﻧﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﻓﮑﺮ ﻭ ﻫﺴﺘﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﺳﻮﺧﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺮﻭﺝ ﺑﻨﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﺑﮑﺎﺭ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ.ﻏﺮﺑﻰ ﮐﻴﻔﻴّﺖ ﺭﺍ ﮐﻤّﻴﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻭ ﺻﻮﺭ ﺟﻮﻫﺮﻯ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﻫﮕﻞﺫﻫﻨﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﭼﻮﻥ ﻣﺎﺭﮐس ﺑﮑﻠّﻰ ﻫﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﮑﺸﺪ. ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻫﺎﻯ ﭘﻴﺮﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﮔﺰﻳﺴﺘﺎﻧﺶ ﺍﺯ ﭘﺮﺕ ﻭﭘﻠﺎ ﮔﻮﺋﻰ ﭘﻮﺯﻳﺘوﻳﺴﺘﻬﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ،ﻭ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻳّﺖ ﻭ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﮔﺸﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﻬﺪﺍﺷﺘﻨﺪ،ﻭ ﺑﻔﺮﺩﻳّﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺗﻮﺟّﻪ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ. ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﻫﺮﭼﻪﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﺴﺖ،ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻔﻆ ﺷﺨﺼﻴّﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻓﺮﺩﻯ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺑﻘﻮﻝﺩﺍﺯﺍﻳﻦ، ﺗﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﻭ ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﻳﺎﺳﭙﺮس  ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻤﻮﺍﻗﻊ ﻭ ﻣﻮﺿﻊﻫﺎﻯ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﻤﻮﺩﻯ ﺍﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﮐﻤﺎﻝ ﺁﺯﺍﺩﻯﻭﺧﻮﺩﺳﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ،ﻭ ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﻫﺎﻳﺪﮔﺮ،ﺣﺎﻟﺎﺕ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻣﻌﻨﻮﻯ.ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪﺷﻬﻮﺩﻯ،ﻭ ﻧﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﭼﻮﻥ ﺗﺮس  ﻭﻣﺮﮒ ﻭ ﻧﻴﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ. ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﻫﺸﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪﻯ ﻧﺘﻴﺠﻬﺎﻯﺗﺬﮐّﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﻭﺟﻮﺩ،ﻭﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻮﺍﻧﺪﻧﺪ.ﺗﺬﮐّﺮ ﻭﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺟﻬﺶ ﺩﺭ ﺍﺳﺎس ﻭﺟﻮﺩ،ﺍﺯ ﻫﺎﻳﺪﮔﺮﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺭﺍ ﻣﻈﻬﺮﺭﻭﺡ ﻧﻬﻠﻴﺴﻢ ﻗﻮﻡ ﺍﻟﻤﺎﻧﻰ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻰ ﻗﻮﻡ ﺍﻟﻤﺎﻧﻰﺑﭽﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻰ ﺩﻭﭼﺎﺭ ﺷﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺘﻨﻪ ﻳﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺑﻠﺎﻯ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﻗﻮﻣﻰ ﺍﺳﺖ . ﮐﻪ ﺑﺪﺳﺖ  ﺧﻮﺩ،ﺟﻬﻨّﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﺍﻍ ﺗﺮﻭﮔﻮﺭ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ،ﻭ ﺷﻬﺪ ﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻠﺦ ﺗﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﭼﺮﺍ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎﺋﻰﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻣﻨﻔﻌﻞ،ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻰ ﺧﺒﺮﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩه اﺳﺖ. ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎﻟﻴﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﻞ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ،ﻭﺍﮔﺮ ﻋﺒﺮﺕ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺭﺍﻩ ﻧﺠﺎﺕﻣﺎ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﻣﺎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ.ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﻓﻄﺮﺕ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺯﻟﻰ ﺃﺑﺪﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺎﺯ ﮔﺮﺩﻳﻢ،ﻭ ﺑﻬﻤﺮﺍﻩ ﺟﺮﻳﺎﻧﺶ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻭﻳﻢ.ﻭ ﺑﺮ ﺧﻠﺎﻑ ﺟﺮﻳﺎﻧﺶﺷﻨﺎ ﻧﮑﻨﻴﻢ. ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮﺩ ﺁﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ،ﺟﺒﺮﺍ ﻣﻴﺴﻮﺯﻳﻢ. ﻭﻟﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺭﺍﺩﻩﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﻰ ﺳﺎﺯﻳﻢ. ﺍﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﺖ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﻓﺮ ﻭ ﺟﺎﻫﻞ،ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻣﺮﺗﺠﻊ ﺳﮑّﺎﻥ ﻫﺴﺘﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻬﺮ ﺟﻬﺖ ﮐﻪﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﻰ ﮐﺸﻨﺪ. ﮐﻪ(ﺍﻟﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﻟﺒﻨﻮﻥ ﻓﺘﻨﻪ) ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻐﺮﻳﺒﻪ ﻫﺎ. ﺗﻨﻬﺎﺍﮔﺮ ﺑﺴﺘﺎﺭه ﺮﺍﻫﻨﻤﺎﻯ ﺷﻤﺎﻝ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﭼﺸﻢ ﺑﺪﻭﺯﻳﻢ،ﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺎﺭﺍ ﺑﺴﻤﺘﻰﺑﺒﺮﻧﺪ،ﻭ ﻧﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻮﺩ. ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶﺷﺎﻳﺴﺎﮔﻰ ﻭ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺷﺨﺺ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﻮﺩ.