M017

ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﺍﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ

  ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ،ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻭﺯﻣﻴﻦ ﻭﮐﻮهﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮﺩﻳﻢ،ﺟﺰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮﻳّﺖ،ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ، ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺼﻮﻝ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺯﻟﻰ ﺍﺑﺪﻯ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺣﻮﺩﺍﺕ ﻫﺴﺘﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻦ( ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻰ ﺃﺯﻟﻰ)ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﻢ،ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ،ﺍﻟﻴﻪ ﺭﺍﺟﻌﻮﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ،ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺩﻳﮕﺮی هم ﺩﺍﺭﻧﺪ،که ﻨﻮﻉ ﺩﺭﺍﻧﺴﺎﻥ ﺳﻠﻮک اﻟﻬﻰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﺕ ﺍﻧﺒﻴﺎ،ﻭ ﮐﻤﻚ ﻭﺳﺎﺋﻂ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ(ﺳﺮﻧﻮﺷت ﻨﻮﻋﻰ) ﻣﻴﻨﺎﻣﻴﻢ. ﻗﺒل اﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻓﻌﻠﻰ، ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺩﻳﮕﺮ، ﺭﻭﺷﻬﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ.که ﺨﺒﺮ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ.ﻭلی ﺘﻤﺎﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺍﺭﺍﺩﻯ ﮔﺬﺍﺭﻳﻢ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ  ﻫﺎ، ﻫﺮ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﮔﻴﺎﻫﻰ ﻭﺣﺘﻰ ﺭﻭﺡ ﺃﺗﻤﻬﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻭ ﻳﮑﺎﻳﻚ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻭ ﻓﺼﻮﻝ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻣﻴﮕﺬﺭﻧﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ،ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻃﻰ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﻮﻋﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻓﻌﻠﻰ ﻣﺎ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﺑﻘﻮﻝ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﻨﺪﻭﺋﻰ، ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺪﻧﻴﺎ،ﻭ ﻳﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﻳﻚ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺩﺍﺭﺩ.ﮐﻪ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻮﻝ ﻣﻴﮕﺬﺭﺩ،ﺗﺎ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ،ﻫﺮﮔﺰ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺭﻭﺡ ﺷﺨﺺ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺭﺍﺩﻯ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﻋﻤﻠﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻮﺳﻬﺎﻯ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ،ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮ ﺩﻭﺭ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺸﺮﻯ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ ﻧﺸﻮﺩ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻟﻌﮑس،ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﮐﺸﺘﻦ ﻧﻔس ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ،ﺑﻘﻴﻪ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩه ﻮﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭﻧﺠﺎﺕ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﻭ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮی ﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ.ﻭﺩﺭ ﺁﺧﺮﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﭼﻨﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻮﻗﻮﻉ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﭘﻴﻮﺳﺖ،ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩ ﮐﺎﻣﻞ ﺭﺟﻌﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮی ﻨﻴﺰ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻌﻠﻮﻡﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻡ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﺒﻮﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﭘس ﺳﻪ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺍﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﺳﺖ. ﻳﮑﻰ (ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﺯﻟﻰ) ﺑﺮﺍﻯ ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺩﺭﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺯﻝ ﺗﺎ ﺃﺑﺪ،ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ هست. ﻭ ﻳﮑﻰ ﻫﻢ( ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﻮﻋﻰ)، ﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻮﻋﻰ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﮑﻠﻰ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻠﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﮕﺬﺭﺩ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﮔﺮﺩﺩ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ( ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺮﺩﻯ) ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻣﺮﮒ ﺑﺮﺍﻯ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﻣﺪﺍﻡ ﮐﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻯ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﺪ، روح ﻓﺮﺩ  ﺁﻥ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﻣﮑﺮﺭ ﻓﺮﺩﻯ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ. ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺑﺪﺍﻯ) ﺍﻟﻬﻰ،ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻫﺮ ﺧﻄﺎ ﻭﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﺮﺳﺪ،ﺳﺮﻧﻮﺷت ﻔﺮﺩﻯ ﺍﻭ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎ(ﺑِﺪﺍﻯ ﺍﻟﻬﻰ)ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ،ﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﻓﺮﺩﻯ ﺑﺎ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮطه  ﺍﺳﺖ.ﺗﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻭ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﺭﻩ،ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﻫﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ،ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻬﺎﻯ ﻓﺮﺩﻯ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﺪ.  ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ (ﺍﻣﺎﻧﺖ) ﺍﻟﻬﻰ،ﻳﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ (ﺍﻭﻡ) ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﻭﺳﺎﺋﻂ ﺧﺎﺹ ﻭﺭﻭﺷﻬﺎ ﻭﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ،ﮐﻪ ﺍﻣﺎﻧﺘﻰ ﻧﺰﺩ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﻃﺮﻳﻘﺘﻬﺎﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﻭﺩﺭ ﻳﮑﺎﻳﻚ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺍﻣﺎﻧﺘﻬﺎﺋﻰ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﻫﺴﺖ،ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﻭ ﺍﻣﺎﻧﺘﻬﺎ ﻭ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭ ﻣﻠّﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﻴﻨﺎﻣﻴﻢ،ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺣﻖ ﻭﻧﺎﺣﻖ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍثها ،ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭﻣؤثّر ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻨّﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺳﺖ.

ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ،ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﻓﮑﺮﻯ ﻗﻮﻡ ﻭﻧﮋﺍﺩ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﻳﻚ ﻣﻠّﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺟﺪﺍﺩﻣﺎﻥ ﺑﻤﺎ ﺭﺳﻴﺪﻩ،ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻮﺩﮐﻰ ﺍﺯ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ،ﻭ ﺳﭙس  ﺩﺭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻤﺎ ﺭﺳﻴﺪه اﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍثها ﭼﻴﺰ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﺪ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﺎ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﮐﻨﻴﺪ. ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﮐﻮﺩﮐﻰ،ﻣﺎ ﺑﻌﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﺰﺭگ ﺴﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻋﺎﺩﻯ ﻭ ﺳﺎﻟم ﻮﻧﺮﻣﺎﻝ ﻫﺴﺖ،ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻰ ﺷﺪ . ﺍﻳﻦ (ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ) ﻭﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻟﻰ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻳﺎ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ،ﻣﺨﻠﻮﻃﻰ ﺍﺯ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻤﻴﺮﺍث ﺍﻟﻬﻰ،ﻭﺳﻠﻮﻙ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻧﺴﺒﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﭼﻮﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﻏﻠﻂ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ،ﺩﺭ ﮐﻤﻴّﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺠﺎﺕ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ،ﻟﺬﺍ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ،ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ،ﻃﺎﻟب ﺒﻘﺎﻯ ﺩﺭﻧﻮﻉ ﻭﻓﺼﻞ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﻭﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﻧﻴﺰ باعث ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ(ﻋﻬﺪ ﺍﻟﺴﺖ)ﻣﺎ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻋﻬﺪ ﮐﺮﺩه ﺒﻮﺩﻳﻢ،ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ،ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺣﺎﻝ ﻭﻧﻮﻉ ﻭ ﻓﺼﻠﻰ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪ ﻭﺩﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻫﺴﺘﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦﻏﻔﻠﺖ ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﺍﺯ ﻋﻬﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ،ﻣﺎﺭﺍ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺪﺍﻡ ﺑﻮﺳﻴله  اﻧﺒﻴﺎ ﺗﺬﮐّﺮ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻄﺮﺕ ﻭﻭﺟﺪﺍﻥ ﻓﺮﺩﻯ،ﻫﺸﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﺩﺍﺋﻢ ﺩﺍﺷته ﺒﺎﺷﻴﻢ. ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩ ﻣﺘﺬﮐّﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﻋﻤﻞ ﮐﺮﺩ،ﻃﺮﺩ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺣﺘﻰ ﻃﺮﺩ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ،ﺗﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﺪ.ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺍﺻﻞ ﺁﺳﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺑﺮﺍﻯﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﺤﺎﻝاست . ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ،ﺑﺎﻋﻘﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﻟﺪﻧّﻰ ﺑﻘﻴﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻃﻰ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﺯﺍﺩ ﺁﻧﻬﺎ،ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﻚ به ﺪﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺮﺍث ﺳﻮﻡ ﺑﻨﺎﻡ ﻣﻴﺮﺍث ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺳﻨّﺖ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ،ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺟﺰﺋﻴّﺎﺕ ﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ،ﻳﮑﻰ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻭ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺴﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺍﻟﻬی ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺩﻭﻡ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺕ ﺣﺎﻓظه ﺮﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ،که ﺪﺭ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﻃﺮﺩ ﮔﺮﺩﻧﺪ. ﻭ ﺳﻮﻡ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻰ،ﮐﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺯ ﺻﻔﺎﺕ ﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻔﻴﺪ ﺣﻴﺎﺕ ﺩﻧﻴﻮﻯ،ﻭﻟﻰ ﻣﺎﻧﻊ ﻭﻣﺰﺍﺣﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﻘﺶ ﺍﻏﻔﺎﻝ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﺑﺮ ﺧﻠﺎﻑ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻗﺒﻠﻰ،ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺑﺮ ﻭ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺳﺎﺯ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.  ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ،ﻣﻴﺮﺍث ﭼﻬﺎﺭﻣﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ، ﮐﻪ ﺁﻧﺮﺍ(ﻣﻴﺮﺍث  ﮊﻧﺘﻴﻚ) ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﻳﺎ ﺷﺄﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺨﺺ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﺍﻥﻭﻣﺎﺩﺭﺍﻥ ﺑﻔﺮﺯﻧﺪ ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﻭ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻭﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺟﺴﻢ ﺍﺳﺖ.ﻭﺭﺑﻄﻰ ﺑﺮﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻟﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﻟﻬﻰ ﻟﺎﺯﻣﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ،ﻭ ﺭﻓﻊ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻯ ﻏﺮﻳﺰﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﺻﻠﻰ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭ ﺯﻳﺎﺩه ﺮﻭﻯ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻯ ﺁﻥ،ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ عُقده دار ﺍﺳﺖ ﻭﻧﻪ ﻏﺮﻳﺰﻩ . ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮث ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻭﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺮﺩﻯ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺪﺍﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﻳﻌﻨﻰ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﻄﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻰ است.  ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﺻﻠﻰ ﮐﻪ ﻣﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺤث  ﻣﺎ ﺍﺳﺖ، که ﺁﻧﺮﺍ (ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ) ﻣﻴﻨﺎﻣﻴﻢ.ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻠﻴّﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﺯﻟﻰ ﻓﺮﺩ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﺑﻨﺤﻮﻯ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﮊﻧﺘﻴﻚ،ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺧﺎﺹ ﺩﺭ ﺭﻭﺡ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﻰ ﮐﻢ ﻭﺯﻳﺎﺩ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺑﻎ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ، ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻧﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﻃﻔﻞ،ﻭﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﻨﻴﻨﻰ،ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ تقریبا ثاﺑﺖ،ﻭ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺎ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﺑﺤﺪّ ﺍﻋﻠﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻳﻬﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻭ ﺍﺗﻠﺎﻑ،ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻋﻘﺐ ﻣﻴﺮﻭﺩ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﻣﻴﺮﻭﺩ.ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﮐﺎﺭﻣﺎﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺡ،ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻤﻌﺎﺩﻝ ﺍﻳﻦ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﺑﺎ ﮐﺪﺍﻡ ﻓﺼﻞ ﻧﻮع  ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺴﺦ،ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﮐﺪﺍﻡ ﻧﻮﻉ  مسخ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﮐﻪ ﻣﺴﺦ ﺁﻥ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺍﮔﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ، ﺑﺎﻭﺝ ﺧﻮﺩﺭﺳﻴﺪه ﺒﺎﺷﺪ، ﮐﺎﺭﻣﺎﻯ ﺩﺭ فسخ ﮔﻴﺎهی ﻭ ﺩﺭﺟﻤﺎﺩ ﻭﻣﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﺳﺦ جمادی ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﺗﺎ ﺩﻭ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻃﻰ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎﻝ،ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺪﻳﻢ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺍﺯ ﻓﺼﻮﻝ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺘﻮﺍﻟﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺭﺍﺩﻩ، ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﺒﺎﻟﺎ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﻋﻬﺪ الست ﺍﻟﻬﻰ ﻭ خطر ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺭﻓﺘﻦ، ﺣﺮﮐﺖ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﮑﺮﺭ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﺪ.

    ﻋﺒﺮﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺣﺎﺩﻳث  ﭘﺒﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺧﺪﺍ،ﻭﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺩﺭﺍﻙ بوده ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻨﮑﺮ ﺧﺪﺍ ﻭﻣﻌﺎﺩ ﻭ ﺣﺴﺎﺏ ﻭ ﺍﺑﺪﻳّﺖ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﺻﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺧﺪﺍ ﺑﻤﺎ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺩﻩ،ﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﮑﻨﻴﻢ،ﻭ ﻣﺸﮑﻠﺎﺕ ﺁﻧﺮﺍ ﺗﺤﻤّﻞ ﮐﻨﻴﻢ،ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﻫﺎﻯ ﻗﻬﻘﺮﺍئی اﺯﻫﺮ ﻟﺬﺗﻰ ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻗﻮﻡ ﻣﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﮔﺮﺩﻳﻢ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻧﺠﺎت ﻨﻴﺎﻓﺘﻪ،ﺑﺮﺧﻰ ﮐﻪ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ می ﺸﻮﻧﺪ،ﻧﻴﺰ ﺃﻧﺪﮐﻰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺘﻪ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧته اﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﻌﻠﻠﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ، ﺑﻨﺠﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ.ﻭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺴﺦ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻌﻠﻰ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ، ﮐﻪ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ.ﻭ ﺍﺯ ﻫﻮﺵ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻯ ﺟﺴﻤﻰ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺑﻎ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩ ﻭﻣﺮﺩ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ.ﺍﻳﻦ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻓﺮﺩ(ﻣﻴﺮﺍث ﺍﺯﻟﻰ)ﺍﻭ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﺎﺩ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﮐﻤﻚ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎ (ﺑﺪﺍﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﺎﺹ) ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻠﻮﻙ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﻬﺎﻳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ، ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘس ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ،ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﻭﻟﺎﺩ ﻭ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﺑﻌﺪﻯ ﺧﻮﺩ ﮐﻤک ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺧﻮﺩ،ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ،ﻭﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﺑﻬﺘﺮﻯ ﺑﺂﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﮐﻤﻚ ﮐﻨﺪ. ﭘس  ﺍﻳن ﮋﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﺎﺹ ﻓﺮﺩ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻧﻮﻉ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮﺳﺪ. 

         ﺍﻣﺎﻧت ﻮﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺩﻳﮕﺮﺍﺯ ﻣﺸﺘﻘّﺎﺕ (ﺍﻭﻡ)ﻫﻨﺪی وبمعنی ﺳﻠﻮﻙ الهی  روح ﺍﺳﺖ. ﻋﻤﻠﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍثها  ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺮﻯ،ﺑﺎ ﺩﻧﻴﺎﻫﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺨﺼﻮﺹ کاملان اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﺎﻫم ﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻭﺳﺎﺋﻂ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﻭ ﺁﻥ ﺯﺑﺎﻥ(ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﻭ ﺗﻤثیل ) ﻭ ﭼﻨﺪ ﭘﻬﻠﻮﺋﻰ،که ﺪﺍﺭﺍﻯ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺑﺎﻃﻨﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ،ﺑﺎ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻣﺪﺑّﺮ ﻭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟهی ﺨﻮﺩ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺸﮑﻞ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ﺑﺮﺍﻯ ﭼﺸﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺸﮑﻞ ﺷﻨﻮﺩﻯ،ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ﺳﻤﻌﻰ ﻭﺍﻟﻬﺎﻣﻰ،ﻭ ﺑﺸﮑﻞ ﺣﺪﺳﻰ ﻭﻋﻘﻠﻰ ﻭﺣﺴّﻰ ﻭ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴّﺘﻬﺎﻯ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ . ﻭﻟﻰ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ،ﻳﮑﻰ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﻓﻘﻄ ﺪﺭﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﻨﻴﺪﻧﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﺗﺼﻮﺭﻯ ﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﺤث  ﺍﭘﻴﺴﺘﻤﻮﻟﻮﮊﻯ ﻭ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻤﻌﺮﻓﻪ،ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎﻯ ﺍﺩﺭﺍﮐﻰ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﺘﻔﺼﻴﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﺪﺍ،ﻭ ﺍﺻﻠﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ، ﻭﻟﻰ ﺳﺨﺖ ﺁﻟﻮﺩﻩ، ﻧﻔس  ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﮐﺎﻣﻠﺎ ﻧﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﭼﺮﮐﻴﻦ،ﻭ ﻏﻴﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻟﺬﺍ ﻃﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍثر ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ،ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎﺩ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺸﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ،ﺟﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻤﺒﻠﻴﺴم اﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻫﻤﮕﻰ ﻧﻴﺰ ﺫﻫﻨﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﺑﺮﺯﺥ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﺎ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺮﺍث ﺳﻨّﺘﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ،ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺍﺯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁﻥ ﻳﮑﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﺗﻐﻴﺮﺍﺕ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮ ﻭﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺸﻬﻮﺩﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﻣﻨﺴﻮﺥ ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ. ﻣثلا ﺩﺭﺩﻳﺎﻧﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻫﻔﺖ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺎ ﺍﺳﺎﻣﻰ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﭘﻨﺞ ﺗﻦ ﺁﻝ ﻋﺒﺎ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺣﺪﻳث کسا، ﻭﻧﻴﺰ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺮبّ اﻟﻨﻮﻉ ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻟﺎﻯ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،که ﺘﺎ ﺍﺑﺪﻳّﺖ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﻃﻮﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺸﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺳﻠﻮﻙ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﭘﻨﺞ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻧﻬﺎﻴﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻴﺴﻮﻯ ﻫﻤﺎﻥ(ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻮﺭﻯ ولی نه ﺼﻮﺭﺕ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ)،ﺩﺭﺗﺸﺨﻴﺺ،ﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﻴﻞ ﻧﺴﺨﻪ ﻣﺼﺮﻯ ﺍﺳﺖ . ﻭﻧﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﮐﻪ ﺷﻬﻮﺩ ﭘﻨﺠﻢ ﺧﺎﺹ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺴﺖ . ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺘﻬﺎﻯ ﻋﻤﺮﺍﻧﻰ یهود ﭼﻬﺎﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻳﺎ ﻗﺮّه ﺩﺍﺭﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺍﺩﻳﺎﻥ سلوکی  ﻗﺪﻳم ﺘﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺳﻮﻡ ﻧﻔس کلّ  ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﺩﻳﺎﻧﺎ ﻭ ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﻣﺮﻳﻢ ﻭ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺑﺤث ﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺸﻢ ﺁﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﻫﻔﺘﻢ ﺁﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻌﺪﻯ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ (ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﻰ ﺍﺯﻟﻰ ﻗﻮﻡ) ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ . ﺍﻣﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺰﺍﺣﻢ ﮐﺸﻒ ﻭﺷﻬﻮﺩﻫﺎ.

   ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﻠﺴﻢ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﺑﺎﺯ ﺳﺮ وﮐﺎﺭﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺳﻤﺒﻮل هائی ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻓﮑﺮ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﻓﺮﺩ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ (ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ) ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻰ،ﻭﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﺑﻔﺮﺩ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭﻧﮋﺍﺩﻯ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻤﻠﻰ ﻭﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﺃﺑﮋﮐﺘﻴﻮ،ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺳﺒﮋﮐﺘﻴﻮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮﺩ. ﻳﮑﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻣﺎ ﺑﺄﺯﺍﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﻧﺎﺳﻮت ﻤﺎﺩﻯ. ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﻋﻠﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭ ﻳﮑﻰ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﻰ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭ ﺍﻫﻞ ﮐﻠﺎﻡ ﺭﺍﻳﺞ ﺗﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﺮ ﺩﻭﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻰ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻣﮕﺮ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ.ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﻭ ﻣﻴﺮﺍث ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﻳﮑﻰ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ،ﮐﻪ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻳﮑﻰ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ،ﮐﻪ ﻣﺨﺰﻥ ﺍﺻﻠﻰ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺍﺯﻟﻰ ﺍﺑﺪﻯ ﻓﺮﺩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻴﺮﺍث ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ،ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺬﻫﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮﺭﻯ ﺩﺍﺭﺩ،که ﺸﻬﻮﺩ ﻭﺭؤﻳﺖ (ﻧﻔس ﻤُﺮﺩﻩ) ﺧﻮﺩ ﻳکی اﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ .

   ﻫﻴﭻ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ،ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺎﻫﻢ ﺍﺧﺘﻠﺎﻓﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻗﺒﻞ ﻣﺤﻤﺪﻯ،ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﻧﺒﻴﺎﻯ ﺑﻌﺪﻯ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﮐﻨﺪﺗﺮ،ﻭﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﻧﺎﻗﺺ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪی  ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻓﻴﺰﻳﻚ،ﺑﺎﺯ ﺍﺧﺘﻠﺎﻓﻰ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﺧﻮﺩ ﺗﻔﺎﻭﺗﻰ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﮐﻞّ ﺩﺭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ. ﺍﻣﺎ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﻰ،ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﺭ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻭ ﺩﺭﻙ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺍﺯ ﻣﺤﺴﻮﺳﺎﺕ ﺧﺎﺭﺟﻰ،ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﺍﺧﺘﻠﺎﻑ ﺑﻴﻦ ﮔﺮﻭﻫﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺮﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻤﻪ ﻭﻫﻤﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻣﺰﺍﺣﻢ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻠﻤﻰ. ﻭﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭﺍﻫﻞ ﮐﻠﺎﻡ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺎﻳﻦ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﺫﻫﻨﻰ ﻧﺎﻡ(ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ)ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺠﺎﺏ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﺎﻧﻊ ﺷﻬﻮﺩ،ﻭ باعث ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻌﺪﻯ ﺍﺳﺖ.

     ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺭﻧﺴﺎﻧﺴﻬﺎﻯ ﺁﻥ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﻰ ﺳﺮ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺍﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻏﺮﺑﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ،ﺑﺎ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭﻧﻴﺰ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺍﺯﻟﻰ،ﺑﺎ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺳﻨّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ.ﺣﻖ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻋﻠﻤﺎ،ﺿﻤﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻭﻫﻤﻰ،ﺳﻌﻰ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﻘﺪﻳس ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺸﻬﻮﺩﻫﺎ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪﻧﺪ،ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺁﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮ ﻭ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ ﻣﻴﺒﺮﺩﻧﺪ.  ﺟﻨﮓ ﺭﻧﺴﺎﻧﺴﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻴس ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺷﮑﻞ ﻭﺍﺿﺤﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺯﺩﺍﺋﻰ ﻭ ﺑﺖ ﺷﮑﻨﻰ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻭ ﺍﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﺩﻯ،ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺩﻳﻨﻰ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻭﻣﺴﻴﺤﻴّﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺯﻟﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻭﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺰﻭﺍﻝ ﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻤﺪﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﺗﺮ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﻭ ( ﻗﻠﻴﻞ ﻣﻦ ﺍﻟﺂﺧﺮﻳﻦ) ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.  ﺑﺖ ﺷﮑﻨﻰ ﺭﻧﺴﺎﻧﺴﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ ﺑﺸﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺠﺎﻯ ﺁﻥ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺪﻫﻨﺪ. ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺭﺍ،ﺑﺠﺎﻯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ. ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﭼﺎﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﭽﺎﻟﻪ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ،ﻭ ﻳﺎ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺑﺪﻯ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ  ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ. ﭘس ﺑﺖ ﺷﮑﻨﻰ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺍﻯ ﺑﻴﮑﻮﻥ،ﻏﻠﻄﻰ ﺭﺍ ﺑﻐﻠﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ. ﺗﻤﺎﻡ ﻫﺪﻑ (ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻫﺎ پدر و پسر)، ﭘﺎﻙ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﻫﺎ،ﺑﺴﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ. ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺮ ﺗﻔﮑّﺮ ﮐﻨﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺖ ﺯﺩﺍﺋﻰ،ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺗﺎﮐﺘﻴﻚ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﺴﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ،ﺑﻨﺎﻡ ﻋﻠﺎﺋﻢ (ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻯ ﺭﻳﺎﺿﻰ) ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ.ﻭﺑﺎ ﺗﺴﻤیه ﺠﺪﻳﺪ ﺭﻭﺵ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻭ ﻋﻴﻨﻴّت ﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴّﺖ ﮐﻪ ﺩﻳﺪﻯ ﺁﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﻭﺍﺭ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺍﺳﺖ .

    ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﻰ ﻭ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﮐﺎﻣﻞ،ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ (ﻋﻠﻢ ﺷﻬﻮﺩﻯ) ﭼﻪ ﺣﺪﺳﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ،ﻳﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻋﺮﻓﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ (ﻋﻠﻢ ﻋﻤﻠﻰ ﻳﺎ ﺗﮑﻨﻴﮑﻰ)ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﺎﺭﺝ ﮐﺮﺩﻩ،ﭼﻮﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﮐﺎﺭﺵ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺍﺳﺖ. ﭼﻪ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺑﺎﻃﻞ ﻓﻠﺴﻔﻰ، ﻭ ﭼﻪ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ .ﻭﻳﺎ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﺟﺴﻢ ﻭﻣﺎﺩﻩ. ﺩﺭ ﺭﻧﺴﺎﻧس ﻋﻠﻤﻰ،ﮐﺎﺭﻯ ﺑﺮﻭﺡ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭﻭﻗﺘﻰ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺑﺤث ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﭼﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺟﺪﺍﺋﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﺮﻕ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ،ﻳﺎ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﺍﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻟﺎﺖ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣّﻞ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭﺷﺮﻕ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ، ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻴﭻ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻭﺗﺤﻮﻟّﻰ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭﻫﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﺟﺰ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺣﺎﺻﻠﻰ ﺍﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺪﻟﺎﻝ ﻣﺎﺩﻳﻮﻥ ﻏﺮﺑﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ، ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ،ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﮐثرﻳّﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﻞّ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺗﻤﺪﻥ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺮﻗﻰ،ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻭ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻴّﺎﺕ ﻏﻴﺮ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻏﻠبه اﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺭﻧﺴﺎﻧﺴﻬﺎﻯ ﻭ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪﻳﻮﻧﺎﻥ،ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ،ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺴﺖ ﻭ ﻳﻚ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ .

     ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﮐﻨﻨﺪ، ﭘس ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂ ﺑﻄﻠﺎﻥ ﺑﺮ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﻠﮑﻮﺕ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺑﮑﺸﻨﺪ. ﻭ ﺍﮐثر ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻦ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻘﺮﺍﻁ،  ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻭﻣﺎﺩﻩ  ﮔﺮﺍﺋﻰ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ.ﻭ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺑﺎﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺸّاء ﻭﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻏﺮﺑﻰ ﺍﻭ. ﺩﻭﭼﺎﺭ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﻭ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻰ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ،ﻭ ﻓﺎﺭﺍﺑﻰ ﻭ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ،ﻧﻴﺰ ﺭﺍﻩ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﻭ ﺑﺎ ﮐﻤﻰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﺭﻓﺎﺕ ﻭ ﻣﻠﺎﺣﻈﺎﺕ ﺍﺩﺑﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ،ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻌﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ،ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺭﺍ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ.ﻭ ﺍﺑﻦ ﺭﺷﺪ ﻣﺸّاء ﻣﺎﺩّﻯ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺍﻧﺪﻟﺴﻰ، ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺗﻔﮑّﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﺼﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺑﺖ ﺷﮑﻨﻰ ﺭﺳﻤﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺎﺭﮐس ﺑﺎﻭﺝ ﻣﺎﺩﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪ. ﺍﻧﺪﮐﻰ ﺗﻠﺎﺵ ﮐﺎﻧﺖ ﻭ ﻫﮕﻞ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺳﺘﻰ، ﻭﺣﺘﻰ ﭘﺮﺍﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺘﻬﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎئی ﻮ ﺍﮐﺴﻴﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴستهای ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻯ،ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺮﻣﻴﻤﻰ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﮑﻨﻨﺪ. ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﻢ ﺍﻟﻤﺎﻧﻰ.ﺑﺨﺼﻮﺹ ﻧﺰﺩ ﮐﺎﻧﺖ ﻭ ﻫﮕﻞ،ﺳﻌﻰ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﺎﺩﻩ ﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﻳﺎ ﺫﻫﻦ ﻣﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺻﻠﺢ ﺑﺪﻫﺪ. ﻭ ﺳﻌﻰ ﮐﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﺍﻋﺎﺩﻩ ﺣﻴثیّت  ﺑﺮﺍﻯ(ﺍﻳﺪﻩ) ﻭ ﻋﻤﻞ ﮐﻠّﻰ ﺑﺠﺎﺋﻰ ﻧﺮﺳﻴﺪ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺳﻴﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﮑﻴﮑﻰ ﺑﻴﻦ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﺎﺩﻩ،ﺍﺻﻮﻟﺎ ﺩﺭﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻧﺒﻮﺩ،ﻭ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﻭﺣﺪﺕ ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺸﮑﻞ ﺗﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻭﺧﺪﺍ ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ .

   ﻭﺍﮔﺮ ﺗﻔﮑﻴﮑﻰ ﻧﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺑﻴﻦ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺴﻢ ﺩﺳﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ،ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ، ﮐﻪ ﺟﺴﻢ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺎﺑﻊ ﺭﻭﺡ ﺍﺳﺖ . ﺑﺎﺯ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﻘﻬﻮﺭ ﻋﻠﻢ ﺷﻬﻮﺩﻯ،ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﺎﺩﻡ ﺩﻳﻦ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺳﺖ .  ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﮐﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺑﻮﺩ.ﻭﺑﺎﺯﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻭ ﻏﺮﺑﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ، ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻣﻘﺪّس ﻭﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﻳﺎ ﺁﻭﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬی ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻭﺑﺪﻭﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﺁﻥ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ،ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻘﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺑﺮﻳﺪﮔﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ،ﻋﻠّﺖ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻭ ﭘﻮﭼﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻰ ﻭ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﻗﻮﻣﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺷﺮﻕ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻭﺧﻮﺩ ﻧﻮﻋﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ،ﮔﺮﭼﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺑﻨﻈﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﻔﻰ ﻭ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ، ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ.ﻭ ﻋﻠﻢ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺍﻭ،ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻭ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ،ﺑﺮﺍﻯ ﻃﺮﺩ ﻫﻤﻪ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻏﺮﺑﻰ ﺩﺭ ﺩﺷﻤﻨﻰ ﺑﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﺳﻨّﺘﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰ،ﻣﻨﺠﺮ ﺑﺎﻧﺤﺮﺍﻑ ﺷﺪﻳﺪ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺷﺪ.ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﻣﺤﺾ ﻭ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻯ ﻫﺎی گوﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺍﻳﺴﻢ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻀﺎﺩ،ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻧﺪ.

    ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ( ﻣﺎﺭﻙ) ﻋﻠﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ. ﭘﺶ ﻓﻘﻂ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎی ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ.ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﭼﻮﻥ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ،ﺑﺎﺯ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.ﺍﺩﺭﺍﻙ ﺑﺸﺮ ﻟﺎ ﻣﺤﺎﻟﻪ ﺑﺬﻫﻨﻰ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺁﻥ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ ﺧﻮﺩ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﺻﻠﻰ ﺁﻥ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﮐﺎﻣلی ﺒﺎﺯ ﺑﺎ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻭ ﻫﺮ (ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ)،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﺳﺮ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﻋﺎﺭﻑ ﻭﺍﺻﻞ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺧﻠﻖ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ. ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﺩﺭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻬﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ.ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﮕﻬﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ، ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺗﺼﻔیه همه ﺁﻧﻬﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﺮﻕ ﻗﺸﺮی ﺒﺎﻏﺮب  ﻣﺎﺩی  کشتاﺭﻫم ﻤﻴﮑﻨﻨﺪ.  ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﻗﺮﺁﻥ ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮﺩﻥ ﻳﮑﻰ ﺑﺪﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﮑﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻭﻟﻰ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺩﺩ. ﻭ ﻓﺼﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﺭ ﺟﺎمعه ها،ﮐﻪ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﮔﺮﺩﺩ. ﻓﺮﺍﻧﺴﻴس ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ،ﻣؤﺳس ﻧﻬﻀﺘﻬﺎﻯ ﺭﻧﺴﺎﻧس ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺷﺪ.ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭘﺪﺭ ﭘﻮﺯﻳﺘﻮﻳﺴﻢ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﺑﻮﺩ. ﻭﻯ ﺍﻋﻠﺎﻡ ﺟﻨﮓ ﺭﺳﻤﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮﺍﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻭ ﮐﺮﺩ.ﻭﻧﻴﺰ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻨّﺖ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﭼﻪ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﭼﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﻋﻠﺎﻡ ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻮﺩ. ﻭﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﻓﻴﺰﻡ ﻭ ﺗﺼﻮّﻑ،ﺑﺎﻋﺸﻖ ﺑﺤﮑﻤﺖ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺯﻯ ﻧﻴﺰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻮﺩ. ﺑﺠﺎﻯ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ،ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ،ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ ﻭ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ .

    ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺭﺍ ﺑﭽﻬﺎﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩ.ﮐﻪ ﺑﺠﺰ ﺩﺭﺑﺎﺭه ﺒﺘﻬﺎ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ،ﺣﺮﻓش ﺪﺭﺳت ﺒﻮﺩ.ﻭﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺘﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﻭﺟﺎﻯ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ. (ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴله اﻯ)ﺍﻭ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﺋﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﻗﻮﻡ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺫﻫﻨﻴﺎﺕ ﻭ ﻣﺤﺴﻮﺳﺎﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺭﺑﻄﻰ ﻫﻢ ﺑﻮﺍﻗﻊ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﺍﻧﻌﮑﺎﺳﻰ ﻏﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﻰ،ﭼﻮﻥ ﺍﻧﻌﮑﺎس ﺁﻳﻨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﺎﻫﻤﻮﺍﺭ ﺩﺍﻧﺴﺖ. ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺳﺎﺯﻯ ﮐﺮﺩ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮﻯ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﻗﻮﻣﻰ ﻓﺼل ﻨﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ،ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﺋﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻮﺩ،ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻤﺮﺍﺗﺐ ﻭ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮﻯ،ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﻫﺮ ﻗﻮﻣﻰ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﻓﺼﻞ ﺭﺍﻳﺞ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ آنها ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺼﻞ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻔﺼﻮﻝ ﺯیر ﺩﺳﺖ،ﺍﮔﺮ ﻣﻘﺪّس ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ،ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻔﺼﻮﻝ ﺑﺮﺗﺮ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻭ ﺧﻄﺎ ﻭﺑﺎﻃﻞ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻃﺒﻌﺎ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺁﺭﻳﺎﺋﻴﺎﻥ،ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪﺍﻥ ﻭ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﻧﻄﻔﻪ ﻓﺼﻞ ﺭﺍﻳﺞ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻮﻣﻰ ﮐﺎﺷته اﻧﺪ، ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺍﮐثرﻳّﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ.ﻭ ﺍﺻﻮﻟﺎ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻣﻐﺰ ﻭﺭﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻃﻮﺭﻯﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺗﻔّﮑﺮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ندﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻃﺒﻌﺎ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ. ﻧﻪ ﺑﺄﺻﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ،ﻭﻧﻪ ﻫﺮ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺗﻔﮑّﺮ ﺣﻖ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ،ﺟﺎﺋﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺍﻣﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻗﻮﻣﻰ ﻭ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻓﻌﻠﻰ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺃﻣﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﻫﺴﺖ.ﻭ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮﺩ ﺷﻮﻧﺪ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﺤﺮ ﻭ ﺟﺎﺩﻭ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻠﻞ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺭﺳﻤﻰ،ﻭ ﻗﺸﺮﻳّﻮﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺩﻳﺎﻥ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎﺯ ﺣﻖ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺩﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯﻋﻠﻢ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ .

   (ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻏﺎﺭ) ﺩﻭﻣﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﻨﻈﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪﻃﺮﺩ ﺷﻮﻧﺪ،ﺗﺎ ﻓﮑﺮ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻮﺩ. ﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺭﺍ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺷﺨﺼﻰ ﻓﺮﺩ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺗﻌﺼّﺒﺎﺕ ﻭ ﺧﻄﺎ ﻫﺎﻯ ﺟﺴﻤﻰ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻓﺮﺩ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭﺗﻤﺎﻳﻠﺎﺕ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ،ﻭ ﺭﻭﺷﻬﺎﻯ ﺁﻣﻮﺯﺷﻰ،ﻭﻧﻮﻉ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ،ﺩﻭﭼﺎﺭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺷﺪﻩ،ﮐﻪ ﻧﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻋﻘﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻮﺳﺎﺯﻯ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ،ﻫﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺷﺨﺼﻰ ﻭ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ،ﺣﺘﻰ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺨﺼﻰ ﺭﺍ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺑﺠﺎﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻘﻬﻘﺮﺍ ﻭﻣﺴﺦ ﺩﺭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪﻯ ﻣﻴﺮﻭﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻠﻤﻰ ﻟﺎﺯم اﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﻟﺎﺯﻡ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ، ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻧﻔس ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻠﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻧﺰﺩ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

    ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﻴﮑﻮﻥ (ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ)ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺑﺎﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﮐﻠﻤﺎﺕ ﺩﺭ ﮐﻠﺎﻡ ﻭﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻋﻤﻠﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺠﺎﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭﺳﺖ،ﻭ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﺯ ﺗﺪﺍﻋﻰ ﻭﺑﺎﺯﻳﻬﺎﻯ ﺗﺼﻮﺭﺍﺕ ﺫﻫﻨﻰ،ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎت که ﻋﻠﺎﺋﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭﻫﻤﻴشه ﻤﻨﺤﺮف کنندﻩ ﺫﻫن اﻧﺴﺎﻥ،ﺩﺭﻳﻚ ﺗﻔﮑّﺮ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﺳﺖ.ﺍﻟﺒته  گفته بیکون ﺪﺭﺳت  اﺳﺖ.  ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ،ﺑﻄﻮﻥ ﻣﺘﺪﺍﺧﻞ ﻭ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻭﻗﺪﺭﺕ ﺑﻴﻨﺶ ﺧﻮﺩ، ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻰ ﺍﺯ ﺑﻮﺍﻃﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳن ﺘﺒﺪﻳﻠﺎﺕ ﻟﻔﻈﻰ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺗﻰ،ﻫﺮﮐس ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻣﻴﻔﻬﻤﻨﺪ ﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻬﻢ،ﺷﺎﻧس ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﻫﻴﭻ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﭼﻮﻥ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ،ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻠﻰ ﮐﻠّﻰ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻃﺮﺩ ﺁثاﺭ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺣﺠﺎﺏ ﺍﻋﻈﻢ، ﻭﻣﺎﻧﻊ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﮐﺎﺧﻬﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﺪه ﻫﺎ ﻭ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻣﻴﺴﺎﺯﻧﺪ،ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯ ﻋﻤﻠﻰ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﺩﻯ، ﻭ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﻋﻈﻴﻢ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.   ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﺑﺎﺟﻤﻌﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﺁﻟﻮﺩﮔﻴﻬﺎ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭﺣﻖ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻃﻔﻞ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻠﻮﻍ ﻭﻣﺴﺌﻮﻟﻴّﺖ ﺍﻭ ﺩﺭ 15 ﺳﺎﻟﮕﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺭُﺷﺪ ﻃﻔل ﻤﻴﺒﺎﺷﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘس ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻭ ﻓﮑﺮ ﺍﻭ ﺑﺎشد و ﻧﻪ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻰ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ.  ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺗﺪﺍﻋﻰ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺒﺮﻧﻴﺘﻴﮑﻬﺎﻯ ﺫﻫﻦ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻯ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮی ﺘﻔﮑّﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﺑﺎ ﻃﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺑﺮﺍﻯﺗﺤﻠﻴﻪ ﭘﻴﺮ ﻭ ﺗﺠﻠﻴﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.

    ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ،ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻭﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ،ﻭ ﺑﺎﺯﻯ ﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ.ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﻴﮑﻮﻥ ﮐﻠﻴّﻪ ﻧﻈﺮیه  ﭘﺮﺩﺍﺯی های ﺬﻫﻨﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ،ﻳﻚ ﺑﺎﺭﻩ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ، ﮐﻪ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﻫﻢ ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﻧﻴﺰ ﮐﻠﻴﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴّﺎﺕ ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ،ﭼﻮﻥ ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﭘﺰﺷﮑﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺭﺍ،ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﺑﺖ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﮐﻠﻴﻪ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻓﻴثاﻏﻮﺭثیاﻥ ﻭﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ ﻭﻧﻮ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮنیان ﻭﻃﺒﻌﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺳﻠﻮﮐﻰﻭ ﻏﻴﺮ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺭﺍ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺣﺮﻑ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﺍﻟّﺎ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺭﻳﺰﻩ ﺧﻮﺍﺭ ﻧﻮ ﺁﻭﺭﻳﻬﺎﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﻮﺩ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺩ باعث ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ. ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﮑﻮﻥ،ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁﻟﻮﺩﮔﻴﻬﺎﻯ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﻠﻘﻴﻦ،ﻭﻟﻮ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺍﮐﺎﺩﻣﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ،ﺁﻟﻮﺩگی اﺳﺖ. ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﮋﺍﺩ ﻭﺧﻮﺩ ﻓﺮﺩ ﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﻭ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﺍﮐﺎﺩﻣﻴﻚ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺠﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭﺩﺍﻧﺶ ﺳﻠﻮﮐﻰﺑﻘﻴﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎﻯ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ،ﻭ ﺑﻘﺎﻯ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻌﻠﻰ ﻭﺗﺤﻤّﻞ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﻭﻧﻮﻉ ﻓﻌﻠﻰﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﮐﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ،ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻗﺸﺮﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻳﺎ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﺣﻖ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻨﻈﺮ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﮐﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻗﻴﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻮﻙ ﻧﮑﻨﻨﺪ،ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭﮐﻠّﻰ،ﻃﺮﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﻭ ﻏﺮﺑﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ( لاﺷﺮﻗﻴّﻪ ﻭ ﻟﺎ ﻏﺮﺑﻴّﻪ) محمد،ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﻳﻨﻰ،ﻭﻟﻰ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺍﺳﺖ . ﺩﺭ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ،ﺩﺭ ﺑﺤث ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﺍﭘﻴﺴﺘﻤﻮﻟﻮﮊﻯ ﻭ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻡ ﺗﻔﮑّﺮ ﻭﺗﺼﻮﺭ،ﻭﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﺒﺤث ﺨﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻭ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻫﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻣﻐﻠﻄﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ،ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻢ ﺑﺤث ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮐﺮﺩ.  

    ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ، ﺑﺨﺼﻮﺹ ﭘﻮﺯﻳﺘﻴﻮﻳﺴﺘﻬﺎ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺟﺪﻳﺪ، ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭﺭﻯﻏﻀﺐ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪﻡ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﭼﻮﻥ ﻋﺠﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﻭﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﮐﻨﻨﺪ، ﺷﻬﺮﺕ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺣﻖ ﺍﻟﺎﺧﺘﺮﺍﻉ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ،ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺷﻤﻮﻝ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺣﻖ ﻣﻨﮑﺮ ﺷﺪﻩ،ﻭ ﺑﺤث ﺁﻥ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﻭ ﺍﺳﮑﻮﻟﺎﺳﺘﻴﻚ ﻭﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﻳﻦ ﺭﺳﻤﻰ ﮐﻠﻴﺴﺎ،ﻭﻓﻠﺴفه ﺒﺎﻓﻴﻬﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭتفکّر ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺩﺭﻣﺴﻴﺤﻴّﺖ ﻭ ﺷﺮﻕ ﻗﺪﻳﻢ ﻭ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺩﻳﺎﻥ،ﻣﺤﻮﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﺪﺍﻣﺪﺍﺭﻯ ﻳﺎ ﺧﻮﺩ ﺧﺪﺍ ﺷﺪﻥ،ﻳﺎ ﺑﺨﺪﺍ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺭﻭﺵ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺩﺳﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ . ﻭ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺤﻮﺭ(ﻣﺎﺩه ﺨﺪﺍ ﺷﺪﻩ) ﺑﺎﺯ ﮐﺮﺩ. ﺧﻮﺩ ﺷﺨﺼﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺮﺑﻰ،ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻧﮑﺮﺩ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻧﺶ ﮐﺮﺩﻧﺪ .  ﻭﺣﺘﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﻭﺣﺘﻰ ﻧﮕﻔﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺳﺘﻘﺮﺍ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ . ﮔﺮ ﭼﻪ ﺩﮐﺎﺭﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﻗﻴﺎس ﻭ ﺭﻭﺵ ﺍﺳﺘﻘﺮاء ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺭﺍ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺒﺎﺣث ﺫﻫﻨﻰ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺎﻟﻬﻰ،ﺩﺭ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺻﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮐﺮﺩ.  ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺳﻴﺮ ﺩﺳﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﮐﺎﺭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺭﻭﺡ ﻏﻴﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺎﻳﻨﮑﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺭﺍ ﻧﻮﺯﺍﺩ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧّﻰ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣثاﻝ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﻏﻀﺐ ﻭﻋﺪﻡ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻭﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﺨﺪﺍ ﮐﻠﻴّﻪ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﮑﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ،ﻭﻣﺘّﮑﻰ ﺑﺮﺃﻯ ﺷﺨﺼﻰ، ﺁﻧﻬﻢ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺧﻴﻠﻰﭘﺎﺋﻴﻦ ﺭﺩ ﮐﺮﺩه اﺳﺖ.ﻭﺟﻮﺩ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻨﻔﻰ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ،ﺩﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻣﺎﻫﻢ ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺎﺧته اﻳﻢ ﺑﺮ ﺍﺳﺎس ﺁثاﺭ ﻭﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻩ.ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﮊﮔﻮﻧﻰ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ. ﺣﺘﻰ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻋﻠﻤﻰ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺁﻥ ﺭﻭش ﻮ ﺩﻗّﺖ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭﻫﻤﻴﻦ ﺗﺠﺮبه علمی ﻧﺴﺒﻰ ﮐﻨﻮﻧﻰ ﺩﺍﺭﻳﻢ. ﺑﺸﺮ که ﻨﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﺑﻌﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺳﺪ. ﻣﮕﺮ ﺍﻟﺂﻥ ﻋﻠﻢ ﺭﺍ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﺿﻴّﺎﺕ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﺑﺎﻃﻴﻞ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻧﻴﺴﺖ؟ﮐﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﮔﺮﺩﺩ. ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ،ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷﺪ،ﺧﻄﺎﻯ ﻏﺮﻭﺭ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺍﺳﺖ.ﺣﺘﻰ ﻋﻠﻢ ﻭﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﻧﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻰ ﮔﻴﺮﺩ. ﺁﻳﺎ ﻟﺎﺑﻠﺎﻯ ﺃﺗﻤﻬﺎﻯ ﻣﻐﺰ، ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﮔﻨﺠﻴنه اﻯ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺶ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻨﺠﻴنه ﺍﺯﻟﻰ ﺃﺑﺪﻯ ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ،ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻭﺳﺎﺋﻂ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻤﺎ ﻣﻴﺮﺳﺪ. ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺳﻨّﺘﻰ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ،ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍه ﻮﺻﻮﻝ ﺑﺎﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺍﺳﺖ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﻣﻠّﻰ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ،ﮐﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ،ﻃﺒﻌﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺑﻴﮑﻮن عاﻗﻞ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻴﮑﺮﺩ،ﺗﺎ ﺩﺭﻳﺎﺑﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮐﺠﺎ ﺍﺳﺖ . ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻮﻙ ﻣﻴﮑﺮﺩ ﻭﻣﻮﻓﻖ ﻫﻢ ﻧﻤﻴﺸﺪ، ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﻬﺎﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷته ﺒﺎﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﺸﺮﻳّﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﻳﺪه اﻧﺪ. ﻗﻄﻌﺎ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﻯ ﻫﻢ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﻃﺮﺯ ﺗﻔﮑّﺮﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻏﺮﺑﻰ ﻭﻣﺘّﮑﻰ ﺑﺨﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺸﺪﺕ ﺭﻭ ﺑﻘﻬﻘﺮﺍ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺗﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭﮔﻮﻳﺎ ﺍﺳﺖ . ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﮐﻪ ﺭﻧﺴﺎﻧس ﻧﺒﻮﺩ،ﻭ ﺣﺪّ ﺍﻗﻞ ﻣﻌﺪﻭﺩﻯ ﺑﺎﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ.ﻭ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﻏﺮﺑﻰ،ﺟﺰ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻧﻴﺴﺖ.ﺭﻧﺴﺎﻧس ﻤﺎﺩﻯ ﻭﻣﺘّﮑﻰ ﺑﺨﻮﺩ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﺭﺵﻋﻠﻴﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﻭﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﻮﺭﺵ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﻭ ﺷﺎﻧﺴﻬﺎﺋﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺎ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ.ﻫﻢ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ ﻭﻫﻢ ﺍﻭﻟﺎﺩ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ.

    ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻏﺮﺏ ﺯﺩﻩ،ﮐﻪ ﺳﻨّﺖ ﺯﺩﺍﺋﻰ ﻭ ﮐﺸﺘﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ،ﺑﻬﻤﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺳﻄﺢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺮﻗﻴﺎﻥ ( ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ  ﺻﻔﺖ) ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺵ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﺷﻮﺭﺷﻬﺎﻯ ﺿﺪ ﻣﺎﺩﻯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪ ﺃﻗﻞ ﺳﺪّﻯ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺍﺋﻰ ﻭ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻰ ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﻭ ﺳﻤﺒﻮﻝ ﺯﺩﺍﺋﻰ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﮔﺮﭼﻪ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻯ ﻗﻮﻣﻰ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺧﺪﻣﺘﻰ ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨّﺖ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻃﻠﺒﻰ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺟﻮﺋﻰ ﮐﻨﻨﺪ،ﺗﺎ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﺗﻔﮑّﺮ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﺗﻔﮑّﺮﻋﻠﻤﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺑﺖ ﺷﮑﻨﻰ ﻭﻗﺘﻰﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﺖ ﻭﻫﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﺗﻤﺮّﺩ ﻭﻗﺘﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺮﺩ،ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﺎﻯ ﮐﺎﺫﺑﻰ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮﺩﺩ. ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﮐّﻞ ﻭ ﺗﺬﮐّﺮ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﻄﺮﻯ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩ، ﻧﻪ ﻣﺘّﮑﻰ ﺑﺴﻌﻰ ﻭﻋﻘﻞ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩﻥ ﮐﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺳﻌﻰ ﻭ ﻓﮑﺮ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺪﺁﻝ ﻭ ﮐﺎﻣل ﻨﻴﺴﺖ.ﻭﭼﻮﻥ ﻋﻤﻞ ﻫﺮﮐﻮﺩﻙ ﻭﺑﻴﻤﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮﻳﺴﺪ ﻟﺎ ﺟﺮﻡ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ.

      ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺍﻯ ﺑﻴﮑﻮﻥ،ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻫﺮ ﻗﻮﻡ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺁﻥ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻳﻮﻧﮓ روان کاو عارف ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﺎﺩ ﮐﺮﺩ. ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺴﺒﻰ،ﻭﻟﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻃﻔﺎﻝ،ﻭ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﭘﺎﺋﻴن ﺘﺮ ﺗﺎ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ. ﺑﺮﺧﻰ ﺑﻘﺼﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻌﺪﻯ،ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺳﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴله اﻯ،ﻣﻮﻗﺘﺎ ﻭ ﺑﺸﮑﻠﻰ ﻋﺎﻗﻠﺎﻧﻪ ﻭﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻭ ﺗﻠﺎﺵ ﺳﻨﮕﻴﻦ،ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟمعی ﺘﻤﺮّﺩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﺮﻗﺎﻳﻘﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺮﺗﺮ، ﺑﺮ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻰ ﺍﻓﺰﺍﻳﻨﺪ. ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻴﺰ ﭼﻮﻥ ﺑﻴﮑﻮﻥ،ﻭﻫﺮﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﺘّﮑﻰ ﺑﻌﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺧﻮﺩ، ﺁﻧﻬﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭ ﺑﺸﮑﻞ ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﺮ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺗﻤﺮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻏﺎﻓﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ، ﺑﺎﺯ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ،ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﭘس ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻬﺎﻯ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﻴّﺖ ﻭﮐﻤﻰ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺎﺯ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ، ﻭﻣﻴﺮﺍث ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﻭﺣﺘﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴله اﻯ ﺑﺮﺍی اﻃﻔﺎﻝ ﻭ ﻋﻮﺍﻡ ﻣﺎ ﺍﻟﮕﻮﻯ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺍﻳﺴﺖ،ﮐﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﺎﻕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺁﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ. ﻭ ﺍلاّ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ،ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻯ ﺷﺨﺼﺎ ﻭﻣﺠﺪﺩﺍ ﺍﺯ ﺻﻔﺮ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﻨﺪ . ﻓﺮﻕ ﺑﺸﺮ ﺑﺎ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻓﺮﺩ ﺍﺯ ﺟﺎﺋﻰ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﻨﺪ،ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺧﺘﻢ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ.  ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻪ، ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﻧﺒﻮﺩ،ﺣﺘﻰ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﻢﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻤﻮﺩ.  ﻣﺎ ﺍﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪﻫﺎﻯ ﺩﺭ ﻫﺴﺘﻰ،ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺩﻭ ﺟﻨﺒﻪ ﻣثبت ﻭﻣﻨﻔﻰ،ﻳﺎ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ،ﻭ ﻳﺎ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﺩﺍﺭﺩ . ﭘس ﻧﻔﻰ ﮐﻠّﻰ ﺁﻥ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ. ﺣﺪّ ﺍﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻨﻔﻰ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻯ ﮐﺮﺩ،ﺗﺎ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﻰ ﻧﺸﻮﻳﻢ. ﻭﺟﻨﺒﻪ ﻣثبت  ﺁﻧﺮﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮐﺮﺩ،ﺗﺎ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺎ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﺑﺮﺳﻴﻢ. ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﻣثبت ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﺯﻟﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻮﺩﻩ،ﮐﻪ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﻫﺴﺘﻨﺘﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎئی ﺒﻰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻋﻘﻞ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﺘﻔﮑﻴﻚ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭﺍلاّ  ﺑﻰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺑﻰ ﺃثر ﺩﺭﻫﺴﺘﻰ ﻣﻌﻨﻰﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﺁثاﺭﻯ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺗﻤﺮّﺩ ﻭ ﻋﺼﻴﺎﻧﻰ ﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﺋﻰ،ﻳﺎ ﺟﻨﺒﻬﺎﻯ ﺍﺯ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ،ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍ،ﻭﻫﻢ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻭﺍﮊﮔﻮﻧﻰ،ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺮﺍﺋﻰ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻓﻌﻠﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﺻﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻗﻮﺍﻯ ﻃﺒﻴﻴﻌﻰ ﻣﺎ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻭ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ،ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮ ﻭ ﺃﺑﺪﻯ ﺗﺮ ﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ .

    ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻣﻰ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻃﺮﺡ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﻭﻫﺪﻓﻰ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ،ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻴﻬﺎ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻰ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻴﻢ. ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻟﺂﻥ ﭼﻪ ﻫﻮﺳﻰ ﺑﺴﺮ ﻣﺎ ﺯﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﺑﺎﺟﺪﺍﺩ ﻭﺣﺘﻰ ﺑﺨﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﭼﻨﺪ ﻗﺮﻧﻰ ﺭﺍ،ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭﻯ ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﻧﺎﺭﺳﺎﺋﻰ ﻫﺎ ﻭ ﺍﺑﻬﺎﻡ نا شناخته ، ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺩﮔﺮﮔﻮن کنیم .ﻭ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺍﺯ ﺻﻔﺮ ﺷﺮﻭﻉ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ.ﻋﺎﻗﻠﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﺎﻃﻴﻞ ﺩﺭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻬﺎﻯ ﻭ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس خودمان ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺼﻮﻝ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﻋﻘﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮ،ﻭ ﺟﺴﺘﻦ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﮔﺮﮔﻮنی ها ﺍﺳﺖ. ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻨﻔﻊ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻗﻴﺎس  ﺑﻨﻔس  ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ،ﻭ ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ،ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻮﺍﮊﮔﻮﻧﻰ ﮐﻠّﻰ ﺍﺻﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻫﺴﺘﻰ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ.

    ﺍﻣﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯﻏﺎﺭ ﻳﺎ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﻓﺮﺩ،ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺷﺨﺼﻰ ﺍﻭ ﺍﺯﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﻗﻮﻡ ﻭﻣﺤﻴﻂ ﺍﺳﺖ، ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺍﮔﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ،ﺩﺭ ﺳﻨّﺘﻬﺎ ﻭﺭﻭﺷﻬﺎﻯ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺑﮑﻨﺪ . ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ،ﻳﺎ ﺍﮐثرﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻘﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﻫﻴﭻ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﻌﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﺷﺪ،ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﻟﺬﺍ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻏﺎﺭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻨﻔﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺣﺘﻰ ﺣﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﻧﺪﻩ،ﻭ ﺭﺣﻤﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺒﻮﺩ،ﺳﮑّﻮﻯ ﺟﻬﺸﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻴﺸﺪ.ﻭﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﻰ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻃﻰ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ . ﺳﮑّﻮﻯ ﺍﻭﻝ ﻣﻴﺮﺍث ﮊﻧﺘﻴﻚ ﻓﺮﺩ، ﺳﮑّﻮﻯ ﺩﻭﻡ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻬﺎﻯ ﻭ ﺳﮑّﻮی ﺳﻮﻡ ﻭ ﺁﺧﺮ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩی کاﻣﻠﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻣﮕﺮ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺩﺭﻋﻠﻢ ﻭﺗﺠﺮﺑﻪ،ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﮑّﻮﻫﺎﻯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻬﺎﻯ ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻏﺎﺭ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳﺖ ؟ ﺧﺮﻭﺝ ﻭﺗﻤﺮﺩ ﺍﺯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻬﺎﻯ ﺟﻤﻌﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺨﺼﻰ،ﺗﻨﻬﺎ ﭘس ﺍﺯ ﻃﺮﺩ ﻫﺮ ﺩﻭﻯ ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺎﺗﺰﮐیه ﻮﺳﻠﻮک اﻟﻬﻰ ﻭﺣﺼﻮﻝ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻣﻴﺴّﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍلاّ  ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ،ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺴﻄﻮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ . ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺼﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻭﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪﻯ یاﻓﺖ،ﺗﺎ ﺣﻘﺎﺭﺕ ﺳﻄﻮﺡ ﺯﻳﺮﺍ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﮐﺮﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﻓﺮﺩﻯ ﺭﺍ ﻃﺮﺩﻧﻤﻮﺩ.ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺑﺮﺍی اﺗّﮑﺎﻯ ﺑﻌﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﻭﻧﻔس اﻣّﺎﺭﻩﺷﻬﻮﺕ ﺭﺍﻥ ﻭ ﭘﻮﻝ ﭘﺮﺳﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻭﺣﺘﻰ ﮐﺸﺘﻦ ﺩﺍﺭ ﻭ ﻧﺪﺍﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﻮﺩ،ﺑﺮﺍﻯ ﮐﺴﺐ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮﻯ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺑﺪﺍﻋﻰ،ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺑﻘﺎﻯ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻴﺴﺖ. ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻋﻤﻠﻰ ﻓﺮﺩﻯ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭ ﭼﻮﻥ ﺍﻳن ﺸﺨص اﺳﺖ ﻭ ﺍﺗّﮑﺎﻯ ﺑﻌﻘﻞ ﺧﻮﺩ، ﭼﻮﻥ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﮐﺎﺭ ﻋﺒثی ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻟﺬﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺗّﮑﺎﻯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎ، ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﻫﻨﺮﻯ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪ،ﻭ ﺗﻤﺪﻧّﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻌﻨﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﺍﺗﮑﺎﻯ ﺑﻔﺮﺩﻳّت ﻮ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻏﺎﺭ ﻣﻌﻨﻰ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻫﺴﺖ،ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﮐﺎﻣﻠﻰ ﻭ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ،ﺧﺮﻭﺟﻰ ﺑﻴﻤﺎﺭﮔﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ،ﺧﺮﻭﺟﻰ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻭ ﺭﺍﻩ ﺣﺼﻮﻝ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ،ﺍﺻﻠﺎﺣﺎﺕ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﺎﺕ ﻭ ﺍﺑﺪﺍﻋﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻭﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﻭ ﺑﺮﺗﺮ،ﺑﺴﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩ.  ﺍﻣﺎ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺨﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮﻯ،ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻏﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺁﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺼﻮﻝ ﮐﻤﺎﻝ،ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﻓﺮﺩﻯ،ﻭ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻭ ﻳﺎ ﺍﺣﻴﺎﻯ ﻣﺠﺪﺩ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭﺍلاّ ﺍِﺣﻴﺎﻯ ﺳﻨﺘّﻬﺎﻯ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻏﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺷﻌﺎﺭﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭ ﺗﻌﺼّﺐ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺍﻓﺮﻭﺯﻯ ﺑﺎ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ.  ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻭ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﻣﺤﻴﻄﻰ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺩﺭ ﺗﻤﺎس ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎﻫﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﻭﺑﺎﻝ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻗﻮﻡ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﮋﺍﺩﻯ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﻗﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ،ﺍﻳﻦ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺳﻄﻮﺡ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ .

      ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻥ ﺑﺴﺎﺩﮔﻰ ﻭﺳﺮﻋﺖ ﮔﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﮐﺪﺍم اﻟﻔﺎﻅ ﻭﮐﻠﻤﺎت ﺪﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴتند ﻭﮐﺪﺍم ﻣﻨﻔﻰ.ﻭلی ﭽﻮﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎﻟﻔﺎﻅ ﻭﮐﻠﻤﺎﺕ ﻭ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻟﺎﺯﻡ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ،ﭘس  ﺍﻟﻔﺎﻃﻰ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺩﻝ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﺩﻝ ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ ﺍﺯ ﺳﻄﻮﺡ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﮐﺸﺶ ﻭ ﺩﻝ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﺩﺍﺷﺖ،ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ، ﺍﺯ ﺳﻄﻮﺡ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ. ﺍثرﺳﺤﺮ ﺁﻣﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻧﺸﺴﺘﻦ،ﻭﻟﻰ ﻣﻔﻬﻮم ﻨﺒﻮﺩﻥ، ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﮐﻤﻚ ﻣﺪﺑّﺮﺍن ﺮﻭﺣﻰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ. ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺯﺩﺍﺋﻰ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ،ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻝ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﻫﺎ،ﻭﮐﺸﺶ ﻫﺎﻯ ﻓﻄﺮﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﻗﻄﻊ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻭﺑﺎﻟﻌﮑس،ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻣﺪﺑّﺮ ﻭ ﺳﻄﻮﺡ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ،ﺍﻳﻦ ﺩﻝ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﻭ ﮐﺸﺸﻬﺎﻯ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺻﺪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﮐﻪ ﻣﺎﺭﺍ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﺎﻧﺪ. ﻭ ﺍلاّ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭ ﭼﺎﻩ ﻭ ﻗﻌﺮ ﺁﻥ، ﺩﻳﺪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﻤﺎن ﺪﻫﺎنه ﭽﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭﺑﺎﻟﻌﮑس ﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﭼﺎﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻘﻠّﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﮐﻮﻩ ﺭﻓﺖ، ﺗﺎ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺍﻓﻖ ﻣﻤﮑﻦ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﻳﺪ ﺟﺴﺖ. ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﮐﺎﻣﻠﻰ ﻗﻮﻡ ﺭﺍ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻣﻌﻨﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭﺍﻟّﺎ ﻫﺮ ﮐﺴﻰ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳوء ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻓﻬﻢ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ.  ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻄﻮﻥ ﻭ ﺳﻄﻮﺡ ﻧﺎﻣﺮﺋﻰ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ،ﺑﻠﮑﻪ(ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ)ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ.ﻭﺍﻟّﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻄﻮﻥ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺩﺭ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ،ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻧﻬﻠﻴﺴﻢ ﻭﭘﻮﭼﻰ ﻭ ﻣﺮﺩﻭﺩﻯ ﻓﮑﺮ ﻭ ﺩﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﻭ ﺑﮕﻔﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻣﺎﻧﻊ ﺣﻴﺮﺕ ﺍﻧﮕﻴﺰﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ . ﻫﻢ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ،ﻭ ﻫﻢ ﺗﻔﮑّﺮ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ،ﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻬﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻌﻨﻮﻯ، ﺳﺒﻚ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺑﺮﺯﺥ ﺳﺎﺯ ﻭﻭﺍﺳﻄﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﺑﺮﺍی ﺘﻌﺎﻟﻰ ﻓﮑﺮ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻭ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﻴﺰ،ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻤﺎ ﮐﻤﻚ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻬﻤﻴﺪﻥ ﻭ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﮑﻨﻨﺪ. ﺳﻤﺒﻠﻴﺴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﻖ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ.ﻭلی اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻯ ﺍﺣﺴﺎس ﻭ ﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﺑﻌﺎﺩ ﺑﺎﻃﻨﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ.  ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭﻋﻠﻤﺎ ﻧﻴﺰ،ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﻨﻨﺪ.ﺑﺎﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﺗﻠﺎﺷﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺭﺍﻩ ﺟﺴﺘﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻤﺒﻠﻴﺴﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ،ﺁﻏﺎﺯ ﺗﻘﺪﻳس ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ، ﻭ ﺣﺼﻮﻝ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍلاّ  ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺑﺪﻭﻥ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ ﺳﻤﺒﻠﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ،ﺟﺰ ﻋﻠﺎﺋﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻯ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻨﺪﻯ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻯنخوﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮﺭﻯ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ،ﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﺭﻣﺰﻯ ﻭ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﭘﻮﺯﻳﺘﻴﻮﻳﺴﺘﻬﺎ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﻧﺎﺭﺳﺎﺋﻰ ﻣﻨﻄﻖ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﺑﻴﻢ . ﻭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘش ﻧﻴّﺖ ﻫﺎ ﻭﺧﻴﺮ،ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻧﮕﻬﺎﻯ ﺷﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻣﻴﺎﺑﻴﻢ. ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ . ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻘﺪّس ﺍﺳﺖ.ﭼﻪ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﭼﻪ ﮐﻠﻤﺎﺕ.ﺍﮔﺮ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﮑﺎﺭ ﺭﻭﺩ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺣﻖ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻭﺿﻊ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ،ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺳوء ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺖ،ﺗﺎ ﺗﻮﻃئه هاﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﺎﺷﺪﻧﻰ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﻘّﻖ ﺑﺨﺸﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺪﻫﺪ.ﻭﻏﺎﻳﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻏﺎﻓﻞ ﮐﻨﺪ. ﺍﮔﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺍﺑﺪﺍﻋﺎﺕ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻫﻨﺮﻯ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ،ﺑﺮﺍﻯ ﻋﻮﺍﻡ ﻧﻴﺰ ﺟﺰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺳﻄﻮﺡ ﺣﻘﻴﺮ ﻋﻘﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺁﻥ ﻳﮑﻰ ﮐﻠﺎﻡ ﻣﻘﺪّس ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﺗﺼﺪﻳﻖ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺟﺎﻯ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺍﺳﺖ.

    ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻭﻡ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺑﺤﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺁثاﺭ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﺩﺭﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺘﻔﮑّﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ. ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﻤﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ، ﻭﻣﺎﺭﺍ ﺍﺯ ﺻﻔﺮ ﻃﻔﻮﻟﻴّﺖ ﺑﺴﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ . ﻭﺣﺎﻟﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺍﺩﺍﻯ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﺪﺍ، ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﻣﻠّﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﺪﺭﺍﻥ،ﻧﻤﻚ ﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﺷﮑﻨﻴﻢ . ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻯ ﻣثبت ﻫﺮ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻯ ﺍﺯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭ ﮐﻠﻤﺎﺕ،ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻤﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﭼﻮﻥ ﺟﺴﺘﻦ ﻣﺘﮑﺒّﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺗﺌﻮﺭﻳﺴﻴﻦ ﻫﺎﻯ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺭﺯﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻋﻠﻨﺎ ﺟﺰﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ،ﻭﮐﻨﺘﺮﻝ ﻃﺒﻴﻌﺖ،ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻈﺮی ﻨﺪﺍﺭﺩ . ﺍﮔﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺑﺎﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﻧﻔﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ،ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎثباﺕ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﺪﺍﺭﺩ.

      ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﻯ ﺷﺮﻗﻰ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺑﺘﻬﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ،ﺩﺭ ﻣﻘﺼﺪ ﻣﺘّﻔﻖ ﺑﺨﺪﺍ،ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﻖ ﺩﺭ ﺍﺷﺮﺍﻕ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺍﻭﻡ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻫﺴﺘﻨﺪ.  ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻭ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻥ،ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻯ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﺎﺻﻰ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﺹ،ﻭ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻠﺎﺕ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﺧﺎﺹ ﻣﻔﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻔﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﺮﺩ،ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺟﺴﺖ . ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻰ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻤﻰ ﮐﺮﺩ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﻣﻴﮑﺮﺩ،ﻭﺭﺍﻩ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﮑﻴﮑﻰ، ﻓﻘﻂ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭ ﮐﻠّﻰ ﻗﺎﺋﻢ،ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻭ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻌﺪﻯ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻰ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳّﻔﺎﻧﻪ ﺭﻭﺵ ﻋﺠﻮﻟﺎﻧﻪ ﻭ ﺟﺎﻫﻠﺎﻧﻪ ﻭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍﻣثاﻝ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺠﺎﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻭ ﺟﺴﺘﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﺍﺳﺎﻃﻴﺮﻯ،ﻭ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺍﺯﻟﻰ ﻗﻮﻡ،ﺭﻭﺵ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺯﺩﺍﺋﻰ ﻭ ﺳﻨّﺖ ﮐﺸﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ. ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦﺳﻨّﺖ ﮐﺸﻰ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺯﺩﺍﺋﻰ،ﺍﺯ ﺩﻭ ﺗﮑﻨﻴﻚ ﺟﺎﻫﻠﺎﻧﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﻳﮑﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﻔﮑّﺮ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﮐﺸﺘﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﻭﻣﻌﻨﻮﻯ ﺍﺳﺖ . ﻳﮑﻰ ﺍثباﺕ ﻣﺎﺩﻩ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﺍﻧﮑّﺎﺭ ﻣﻌﻨﻰ.ﻳﮑﻰ ﺑﺨﺪﺍﺋﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﻣﺎﺩﻩ،ﻭ ﻳﮑّﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﺧﺪﺍ . ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﻧﻴﭽﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺧﺪﺍ است.ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺗﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﺎﺩﻳﺎﺕ،ﺭﻭﺷﻰ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ ﺑﺠﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﻓﮑﺮ،ﺑﺘﮑﻨﻴﮑﻰ ﮐﺮﺩﻥ ﻓﮑﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ.

     ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺮﻓﻴﻦ ﻓﮑﺮﻯ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻋﺼﺮ ﻋﻠﻢ،ﺑﺪﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﻰ ﮐﺮﺩﻥ ﺫﻫﻦ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ.ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﻣﺎﺭﮐس ﺭﺳﻴﺪﻳﻢ،ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ﮐﺎﻣﻠﺎ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺷﺪ.ﺭﻭﺡ ﻣﺪﺑّﺮ ﺟﺴﻢ ﺍﮔﺮﺩﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩی ﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺴﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ ﺑﺘﻌﺒﻴﺮﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ، ﺍﻳﻦ ﻧﻔس ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﺭﻭﺡ ﻭﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ،ﻋﻘﻞ ﻭﺭﻭﺡ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻫﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴّﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ،ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻔس ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﻭﺁﻟﻮﺩﻩ ﮔﺮﺩﻧﺪ. ﻭﻋﺠﻮﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﻏﺎﺭﺕ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﻣﺎﺩﻳّﺎﺕ،ﻭ ﺟﻬﻮﻝ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ ﺑﺠﻬﻞ ﺧﻮﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺍﺟﺪﺍﺩ ﻣﺎﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺷته اﻧﺪ،ﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺮﺍثهاﻯ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﮐﻨﻴﻢ. ﻭﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﺭﺍ ﺟﺪﺍ ﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﻃﺮﺩ ﮐﻨﻴﻢ. ﻧﻪ ﭼﻮﻥ ﺭﻭﺵ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﮐﻪ ﻗﻬﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮﻥ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ،ﮐﻪ ﻣﻮﻗﺘﺎ ﺗﺎﺣﺼﻮل عقل ﻟﺪﻧّﻰ ﻋﺰلت ﺒﮕﻴﺮﻳﻢ.ﻭﺩﺭﺑﺎﺯﮔﺸت ﺒﺨﻠﻖ ﺣق  ﻣﻴﺮﺍث ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ،ﻭ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ. ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺣﻖ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ ﺩﺳﺖ ﮔﻴﺮﻯ،ﻭ ﺁﻥ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﻧﻔﺮﺕ ﺯﺍﺋﻰ.

     ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻌﮑﻮس ﺗﺌﻮﺭﻯ ﭘﺮﺍﮐﺴﻴس ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺸﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰﻣﻨﺤﺼﺮ ﺷﺪﻩ،ﻭﻫﻤﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺕ ﻓﮑﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ،ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﻭﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ،ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺍﺻﻠﻰ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺷﺪﻩ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺮﮐﻬﺎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﺪ. ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﻳﺎﻯ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ،ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﻗﺪﻳﻢ،ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺭؤﻳﺖ ﺩﻝ،ﻭ ﺑﻴﻨﺶ ﺷﻬﻮﺩﻯ،ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ،ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ، ﻭ ﻧﻈﺮ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﭘﻴش ﺒﻴﻨﻰ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ  ﻏﺎﻓﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ،ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻋﻠﻤﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴته اﻧﺪ،ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻈﺮ ﻗﺒﻠﻰ، ﺑﻌﻤﻞ ﺑﻌﺪﻯ ﺩﺭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﺩﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻧﻈﺮ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ،ﻭ ﺳﭙس ﻋﻤﻞ ﺩﺭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﺴﺘﻦ ﺁﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ. ﻭ ﻫﺪﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻋﻤﻠﻰ ﺁﻥ ﻓﮑﺮ ﺑﻮﺩ. ﻭﻟﻰ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺐ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻮﺳﺮﺍﻧﻰ ﺍﺳﺖ. ﺗﺎﺯﻩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﻡ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺁثاﺭ ﻋﻤﻞ،ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﺡ ﺍﻭﻟﻴﻪ،ﻭﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﺪﻩ.ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺯﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﻣﮕﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻟﺤظه اﻯ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﻨﺪ،ﻭ ﻧﻈﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺘﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻈﺮ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻈﺮ ﻗﺒﻠﻰ،ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻗﺪﻣﻰ ﺍﺯ ﻗﺪﻡ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻈﺮ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻢ،ﻓﺎﻳﺪﻫﺎﻯ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﻴﺪﻫﺪ. ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﻘﻮﻁ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ،ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻥ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪﻥ،ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻬﺎ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ.ﻭﻭﺍﻗﻌﺎ  ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭ ﺑﻨﺎی ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﺘﻰ،ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎﺋﻰ،ﮐﻪ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﺎﺭﮐس  ﻭﺿﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻋﺼﺮ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ،ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻋﻠﺖ ﺍﻟﻌﻠﻞ ﺁﻥ ﺭﻭﺑﻨﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﺍﺧﺘﻠﺎﻓﺎﺕ ﻭ ﮐثرﺕ ﻭ ﺗﻀﺎﺩ ﻫﺎ،ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎﻯ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ،ﺩﺭ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﻔﮑّﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭﮐﺸﺶ ﻭ ﻓﻄﺮﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻮﺋﻰ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺯﻝ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ  ﺯﻳﺮ ﺑﻨﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ،ﻭ ﻳﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭﻟﻰ ﻋﻠّت اﻟﻌﻠﻞ ﻭ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻯ ﺁﻥ،ﻫمه ﻨﻴﺰ ﺭﻭﺑﻨﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺮ ﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﺗﺎ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﻣﺄﺳّﻔﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺍیه هاﻯ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﺭﺭ ﭼﻪ در ﻋﻠﻤﻰ ﻭﭼﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ ﻗﺸﺮﻯ، ﺑﻨﺎﻡ ﺳﻴﺮ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ،ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺳﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﻡ ﺭﺍﺣﺘﻰ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﺣﺖ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ. ﺩﺭﻭﻳﺶ ﺑﻰ ﻧﻮﺍ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﮑﻢ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﺑﺮﺩ، ﻭﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺳﻴﺮ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﭙﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺍﻮﻟﻴﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺪﺍﮐﺎﺭﻳﻬﺎ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﮐﻪ ﻏﺬﺍﺋﻰ ﻣﻴﺨﻮﺭﺩ،ﺍﻭﻝ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻴﺨﻮﺭﺩ،ﮐﻪ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺍﺳﺖ ﻏﺬﺍﻯ ﺳﻴﺮﻯ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ ثرﻭﺕ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﺗﻌﻠّﻖ ﺧﺎﺹ ﺑﭙﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺍﺷﺖ. ﻣﻮﻟﺎ ﻋﻠﻰّ ﺩﺭ ﺧﻠﺎﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮﺩ،ﻫﺮ ﻣﻐﺮﺏ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺟﺎﺭﻭ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ. ﺍﻧﺪﻭﺧته اﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺮﺩﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﻧﺪﺍﺷﺖ، ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ.  ﺍﻳﻦ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﻋﻠﻰّ ﺩﺭﺑﺨﺸﺶ،ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ .

     ﺭﻭﺵ ﺳﻨّت کشی ﻭﺧﺎﻃﺮﻩ ﺯﺩﺍئی ﺒﻴﮑﻮﻥ،ﻭ ﺍﻫﻞ ﻋﻠﻢ، ﺧﻴﻠﻰ ﺁﺳﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﻳﻊ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺍﻧﮑﺎﺭﺍﺳﺖ ﻭﺑس  ﻭﺗﻨﻬﺎ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺁﻧﻬﺎ،ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺐ ﻣﻨﻔﻰ ﻭﺗﻔﮑّﺮﺍﺕ ﻗﺒﻴله اﻯ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﻳﺎ ﻏﺎﺭﻯ،ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﻭ ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ،ﻭﻟﻰ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﺠﻮﺍﻧﺐ ﻣثبت  ﺳﻨّت هاﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺯ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻰ، ﻏﺎﻳب اﺯ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﮕﺎﻥ ﻧﻴﻨﺪﺍﺧته اﻧﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻭﻗت ﺁﻧﺮﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﮐﻬﺎﺯ ﻣﺎﻝ ﻭ ﺟﺎﻩ ﻋﻘﺐ ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ. ﻭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍﻫﺎ ﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﻫﺎﻯﺩﻳﮕﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﻭﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺗﺎﮐﺘﻴﻚ ﺩﻭﻡ ﺁﻧﺎﻥ،ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﻔﮑّﺮ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺯﺣﻤﺖ ﺯﻳﺎﺩ،ﻭﻟﻰ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﮐﺸﻴﺪه اﻧﺪ. ﺍﻧﻬﺎ ﺳﻌﻰ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭﺣﺪﺕ ﻧﻴﻢ ﺑﻨﺪ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﺭﺍ ﻣﺘﻠﺎﺷﻰ ﮐﻨﻨﺪ. ﺍﺯ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺠﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﻧﻬﺎﺋﻰ،ﺭﻭﺵ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺁﻣﻴﺰ ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺟﺪﺍﺋﻰ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻤﻞ ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ . ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺳﺖ،ﻳﮑﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ سلوﮐﻰ،ﻭﻳﮑﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﻧﻴﻮﻯ. ﺗﺎﺯﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺭﺳﻤﻰ، ﺑﺮﺯﺥ ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ. ﺧﻮﺩ ﺩﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺳﺖ.ﻳﮑﻰ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﻋﻤﻠﻰ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻧﻈﺮﻯ ﻗﺸﺮﻯ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﻐﻠﻂ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﻭﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﮑﺎﺭﺧﻮﺩﺵ ﺳﺮﮔﺮﻡ،ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻯ ﺑﺎ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﮔﺎﻫﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ،ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﮑﺎﺭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﺩﺵ،ﻭﻋﻮﺍﻡ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺟﻬﻞ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭﻟﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸته ﺒﺨﻠﻖ ﺑﺤﻖ ﺑﻮﺩه که  ﻫﻢ ﺩﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﻫﻢ ﻣﻄﻴﻊ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ،ﻭ ﻫﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻋﺎﺭﻑ،ﻭ ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﭼﻮﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻮﻡ،ﻭ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻌﺪﻯ ﻫﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺪﺭﺳﺘﻰ ﻭﻋﻤﻴﻖ،ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻮﺍﻡ ﻭﺍﻧﺴﺎﻧﻴّﺖ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻴﻨﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭﻧﻪ ﭼﻮﻥ ﻭﺣﺪﺕ ﻧﻴﻢ ﺑﻨﺪ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﻫﻢ ﻳﮑﺠﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺗﻔﮑﻴﻚ ﺩﻳﻦ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﻟﻰّ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺳﺎﻟﻚ ﭘﻴﺮﻭ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﺁﻧﻬﻢ ﺗﻔﮑﻴﮑﻰ ﻣﻮﻗّﺖ ﻭ ﺯﻭﺩ ﮔﺬﺭ.  و ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ،ﺯﻳﺮﺍ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺍﺯ ﺗﺨﺼﺼﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻋﺎﺩﻩ ﻭﺣﺪﺕ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻠﻤﻰ،ﮐﻪ ﺑﺘﺨﺼﺺ ﻭﺗﻔﮑﻴﻚ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪّ ﻋﻠﻢ ﺭﺳﻴﺪﻩ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ، ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺳﻮﺩﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺩﻫﺎﻳﺶ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ،ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﺪه اﻯ ﺑﻨﺎﻡ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ،ﺑﻔﮑﺮ ﺧﻠﺎﺻﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻓﺘﺎﺩه اﻧﺪ.ﺁﻧﻬﻢ ﺑﺪﻭﻥ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﺍﺧﻠﺎﻗﻰ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﺁﺩﻣﻴّﺖ. ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮﺁثاﺭ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎ ﻭ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻨﻈﺮ ﻭﻓﮑﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻰ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﺎﺯ ﮔﺸته اﻧﺪ.ﮔﻮﺋﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺩﺭﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﻨﺪﻯ.

     ﺩﺭ ﻣﻴﺮﺍث ﺍﺻﻠﻰ ﻓﮑﺮﻏﺮﺑﻰ ﻳﮑﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻥ،ﻭ ﻳﮑﻰ ﺳﻨّﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻳﻬﻮﺩ ﻭﻣﺴﻴﺤﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻧﻴﺰ ﺭﻫﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ ﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺍ،ﻭﺳﻨّﺖ ﻣﻮﺳﻰ ﻭ ﻋﻴﺴﻰ ﻧﻴﺰ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ . ﻭﻗﺘﻰ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺳﺮﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻫﻤﻪ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎ،ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﻮﺟّﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ . ﻭ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﮑﻮﻟﺎﺳﺘﻴﻚ، ﺑﺎﺯ ﺭﻳﺰه ﺨﻮﺍﺭ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﻭﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮﺭﻯ، ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺷﺪﻧﺪ.ﻭﺑﺪﻭﻥ ﻫﺪﻑ ﻏﺎﺋﻰ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺴﻴﺢ ﻭﺷﻬﻮﺩﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﺪﻧﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻗﺸﺮﻳّﻮﻥ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻭﻟﻰ ﺍﻟﻌﺰﻡ ﺷﺸﮕﺎﻧﻪ. ﻭﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﮐﺴﻰ ﻫﻢ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﻴﺢ ﺩﺭ ﺭؤﻳﺎ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺍﻭﺭﺍ ﻣﻠﻌﻮﻥ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﻴﮑﺮﺩ.ﮐﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻫﺎﻯ ﻫﻤﻪ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻗﺸﺮﻯ ﻭ ﺍﺳﻤﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻋﺮﻓﺎﺗﻰ ﺳﻘﺮﺍﻃﻰ ﻭ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻧﻰ ﺑﻮﺩ. ﻭﻟﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺑﺎﺳﺘﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ،ﮐﻪ ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ.ﺩﺭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻯ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻭ ﺳﺰﺍﺭﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﺳﻘﺮﺍﻃﻰ، ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭباعث ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺭﻭﺡ ﺑﺮﺍﻯ ﭘس ﺍﺯ ﻣﺮﮒ بسیاری ﺷﺪ. ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺎﺭﻓﻰ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﺍﺭﺳﻄﻮﺭ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻭ ﻣﻠّﺎ ﺻﺪﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ. ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻋﻴﻨﺎ ﺩﺭﺗﻔﮑّﺮ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪ. ﺩﻳﻦ ﺃﻣﺮﻯ ﺭﺳﻤﻰ ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭﺍﺯ ﮐﻠﺎم اﺭﺳﻄﻮ ﺑﺮﺍﻯ ﺍثباﺕ ﺻﺤّﺖ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﻋﻠﻰّ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩه کرﺩﻧﺪ.ﻳﻌﻨﻰ ﮐﻠﺎم اﻟﻬی ﺮﺍ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺑﺸﺮی ﻨﻤﻮﺩﻧﺪ.ﮐﻪ ﺑﺴﻄﺢ ﻓﻬﻢ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻃﺒﻌﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ،ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻢ ﺭﻭﺍﺟﻰ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﻭﻟﻰ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺭﺍﺣﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺭﺍ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﮐﺮﺩ.ﻭﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﺧﻮﻧﺪﻫﺎﻯ ﻗﺸﺮﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ راه ﺍﻭﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﻭﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻨﺎﻡ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﮔﺮﭼﻪ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ،ﻧﺰﺩ ﭼﻨﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﺳﺎﻟﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺑﻘﻴﻪ ﺣﺮﻔﻬﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺨﺪﺍ ﻭﻋﺮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻭﻣﻠّﺎ ﺻﺪﺭﺍ،ﻭﺣﺘی ﺪﺭ ﺍﺳﺘﺎﺩﺵ ﻣﻴﺮﺩﺍﻣﺎﺩ ﺗﻌﺎﺭﻓﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮﻧﺒﻮﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻴﺮﺩﺍﻣﺎﺩ ﺩﺭ ﻓﺸﺎﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻗﺸﺮﻯ،ﺍﺣﻮﺍﻟﻰ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ.ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻧﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﻴﮑﻮﻥ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ،ﻏﺮﺏ ﺭﺍ ﺑﻘﻬﻘﺮﺍﻯ ﮐﻨﻮﻧﻰ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻧﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ،ﻭﺣﺘﻰ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻭﺳﻴﺎﺳﻰ ﮐﺸﺎﻧﺪﻧﺪ،ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺪ. ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺑﺎﻣﮑﺘﺐ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻣﻴﺮﺩﺍﻣﺎﺩ ﻭﻣﻠﺎ ﺻﺪﺭﺍ ﺑﻔﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﺭﻓﺖ.ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻠﻴﺴﺎﺋﻰ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ،ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ،ﮐﻪ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﮐﻨﻮﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻭﻟﻰ ﻋﺮﻓﺎ ﺩﺭ ﺯﻭﺍﻳﺎﻯ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺯﻣﻴﻨﻬﺎ ﻭﺩﺧﻤﻪ ﻫﺎ،ﭼﻮﻥ ﻫﻤﻪ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻭﺻﺎﺩﻕ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ.

     ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺎﻋﻰ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻴﺨﻮﺍﺳﺘﻨﺪ،ﭼﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻭ ﭼﻪﺩﺭﻏﺮﺏ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻳﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺩﻳﻨﻰ،ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ  مادی ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺩﻳﻦ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺟﻮﺋﻰ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﻃﻠﺒﻰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ،ﮐﻪ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﻭﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺩﻧﻴﺎﻯ ﺟﻬﻨﻢ ﭘﺮﻭﺭﻯ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﻭﻧﻪ  از ﺩﻳﻦ ﻫﺎﻯ ﺭﺳﻤﻰ ﻭ ﻗﺸﺮﻯ،ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﻋﺸﻖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﺗﺤﮑّﻢ ﺑﻨﺎﻡ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﻧﺎﻥ ﻣﻔﺖ ﻭ ﺯﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻭﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﻳﮕﺮﻭﺳﺮﺍﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻰ ﮐﺸﻨﺪ. ﻭ ﻧﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎﻟﺎ ﺑﮑﺸﺪ،ﻳﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺒﻴﺎ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻗﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺩﻳﻦ ﻭﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ،ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﺎﮐﻤﻚ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﭘس ﺍﺯ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺍﺻﻮﻟﺎ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻭ ﺻﻠﺢ ﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﮑﻮﻥ ﻭ ﻣﺴﺎﻭﺍﺕ ﺩﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭ ﻫﻴﭻ ﺩﻭ ﻧﻔﺮﻯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.ﻭ ﻫﻤﻴشه  ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺒﺎﻟﺎﻟﺘﺮ ﺑﺮﻭﺩ،ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻭﮐﺎﺭﻣﺎ ﻭ ﺟﻬﻨّﻢ ﭘﺮﻭﺭﻯ ﺑﺎ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻨﻔﻰ ﺍﺳﺖ.  ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻳﻌﺒﺎﺩﺕ ﺷﺮﻙ ﺁﻣﻴﺰ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻗﺸﺮﻯ،ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻭﻟﻰ ﺍﻟﻌﺰم هاﻯ ﺷﺸﮕﺎﻧﻪ ﻣﻴنمایند ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻟﺬﺕ ﺟﻮﺋﻰ ﻭ ﺳﻮخت ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ، ﺍﺳﺮﺍف ﺸﺪﻩ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﻣﻔﻴﺪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺭﻭﺍﻥ ﺑﺮﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس  ﻭﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳت ﺪﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻄﻔﻪ ﻣﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

    ﺗﻔﮑّﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﮐﻴﻬﺎﻥ ﻣﺪﺍﺭﻯ ﮐﻮﺯﻣﻮﺳﻨﺘﺮﻳﺴﻢ ﺑﻮﺩ،ﻭ ﻫﺪﻑ ﻣﺴﻴﺢ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻣﺪﺍﺭﻯ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺳﺎﻟﻚ ﻭ ﺗﺸﺒّﻪ ﺑﺎﺧﻠﺎﻕ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺨﺪﺍ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻮﺩ. ﺩﻳﻦ ﺭﺳﻤﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ،ﺗﺎﺏ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻋﺼﺮ ﻋﻠﻢ ﺷﺪ، ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺸﺪ. ﻭﻟﻰ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻴﺸﻮﺩ،ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﻋﻠﻢ ﺭﺍ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻭ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺗﻌﺼّﺐ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ،ﺗﺎ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺩﻳﻦ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﺪﺍ ﺷﻮﺩ.ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻠﺎﺷﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ،ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻪ ﺑﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪ.ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐس ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻌﻴﻰ ﺩﺍﺷﺖ، ﺗﻮﻣﺎس ﺍﮐﻮﻳﻨﻰ ﺑﺎﺯ ﺑﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭ ﻋﺼﺮ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﺭﺳﻤﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ. ﺳﻌﻰ ﺟﺎﻟﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻫﮕﻞ ﻭ ﻋﻘﻠﻴّﻮﻥ ﺍﻟﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎﺭﻯ ﺑﺨﺪﺍ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ،ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻴﺨﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻓﮑﺮ،ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺣﻔﻆ ﺁﺑﺮﻭﺋﻰ ﮐﻨﻨﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ.ﻭﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺳﻘﻮﻁ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﮐﻤﻚ ﮐﺮﺩﻧﺪ. ﺫﻫﻦ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ،ﺟﺰ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﻭ ﺁﻟﻮﺩﮔﻴﻬﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺩﻗﻴﻘﺎ،ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻣّﺎﺭﻩ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ . ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮﺭﺩ،ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﻰ ﺧﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺣﺪ ﺍﻗﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﻔﻴﺪ ﺩﻧﻴﺎ، ﻭﮔﺬﺭﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ . ﻫﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺎﺩﮔﻰ ﺭﻭﺵ ﻣﻨﻔﻰ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩ.ﭼﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﺁﻧﺘﻰ ﺗﺰ،ﻭ ﭼﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﺯﺩﻥ ﺃﻧﮓ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻮﺩﻥ.ﻭ ﺑﺴﺎﺩﮔﻰ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻣﻴﮑﺮﺩ ﻭﺩﻟﻴﻠﻰ ﻧﻤﻰ ﺁﻭﺭﺩ ﻏﺎﻓﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﻋﻠﻤﻰ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻤﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ،ﮐﻬﻨﻪ ﻭ ﺍﺻﻄﻠﺎﺣﺎ ﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭ ﺳﻄﻮﺡ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻯ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﮐﻪ ﺑﺎﺭﺩﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪﻯ ﺑﻌﺪ ﮐﻬﻨﻪ ﻭﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﻋﻠﻢ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﺍﻧﮑﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺩﻟﺎﺋﻞ ﻧﻔﻰ ﻭ ﺑﻄﻠﺎﻥ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻭﺳﭙس ﺩﻟﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﻨﻔﻊ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ . ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﮔﻮﺋﻰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺑﺎﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ. ﻧﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﺩﺍﺩه اﻧﺪ ﻭﺍﺣﺰﺍﺏ ﻭ ﮐﻮﺩﺗﺎﻫﺎﻯ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﮑﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ.ﻭﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺩﻭﺍﻣﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ.ﻭﻳﺎ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻭﺟﺎﻣﻌﻪ باعث ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ. ﺩﻟﺎﺋﻞ ﺍﻧﮑﺎﺭﻯ ﻭ ﺩﻟﺎﺋﻞ ﺍثباﻧﻰ ﺩﺭﻳﻚ ﻋﻠﻢ ﻭﻋﺮﻓﺎﻥ،ﺑﺮﺧﻠﺎﻑ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ،ﻭﺣﺘﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﻳﻨﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻩ،ﭼﻮﻥ ﻣﮑﺘب اﺻﻔﻬﺎﻥ ﻣﻴﺮﺩﺍﻣﺎﺩ، ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺩﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻘﻠﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺭﻭﺵ ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﭘس ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ.ﻋﺮﻓﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭﻯ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﮐﺎﺭﻯ ﺑﺠﺎﻣﻌﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﻭﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺶ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻧﻴﺴﺖ .

   ﺑﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺗﺎﮐﺘﻴﻚ ﻧﻔﻰ ﮐﻠّﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺩﻳﻦ ﺭﺳﻤﻰ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺳﻠﻮﮐﻰ، ﻭﺣﺘﻰ ﻋﻘﻞ ﮐﺎﻧﺘﻰ ﻭﻫﮕﻠﻴﺴﻢ ﺑﻨﻬﻠﻴﺴﻢ ﻭﺗﻮﺟّﻪ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﻭﻧﻔس ﺍﻣّﺎﺭﻩ ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﻓﮑﺮ ﻏﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﮐﺮﺩ. ﻭﻣﺨﻔﻰ ﮐﺎﺭﻳﻬﺎ ﻭ ﺭﻳﺎ ﮐﺎﺭﻳﻬﺎ ﺑﺎﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﮐﻤﻚ ﮐﺮﺩ.ﮐﻠﻴﺴﺎ ﮐﺎﻣﻠﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻭ ﻟﺠﻮﺝ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺪ.ﻭﮐﺎﺭ ﻋﺸﻖ ﻣﺴﻴﺤﺎﺋﻰ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺘﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﻧﮕﻴﺰﺳﻴﻮﻥ ﻭ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪ. ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﻰ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ،ﺑﺒﻬﺸﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎﺕ ﻣﺎﺩﻯ،ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺭﺳﻄﻮﺋﻰ ﺍﺑﻦ ﺭﺷﺪ،ﺑﺘﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﺷﺪﻥ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺖ. ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺒﻮﺩ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺩﻳﮕﺮ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺩﺍ ﻭﻏﺎﻳﺖ ﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪ،ﻭ ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ﻭﮔﺬﺷﺘﻪ،ﻭﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪ. ﺳﺮﺍﺳﺮﻫﺴﺘﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮐﺎﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺩﻫﺮ ﻫﻤﺎن ﺨﺪﺍ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﺷﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ. ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ أﺗﻢ ﻭﻣﺎﺩﻩ،ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﻯ ﺗِﺰ ﻭ ﺁﻧﺘﻰ ﺗِﺰ،ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﮐﻪ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﺍﺯﻟﻰ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻫﺎ ﺑﺠﻨﮓ ﺻﻠﺢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﻭ ﻣﻴﺮﺍث ﻏﺮﺑﻰ،ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻨّﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺩﻳﻨﻰ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ . ﺩﻧﻴﺎﻯ ﺷﻠﻮﻏﻰ ﺷﺪ.ﺩﻳﻦ ﺭﺳﻤﻰ ﺑﺠﺎﻯ ﺣﻔﻆ ﺁﺑﺮﻭﻯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮﺩ ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻧﮑﺮﺩند.ﻭ ﭘﺎﭘﻰ ﺑﻨﺎﻡ ﺍﻟﮑﺴﻨﺪﺭ ﻫﻔﺘﻢ،ﺑﺎ ﺩﺧﺘﺮ ﺧﻮﺩ ﺯﻧﺎ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﺒّﺎﺳﻰ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺧﻮﺩ ﺯﻧﺎ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﻳﺮﻫﺎ ﭘُﺮ ﺍﺯ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﺗﺮﺣّﻢ ﮐﺸﻴﺶ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻈﻠﻢ ﻭ ﻗﺴﺎﻭﺕ ﺷﺪ.ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎﻡ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺂﻧﺠﺎ ﮐﺸﻴﺪ،ﮐﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﮐﺴﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﺗﻬﺎﻡ ﺑﺪﮔﻮﺋﻰ ﺑﻤﺴﻴﺢ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ،ﻓﻮﺭﺍ گفت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﮑﻨﻴﺪ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻣﻴﮑﻨﻢ،ﻣﻦ ﺧﻮﺩﻡ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺢ ﺭﺍ ﺑﺼﻠﻴﺐ ﮐﺸﻴﺪﻡ. ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻟﻬﻰ، ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻔﺴّﺮ ﺩﻳﻨﻰ،ﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺘﻨﺪ.ﺁﻧﻬﻢ ﺑﻄﻮﺭ ﺟﺰﻣﻰ ﺣﮑﻢ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ. ﮐﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﺎﺩﻋﺎﻯ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ،ﺩﻭﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﮕﺮﺩﺩ.ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﺨﻮﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ، ﺑﻨﺎﻡ ﮐﻔﺮ ﻭﺟﺎﺩﻭﮔﺮﻯ ﺯﻧﺪه  ﺳﻮﺯﺍﻧﺪﻧﺪ.ﻫﺮ ﺗﺄﻭﻳﻞ ﻭﺗﻔﺴﻴﺮ ﻭ ﺗﻌﻠﻴﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺯﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ ﺣﺮﺍﻡ ﺑﻮﺩ، ﻣﮕﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﮐﻨﺪ. ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻴﺒﻰ ﺩﺭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺷﺮﻗﻰ ﺩﺭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻰ ﻧﺒﻮﺩ. ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮐﻤﻚ ﮐﺮﺩ،ﻣﻮﺝ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺍﺗّﮑﺎی ﺒﺘﺠﺮﺑﻪ ﻭﻋﻠﻢ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﺍ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﮐﻨﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﺑﻦ ﺭﺷﺪ ﺍﻧﺪﻟﺴﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪ،ﻭ ﺑﻤﻮﺟﺐ ﺣﻘﻴﻘت ﺪﻭﮔﺎﻧﻪ،ﭼﻴﺰﻯ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺮﺍﻡ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺻﻠﺢ ﺁﻣﻴﺰﺑﺮﺍﻯ ﺣﻞ ﺗﻀﺎﺩ ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ،ﺑﻴﻦ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮﺩ.ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ،ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﻗﺎﻳﻖ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭﻟﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻫﺎ ﻣﻘﺪّس ﻭﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎﻃﻞ ﻭﻭﻫﻤﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻓﻘﻂ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﮔﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ،ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ . ﻭﻟﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺻﻞ ﻧﻴﺴﺖ،ﻭ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.

     ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻭ ﺍﺳﻠﺎﻡ،ﺗﺄﻭﻳﻞ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻧﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎﻃﻨﻰ،ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺍﺻﻠﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ  ﺍﺑﻦ ﺭﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﺴﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮﺩ. ﻳﮑﻰ (ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ) ﮐﻪ ﺳﺮ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ . ﻳﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ،ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺒﺎﻃﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻟﻔﻈﻰ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ.ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺫﻫﻨﻰ،ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮ ﺍﺯ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ . ﻭ ﻳﮑﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ( ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ) ﺩﺍﻧﺴﺖ،ﮐﻪ ﺧﺎﺹ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺩﻳﻦ،ﻳﺎ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﮐﻠﺎﻣﻰ ﻣﺬﺍﻫﺐ،ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﭘﻴﺸﻴﻦ،ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ.ﺧﻮﺩ ﺑﻤﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎﻃﻨﻰ ﻣﺘﻮﻥ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ . ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ (ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻮﺍﻡ)،ﮐﻪ ﻫﺮﮐس ﺑﺎﺏ ﺩﻝ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮﻉ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻧﻔس ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻓﻰ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﺩﺭﻙ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺩﺭﻙ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺯﻧﺪﻩ، ﻭﺩﺭﻙ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﻗﺸﺮﻯ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻋﻘﻠﻰ، ﻭﺩﺭﻙ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ،ﺑﺸﮑﻞ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ،ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺩﺭﻙ ﻋﻮﺍﻡ ﻭﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺭﻭﺍﻧﻰ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺪﺍﺭﻯ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.ﮐﻪ ﺑﻘﻬﻘﺮﺍﻯ ﻓﮑﺮﻯ ﻭ ﺳﻘﻮﻁ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺗﻤﺪﻥ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻥ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ. ﺑﺠﺰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﺨﺘﻰ ﻭ ﺑﺸﮑل ﺴﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﻘﻮﻟﻰ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺠﻠّﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﺍﺩﺭﺍﻙ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻘﻴﻪ ﺍﺩﺭﺍﮐﻰ ﺟﺰﺋﻰ ﻭﻧﺴﺒﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺣﻴﺎﺕ ﻓﻌﻠﻰ،ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠّﺖ ﻋﺪﻡ ﻧﺠﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﻧﺠﺎﺕ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺭﻭﺵ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭ ﻭﻟﻰّ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻤﻌﺮﻓﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.

    ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻋﺰﻳﺰﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺤﻮﻝ ﺗﻔﮑّﺮ ﻏﺮﺑﻰ،ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ، ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﻣﻠّﻰ ﻭﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﺒﺮﺩ،ﻭﺑﺨﻮﺩشز ﻮ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻯ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ،ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﻭﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻃﻰ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻨّﺘﻰ، ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﻣﺘّﮑﻰ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ. ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻭ ﺷﻴﻌﻰ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ،ﺍﺳﺎﻣﻰ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻨﺞ ﺗﻦ ﺁﻝ ﻋﺒﺎ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﻣﺸﺨّﺼﺎﺕ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺤث ﺩﺭﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﻣﻠّﻰ،ﺗﻌﺼّﺐ ﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ.ﻭﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ،ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﻗﻮﻡ ﺍﺳﺖ.ﻭﺑﺎﻃﻞ ﻭﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﻧﺠﺎت اﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭﺣﺘﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺪ ﻓﻬﻤﻰ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻤﻴﺮﺍثهاﻯ ﻏﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ،ﻧﻮﻋﻰ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺑﻤﻴﺮﺍثهاﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ،ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﻮﺩﻥ، ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﺳﺖ . ﻭﺣﺘﻰ ﺗﺮﻙ ﻫﺮ ﺩﻭﻯ ﺁﻧﻬﺎ،ﻭ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﻌﻠﻢ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﻉ ﺳﻮﻣﻰ ﺍﺯ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﻫﺮﺳﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺭﻭﺡ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺭﻭﺡ ﺟﻤﻌﻰ ﺭﺍ ﺑﺠﻬﻨّﻢ ﻭ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻣﻴﺒﺮﺩ. ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩی  هستند، ﮐﻪ ﻣﻴﺮﺍث ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﺟﺪﺍﺩﻯ ﻭ ﻧﮋﺍﺩ ﻣﺎ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﮑﺎﻳﻚ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ . ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﻤﻮﺟﺐ ﺁﻥ،ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯﻓﻌﻠﻰ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭﺳﺖ،ﭼﻪ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﭼﻪ ﺩﺭ ﮐﻠﺎﻡ،ﻭﭼﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻭﭼﻪ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻭ ﻭﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ،ﻭ ﺑﻬﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎﺯ ﻫﺴﺖ. ﻭﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻘﻴّﻪ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺂﺭﺍﻣﺶ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻣﻴﮕﺬﺭﺩ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭﺍﺯ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺟﻬﻨﻤﻬﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻧﻴﺰ ﺧﻠﺎﺻﻰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻭﺭﻭﺩ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﻣﺎ،ﺑﻌﺎﻟﻢ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻭﻧﻮﻉ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻣﻬﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺩﺭﺩﻧﻴﺎ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ، که ﺒﻤﺮﻭر ﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻮﻥ ﻣﻴﻤﻮﻥ ﺟﻨﮕﻞ هستیم. ﺍﮔﺮ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﺩﻝ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺑﺠﻬﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ،ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﻚ،ﻳﺎ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺭﻳﺎ ﮐﺎﺭ چه ﺮﻓﺘﺎﺭی  ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﮐﻪ ﻣﻴﻤﻮﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻫﻢ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻨﺪ . ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻯ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺑﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻓیلسوﻑ ﺷﺪﻥ ﺑﺎ ﻋﺎﺭﻑ ﺷﺪن ﺘﻮ ﻧﻴﺴﺖ. ﻣﮕﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺸﺘﺎﻕ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﻣثاﻝ ﺗﻮ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺭﻙ ﺍﻫﻤﻴّﺖ ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻭﺳﺎﺋﻂ ﺭﻭﺣﻰ ﺍﺳﺖ . ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄثیرﻯ ﺍﺯ ﮐﻠﺎﻡ ﻣﻦ ﺩﺍﺷﺘﻰ،ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻃﺮﺯ ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﮔﻔﺘﻨﻰ ﻫﺎ ﺩﺍﺭﻡ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ،ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺍﺭﺩ.ﮐﻪ ﻃﺮﺡﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ؟ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﺑﺎﻫﻤﻴّﺖ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﻰ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ . ﺍﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺗﻮ چه ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻰ ﺑﮑﻨﻰ،ﭘﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻯ ﻳﺎ ﻣﻠﺎﻝ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﻰ. ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﺗﻮ،ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ، ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﮐﻤﻚ ﻭ ﻣﺸﻴّﺖ ﺍﻟﻬﻰ،ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮﻭﺋﻰ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ،ﻣﺎ ﺭﺍ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﻋﺎﻗﻞ ﮐﻨﺪ. ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺑﮑﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻟﺬﺗﻬﺎﻳﺶ ﻓﺪﺍﻯ ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ،ﻭ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻨﻤﺎﺋﻴﻢ. ﻓﻘﻂ ﺩﻭﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﮔﺮﻯ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ .