M002

تفکّر فلسفی و تفکّر لدنّی          

فلسفه شهودی روزنه ای بسوی خدا

بناﻡ ﺧﺪﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﺟﺎﻥ ﻭﺧﺮﺩم ﺁﻓﺮﻳﺪ         

ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ﻫﺮچه ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺍﺳﺖ،ﻭﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﻔﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻟﻬی زﻣﺎن اﻣﺎﻧﺖ خود را پس میدﻫﻢ.ﻭﻟﻰ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻮﺍﻟﻬﻮﺳﻢ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺑﻨﺎﻡ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮﺋﻰ ﺑﺮﺍﻫﻰﻣﻴﺮﻭﺩ  ﺫﮐﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻫﻬﺎ را ﻧﻤﻰ ﺑﺮﻡ، ﺗﺎ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ این مقاله نیز ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻫﺎﺋﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻭﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺪﺍﻧﻨﺪ.  ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﺑﺘﺎﺯﮔﻰ ﻫَﻮَس ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺤﻘﻴﻘت ﺒﺮﺳﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﺍﻩ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺯی ﻟﺎﺟﺮﻡ ﺑﺤﻘﻴﻘت ﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭﻟﻰ ﺭﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و سریع ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻨﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﺮ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻭﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺭﺍﺯ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮی  ﺑﻨﺘﻴﺠﻪ  ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻣﻴﺮﺳﺪ. پس ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍه ﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﺍنی که ﺪﺭﭼﻪ ﻭﺿﻌﻰ ﺧﻮﺍﻫند ﺑﻮﺩ.  ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻣﻰ ﻧﻮﻳﺴﻢ.ﻭ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻝ ﮐﻮﺷﺶ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﻭ ﺑﺤﻴﺮﺕ ﻭﭘﻮﭼﻰ ﻭ ﻧﻬﻠﻴﺴﻢ ﺑﺮﺳﺪ.ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻏﻴﺮﺳﻠﻮﮐﻰ به ﺩﻭﺭی ﺍﺯ ﺣﻖّ می أنجاﻣﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﭘس ﺍﺯ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻝ ﻋﻤﺮ ﺗﻠف ﺸﺪﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﻤﻮﺩﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭﮐﻮﺗﺎﻩ  ولی ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺧﻴﻠﻰ دیر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻳﺎ ﻧﺎﺗﻮﺍﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺃﺳﻴﺮ ﻃﻠﺴﻤﻬﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮔﺮﺩید.ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺑﻰ ﻣﻬﺮﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮفت، ﻭﻣﺸﻴّﺖ ﻧﺠﺎﺕ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﻭ ﻧﺸﻮﺩ.ﻭ ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺁثاﺭ ﻣﻨﻔﻰ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰﻫﺎﻯ ﺭﺍﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ صفحه ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ روح، ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺁثاﺭ ﻣﻨﻔﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍﻫﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﺎ شاید ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺭﺳﻴﺪ.  ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ،ﺑﺎ ﻧﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﻰ ﻫﺎﻯ ﻗﻠﻤﻰ ﻭ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺟﺴﻤﻰ،ﻭ ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭ ﺍﺩﺑﻰ ﺑﻤﻘﺼﻮﺩﻡ برسم ،ﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﺩﻝ ﻭ ﺗﻮﺟّﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ،ﻭ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﻭ ﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ. ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﺧﺪﺍوند ﺭﺍﻩ ﺳﻠﻮﻙ ﻭﺷﻬﻮﺩ ﻭﻟﺎﻳﺖ مصطفوی و ششم ﻣﺤﻤﺪی ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﻭﻟﻰّ و ربّ مربّی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺭﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮ ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻰ ﺑﻤﻘﺼﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﻟﻴﻠﻰ یا ﺍﻳﻠﻴﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ. ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻴﻞ ﺷﺘﺮ ﻧﻔس ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩ. زیرا ﺍﻳﻦ ﺷﺘﺮ بچه اش ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻭﻣﻨﺰﻝ ﻟﻴﻠﻰ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ.

      ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﮐﻤﻚ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺃﻧﺪﮐﻰ ﺗﺄﻣّﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﻮﺩ، ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺨﻮﺩﺷﺎﻥ ﮐﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻤﺎﻡ ﻫﺴﺘﻰ وهدف ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺰ ﮐﻤﻚ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﻭ ﺑﺴﻠﻮﻙ با ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ،ﻭ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﺑﻰ ﻫﺎﻯ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻧﺸﻮﻧﺪ.ﺻﺤﺒﺖ  ﺩﺷﻤﻨﻰ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺪﻑ ﺑﺴﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﻓﻄﺮﻯ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺧﺪﺍوند ﻭﻟﻘﺎﻯ ﺍﻳﺪﺁﻝ ﮐﻤﺎﻝﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻮﺭﻗﺎﺋﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﺗﺎ ﺩﺭ ﺃﺑﺪﻳّﺖ ﺑﻰ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﺏّ ﺍﻟﺄﺭﺑﺎﺏ ﺍﻟﻠﻪ ﺭﺳﻴﺪ.ﺭﺍﻩ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺳﻔﺮﺑﺴﻮﻯ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ،ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻬﺪﻑ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻧﺰﺩﻳﮑﻰ ﻣﮑﺎن ﻭ ﺯﻣﺎن  مطرح ﻧﻴﺴﺖ.چون ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮ ﺩﺭﺳﻔﺮ ﻭﻫﻤﻮﺍﺭ ﺗﺮﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮنیز ﺑﻰ ﺧﻄﺮ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﻤﺮﺍﺣﻞ ﻋﺎﻟﻰ ﺗﺮﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ،ﮔﺮﭼﻪ ﻓﻌﻠﺎ ﻭ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻤﻄﻠﻖ ﻫﻢ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﻭلی ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺩﺭﺯﻣﺎﻥ میباشد. ﮔﺮﭼﻪ ﺁﻧﻘﺪﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﺯﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭﻟﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﻭ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ ﺩﺭنحوه  ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺍﺳﺖ.ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻣﺼﻮﻥ ﺍﺯ ﺧﻄﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﻭﻣﻬﻤﺘﺮ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺁثاﺭ ﺍﻳﻤﺎﻧﻰ ﻭﻣﺸﻮّﻕ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﺳﺖ. ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳن ﺁثاﺭ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﺩﻯ ﻧیست ﻭﻟﻰ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻭ ﻣﺤﺴﻮس ﻫﺴﺖ. و ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍﻫﻨﻤﺎﺋﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮﺩه ای ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎ ﻣﻘﺮّﺏ ﺗﺮ ﺑﺨﺪﺍوند ﺑﺎﺷﺪ، ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺼﺮّﻑ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ  ﻭعمل  ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ برای ﺯﺧﻢ های ﺧﺴﺘﮕﻰ ﺭﺍﻩ ﻣَﺮﻫَﻢ بهتر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ شناخت ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﺋﻰ ﻧﻴﺰ برایﻫﺮﮐﺴﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻧﺪ میسّر ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، که ﺑﺎﻳﺪ شناخت راهنمای الهی خودﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺍﺳﺖ.  ﺑﺮﮔﺮﺩﻳﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﻭﻝ.(ﮐﻠّﻴّﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﻓﻠﺴفه) که فلسفه ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺨﺪﺍﻭﻧﺪ ﻧﻤﻰ ﺑﺮﺩ.میدانیم که ﻓﮑﺮﻭﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺭﺳﺖ، تنها ﻓﺮﻕ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥها نیز ﺑﺎﻫﻢ ﻭ ﺣﺘﻰ درﻣﻠﻞ ﻭﺯﻣانهای مختلف، ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎﻯ ﻓﮑﺮﻯ ﺭﺍ با هم ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺁﻳﺎ ﻓﮑﺮﻯ ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻔس (ﺑﻮ ﺍﻟﻬﻮس)انسان  ﺑﺎﺷﺪ،و ﻳﺎ افکاری ﮐﻪ ﺑﻈﻠﻢ ﻭ ﺳﺘﻢ ﺑﺮﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﺮﺩه ﺒﺎﺷﻨﺪ.آیا میتواند با اصالت ﻓﮑﺮﻭﻣﻘﺎﻡ ﻋﻘﻠﻰ ﺷﺎﻳﺴته ﺑﺮﺍﻯ ﺃﻧﺪﻳﺸﻪ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺍﺩه ﺒﺎﺷﺪ،ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟  ﻭﻣﺎ ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻔﮑﺮ ﻭﻋﻘﻠﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ،ﻭ ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻧﺰﺩﮐﺘﺮ ﺑﺨﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷیم . ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ .

     ﺳﻘﺮﺍﻁ ﮔفته ﺼﺤﺒت کن ﺗﺎ ﺗﻮﺭﺍ (ﺑﺒﻴﻨﻢ). ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻠﺎﻡ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﮔﺮ ﺑﻬﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﻓﮑﺮﻭﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺷﺨﺺ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﺍﻓﻌﺎﻝ ﻭ ﻋﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﺁﺭﺯﻭﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻓﮑﺮ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻏﺼّﻪ ﻭ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪه اﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﮑﺮﻭﺃﻧﺪﻳشه اﻯ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭﺑﻐﻠﻂ ﻧﺎﻡ ﻓﮑﺮ ﺑﺨﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﻠﮑﻪ در واقع ﻳﻚ ﺑﻠﺎ ﺗﮑﻠﻴﻔﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻓﮑﺮﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮاست. ﻭﺩﻭﭼﺎﺭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺣﻴﺮﺕ شدن ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺣﺘﻰ ﻫﺮ ﻓﮑﺮ ﺑﺪ،ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺣﻴﺮﺕ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺍﺳﺖ،ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭ ﻏﺼّﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻓﮑﺮﻯ ﺑﻰ ﻣﺤﺘﻮﺍ ﻳﺎ ﺑَﺪ ﻣﺤﺘﻮﺍ. و ﻳﺎ ﻓﮑﺮﻯ ﺟﺰﺋﻰ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻤﺎ باشد، ﮐﻪ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﻭﺍﺗﻠﺎﻑ ﻋﻤﺮﺑﺸﺮﻯ ﻭﺟﻬﻨّﻢ ﭘﺮﻭﺭﻯ برای ﭘسﺍﺯﻣﺮﮒ  میباشد. ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺞ ﻓﮑﺮﻯ،ﻳﺎ (ﻓﮑﺮ ﺩﺭ ﺑﻰ ﻓﮑﺮﻯ) ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻚ الهی ﺩﺭ ﺗﺠﺮﻳﺪ نفس ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﺭﻭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، برخلاف  ﻓﮑﺮﺑﺪﻳﻬﻰ ﻭ ﻟﺪﻧّﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ است که ﺩﺭﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺧﻮﺩ دارند. ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻏﺎﻳﺖ ﻭﻫﺪﻑ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﻧﺞ ﻭحتی ﻓﻮﺭﻯ ﺑﻤﺘﻔﮑّﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻧﻮ ﺑﻨﻮ می باشد. ﮔﺮﭼﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﺤظه ای ﺮﺍ ﺗﺄﻣّﻞ ﻭ ﺩﺭﻧﮓ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻭﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﺗﺄﻣّﻞ ﻭﺗﻔﮑّﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﺨﺖ ﻭ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ.زﻳﺮﺍ (تفکّر طبیعی) وحیوانی  ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ(ﺗﻔﮑّﺮ ﻟﺪﻧّﻰ) ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺍﺳﺖ .  ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻓﮑﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠّﺘﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ بالعکس ﺍﺯﻋﻘﻞ دیگران وامانده ﺟﻠﻮه گر ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻣﻠّﺘﻰ ﺩﺍﺭﺍﻯ(ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ)ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ(ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍﻳﺞ) ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ.ﻭﻧﻴﺎﺯ ﻣﺪﺍﻭم ﺒﻮﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺟﺪﻳﺪ و زنده ای ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﺗﺎ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺄﺭﻣﻐﺎﻥ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﺭﻭﺯﻯ ﺑﺎ ﻫﻤّﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ،ﺳﻄﺢ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻘﻠی ﻮ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ برتری ﺭﺍﻳﺞ یک ﻗﻮﻡ ﮔﺮﺩﺩ.ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻭﻫﺮﻣﻘﺪﺍﺭﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺩﺭﻫﺮﻗﻮﻣﻰ،ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰﻭ ﺃﺑﺪﻯ ﺑﻴﻦ ﺍﻗﻮﺍﻡ باقی ﺨﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ. ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻮﻡ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ ﺩﺭﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ،ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺍﺭﺩ. ﻗﻮﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﻠﺎﺋﻚ ﺑﻘﻮﻝ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ،ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻰ دریّ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺣﻮﺽ ﮐﻮثربا هم ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺍﺯ ﮔﻨﺪﻡ ﮔﻨﺪﻡ ﺑﺮﻭﻳﺪ و ﺟﻮ ﺯﺟﻮ. ﻭﺍﺯ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ، ﻓﺼﻞﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮو ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ مربوطه و(ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ ﺷﺪﻩ) پیدا میگردد. ﺁﺭﻳﺎئی  ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺷﺮﻳف ﻮ ﺳﻴّﺪ ﻭمقدّس ﺧﺪﺍﺋﻰ میباشد.ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﻭﺯﺑﺎﻥ ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﻳﺖ ﻣﺎﺩﺭ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ، ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ چنین ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭنسلهای ﺩﻳﮕﺮ مستعدان ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ در بین ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ.ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺸﺮ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮ،ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ.ﻧﻪ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﺋﻰ، ﺑﻠﮑﻪ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰﻫﺎﻯ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻤﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺪﺭﻙ شهودی ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ برای پس ﺍﺯﻣﺮﮒ. ﻭﻟﺬﺍ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ،ﺍﮔﺮ (ﺩﺍﻧﺶ) ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ (ﻋﻠﻢ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ) ﻭﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧّﻰ ﺩﺭﺳﺘﺎﺭﻩ ثریّا بوده ﺑﺎﺷﺪ،ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﻰ ﭼﻮﻥ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻰ ﺩﺳﺘﺶ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻴﺮﺳﺪ.(ﺳﻠﻤﺎﻥ) ﺩﺭ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﻭ همان ﭘﺎﺭﺳﺎﻯ ﺩﻝ ﮐﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﮐﻨﻮﻧﻰ ﺧﻮﺩ میباشد.ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ چون ﻣﻠﺎﺋﻚ ﻓﺮﺷﺘﻪ،ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺣﻮﺽ ﮐﻮثر ﻳﺎ همان ﻣﮑﺘﺐ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑزبان( دَری ﻔﺎﺭﺳﻰ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ) ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻟﻔﺎﻇﻰ ﻋﺮﺑﻰ ﻳﺎ ﻓﺮﻧﮕﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﮑﺎﺭ ﺑﺒﺮﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﺍﻓﺴﻮس که ﻤﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑأﺭﺝ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ مقام نوع  بشری ﺧﻮﺩ ﺗﻮﺟّﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ.ﺑﺮﺗﺮﻯ ﻧﮋﺍﺩ ﺁﺭﻳﺎﺋﻰ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﺋﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺻﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.ﻭ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺮﺳﺮ ﻧﮋﺍﺩﻫﺎﻯ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ، ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ درجات تکاملی ﺍﻧﺴﺎنی  ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﻟﻰ ﮔﺎﻫﻰ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﻬﺘﺮ،ﻭﺟﺎﺋﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ قرار دارند. ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﺟﺎمعه اﻯ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺭﺍﻳﺞ ﻭﺣﺘﻰ ﺳﻄﺢ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍﻳج  ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ.ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻋﺎﻗﻞ ﻭﻣﺴﺘﻌﺪ ﻫﺮﺟﺎمعه ﻫﺴتند که ﺑﺎﻳﺪ  سطح عقل جامعه خود را بالا بکشند .

     ﻓﮑﺮﻭﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﺋﻰ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺩ با ﻋﺼﻮﺭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ تفاوت ﺩﺭﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺩﻭﺯﻣﺎﻥ ﻭﺩﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍﻳﺞ ﺑﺸﺮﻯ بخوبی ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ. ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﻋﺼﺮ ﺣَﺠَﺮ ﺻﺪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻕ ﻓﮑﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺷﺎﻫﺪﺍﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﻗﻮس ﺻﻌﻮﺩ ﻭﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﻗﻮس ﻧﺰﻭﻝ ولایت محمدی ،ﮐﻪ تنها ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪﺁﻝ ﮐﻤﺎﻝ ﻣﻴﺴّﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ بدان رسیده وبا شهود ششم نورﻗﺎﺋم ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ هستند ﺑﺴﻴﺎﺭﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ ﻓﮑﺮﻭﻋﻘﻞ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺸﺮﻯ،ﺑﺎ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻋﺼﺮﻣﻬﺪﻯﻣﻮﻋﻮﺩ، ﺍﻭﻟﻴﻦ پیاﻣﺒﺮ(ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ) و  ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ، ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ.ﻭﻫﻨﻮﺯ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ الله (ﺃﻫﻮ) ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻭﻣﻬﺪﻳﻬﺎﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ برتر ﻭﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺗﺮﻯ برای آینده انسان ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﮐﻪ ﺑﻘﻮﻝ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻫﺰﺍﺭ ﭘﺮﺩﻩ ﻧﻮﺭ ﻭ ﻇﻠﻤﺖ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ هست. ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﮑﻨﻴﻢ ﮐﻪ حتی ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭﺟﻨﮕﻞ ﺑﺎ ﻓﮑﺮ ﺳﺎﺩه اﺵ،ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻄﺢ ﻓﮑﺮﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﻟﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻓﮑﺮﻯ ﺑﺪﺍﺋﻰ دارند، ﻭﺍﺯ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻮﺩﻙ ﻭﺣﺘﻰ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻘﻮﻝ ﺭﻭﺍﻧﮑﺎﻭﺍﻥ،ﮐﺴﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﻋُﻘﺪﻩ ﻭﮐُﻤﭙﻠِﮑس نمیباشد . ﭘس همه  ﻧﺎﺭﺳﺎﺋﻰ ﺩﺭﺗﻔﮑّﺮ ﺩﺍﺭند. ﻭﻟﻰ ﭼﻮﻥ ﻋﻤﻖ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﮑﺮﻯ ﺷﺎﻫﺪﺍﻥ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ،و ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ، ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﮐﻪ چگوﻧﻪ ﻓﮑﺮﻯ ﺍﺯﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭﻣﮑاﺘﺐ ﺑﻨﺎﻡ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭﻋﺎﻟِﻢ ﺑﺎ ﺭﻳﺶ ﺑُﺰﻯ،ﻭﻳﺎ تحت عنوان ﺃﻫﻞ ﻣﻨﻄﻖ ﻭﮐﻠﺎﻡ ﻭﻣﺠﺎﺩﻟﻪ، ﻭ ﻋﺎﻟِﻢ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺟﺎمعه شناس که ﭘﻴﺮﻭ ﻣﻄﺎﻣﻊ ﻭ ﺃﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎﻯ ﺟﺎه ﻄﻠﺒﻰ ﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﻭ ثرﻭﺕ خود هستند،  خبری ﺍﺯ ﻓﮑﺮ ﻟﺪﻧّﻰ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.

    ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ،ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﺴﻮﺍﺩﻯ ﻭ ﺑﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺟﺪﺍ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﻭﻟﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻫﺸﻴﺎﺭﺍﻥ ﻋﺮﺷﻰ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ . ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺧﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ،ﻭ ﺭﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﻘﻠﻰ از نوع الهی و ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﻯ ﻋُﻘﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺭﻭﺍﻧﻰ،ﺩﺭمکتب ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪی ﺮﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﻳﻢ. ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻤﻰ اسلام، ﻭحتی ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺬﺍﻫب ﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭﻗﺸﺮی ﻮﻣﺸﺮﻙ اسلامی، که ﺠﺰﺟﻬﻨّﻢ ﭘﺮﻭﺭﻯ کارﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳن ﺮﺍﻩ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻓﺘﻮﺣﺎﺗﻰ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ، ﺩﺭﻫﺎﻯ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻭﻋﻮﺍﻟﻢ ﺭؤﻴﺎﺋﻰ ﻭﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻟﻰ ﺑﺮﻭﻯ ﻣﺎ ﺑﺎﺯ می ﮔﺮﺩﺪ. ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻭﻳﺎ جاﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻣﺎﻧﺪﻩ ﮔﺮﺩﻳﻢ،ﮐﻪ ﺑﺂﺧﺮ ﺧﻂ ﺩﺭ ﻧﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪﻳﻢ، ﺑﺎﺯ ﺑﺨﻴﻠﻰ ﺑﻬﺸﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ. ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ( ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺎﻫﺪ) ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻴﻴﺎﺑﻴﻢ.

     البته که ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺗَﻔﻠﺴُﻒ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﻔﮑّﺮ هست،ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﮑﺮ ﻋﻮﺍﻡ،ﻭﻳﺎ ﻫﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﻚ در ﺭﺍﻩ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﭼﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﮑﺮﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ،ﺑﻘﻮﻝ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣلی ﺪﺍﺭﺩ. پس ﻫﻤﻴﻦ قدر سال ها تکرار ﺗﻮﻟﺪﺍﺕ ﺑﺸﺮﻯ برای هر انسانی ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍند ﺑﺒﻬﺸﺘﻬﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮ( ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ) ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ فرشته گونه ﺭﺳﻴﺪ. ﻭالاّ بدون سلوک الهی همین ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎی جهنّم جهان درﺗﮑﺮﺍﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎی صورتهای نوعی ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎ را ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ. که ﺣﺘﻰ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭﻋﻘﻠﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺪ. ﻟﺬﺍ درﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﺑﺸﺮﻯ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﻯ ننماﺋﻴﻢ، ﺑﻘﻮﻝ ﺭﻭﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ، ﻫﻤﮕﻰ ﻣﺎ ﺑﻴﻤﺎﺭ ژنتیک روحی ونوعی ﻫﺴﺘﻴﻢ. ﻭبرای همین ﭘﺎﮐﺴﺎﺯی ﺒﺠﻬﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ایم .ﻭﺑﺎﻫﻤﻴن ﺼﻔﺎتﻮ ﮐﺮﺍﻣﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﻫﺮﮐسﺪﺭﺧﻮﺩ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ  نخواهد بود. ﻭلیﻫﺮﭼﻪ درسلوک وپاکسازی ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ،ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻓﮑﺮﻭﻋﻘﻞ ﻭﺣﺘﻰ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭﻋﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ همه موجودات (ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﺭﺍﺩﻯ)ﺍﺯ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ.ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺭﺍ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯﺍﻟﻬﻰ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﭘسﺍﺯ ﻣﺮﮒ خود ﺭﺍ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﺑﺠﺎﻯ ﻗﻬﻘﺮﺍﻫﺎﻯ ﻣﺴﺦ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﺿﻤﻦ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ، ﻭﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺟﻌﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻴﮕﺮﺩند.  ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ که ﻫﺴﺘﻴﻢ،ﻭ ﻧﺎﭼﺎﺭ نیازمند ﺑﭽﻨﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣل سلوکی وارادی ﻣﻴﺒﺎﺷﻴﻢ.ﻭ ﺍﮔﺮکه به (ﺴﻴﺮ ﺃﻧﻔُس) ﻳﺎهمانﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ،ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ (ﺳﻴﺮ ﺁﻓﺎﻗﻰ) ﻭﻋﺒﺮﺕ ﮔﻴﺮی ﻓﮑﺮﻯﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﺍﺯﺟﻬﺎﻥ ﻭﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎی آن نپرﺩﺍﺯﻳﻢ. ﻗﻄﻌﺎ ﻭﺷﺪﻳﺪﺍ حتی ازﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﮕﺬﺷﺘﻪﻫﺎﻯ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻭﺣﻰ ﺑﺎﺯ ﻣﻴﮕﺮﺩﻳﻢ.ﺗﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭﻫﻤﻴﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ (ﺗﮑﺎﻣﻞ در واقع ﻧﻴﻤﻪ ﺍﺭﺍﺩﻯ) سلوکی بشکل ﺧﻮﻳﺸﺘﻦداری ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﺁﻓﺎﻗﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻢ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ،ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺯﻭﺩﺗﺮﻣﻨﺠﺮﺑﻠﺤظه ایﺑﺸﻮﺩ،ﮐﻪ ﻭﺟﺪﺍن ﺸﺨﺺ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ(ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺼﻮﺣﻰ) ﻭﺳﻠﻮﮐﻰ ﮐﻨﺪ، ﻭﺑﺠﺰ ﺑﺮﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺎﺋﻢ ﺍﻳﺪﺁﻝ ﺍﻟﻬﻰ راه دیگری ﻧﺮﻭﺩ.ﻭ ﻫﻤﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺁﺭﺯﻭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺭﺍ،ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ،ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻓﻄﺮﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ ﻣﻮﮐﻮﻝ ﮐﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﻔسﺁﻟﻮﺩﻩ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﻫﻴﭻ ﮐﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭ ﻣﻌﻠّﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺸﻮﺩ.

  ﭼﻬﺎﺭﮔﺮﻭه ﻔﮑﺮ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰ ﮐﻨﻴﻢ. ﻧﺨﺴﺖ (ﺗﻔﮑّﺮﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ) ﻭ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﻭﮐﻮﺩﮐﺎﻧﻪ ﻭﺟﺎﻫﻠﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭﮔﻮﻧﻪ ﺭﻭﺍﻧﻰ . ﺩﻭﻡ ﺗﻔﮑّﺮ (ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻋﻠﻤﻰ) ﻭﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ.وﺳﻮﻡ (ﺗﻔﮑّﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ)ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻧﺸﺨﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻏﻴﺮﺍﻟﻬﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ است، وﻳﺎ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﺍﻣّﺎﺭﻩ وحیوانی خودﻣﺎن می ﺒﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ،ﻭﻟﻰ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ. بالأخره نوع ﭼﻬﺎﺭﻡ( ﺗﻔﮑّﺮﻋﺮﻓﺎﻧﻰ) ﻭﺍﻟﻬﻰ ﻭﻟﺪﻧّﻰ ﮐﺎملان ﺰﻣﺎﻥ، که ﺩﺭ ﺁثاﺭﺩﺭﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ آمده. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﻭدر ﺩﺭﻙ ﮐﺴﻰ نخواهد بود، ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﻋﻘﻞ ﺍﻟﻬﻰ قطره ای ﻧﭽﺸﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺁﻧﮕﺎﻩ هرکسﺑﻘﺪﺭﻣﻌﺮﻓﺖ یعنی شناخت مراتب تجلّیات ﺷﻬﻮﺩی ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭﺗﺨﻠﻴﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺭﻭﺍﻥ وکسب ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭﺷﻴﺮﻳﻨﻰﻫﺎﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮﻣﻴﻨﻮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺘﻔﮑّﺮ هست، ﻭیا ﭘﺬﻳﺮﺍﻯ ﻓﮑﺮ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺑﻬﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ. زیرا آنگاه ﻧﻈﻴﺮﻯ در ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ  بلکه ﺍﺯ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﻉ ﻓﮑﺮ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ میباشد. ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﻳﻨﻰ ﭼﻮن ﺪﻳﮕﺮ ﺗﺠﺎﺭب ﺒﺸﺮﻯ ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﺩﺍﺭﺩ، که ﻨﻮﻉ ﺿﻌﻴف ﻴﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻭﻟﻴّﻪ ﺁﻥ، ﻧﺰﺩ ﻫمه  اﻓﺮﺍﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﮐﻪ حتی ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺑﺎ (ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭﺧﻄﺎ ومجازات) ﺗﮑﺎﻣل ﻄﺒﻴﻌﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻨﮑﺮ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭﮔﺎﻫﻰ ﺁﺧﺮین اﻣﻴﺪ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.ﻭحتی ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ که اﻧﮑﺎﺭ ﺧﺪﺍ را ﺩﺍﺭﺩ. ولی وی ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﺮبه اﻯ ﺭﺍ ﻧﺎ ﺩﺭﺳت ﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ آنرا بی اساس ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ. ﻭالاّ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﻳﻨﻰ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻭﻟﺎﻳﺖ های ششگانه بشری،ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺭﻫﺮﻭﻯ ﺧﻮﺩ، چنان ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭﺭؤﻳﺎﻫﺎ ﻭﺍﻓﮑﺎﺭﻯ ﺩﺍﺭند، ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻭﻫﻴﺠﺎﻥ ﺁﻭﺭ ﻭ ﭘُﺮ ﺍﺯ ﺣﮑﻤﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺷﺨﺼﻰ،ﻧﻴﺎﺯ ﺑﭙﺮﻭﺭﺵ ﺍﺭﺍﺩﻯ دارد، ﻭﻟﻮ ﺑﻘﻴﻤﺖ ﺟﺎﻥ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﺯﻳﺒﺎﺋﻰ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭﺣﻘﻴﻘت ﺸﻨﺎﺳﻰ وتفکّر عرفانی  ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻫﺴﺖ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ( ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪف) عمده ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻋﻠّت ﭙﻴﺪﺍﻳﺶ ﻫﺴﺘﻰ ﻭ تمامی ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻭﺍﺭﻭﺍﺡ میباشد.ﻭتا ﮐﻨﻮﻥ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻭ برای ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎی أبدی، ﻫﻤﻴﻦ هدف پرورش دادن (ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ )انسان درﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﻳﻨﻰ نوع ﺳﻠﻮکیاﺳﺖ،ﻭﻫﺪﻑ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ. وﺍﮔﺮ ﮐﺴﻰ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮدر کمال نوعی ﻧﺮﻓﺖ،  طبیعتا ومنطقا ﻣﮑﺮﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴن ﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﻴﺮﻭﺩ.ﺗﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻭﺣﺘﻰ ﺻﺪ ﺑﺎﺭﻩ، ﺑﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﺮﺳﺪ. ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ، ﺧﻮﺩ را ﺑﺎﻳﺪﺁﻝ ﮐﻤﺎﻝ ﻣﻴﺴّﺮ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮی ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.ﻭ (ﺍﻳن هماﻧﻰ ) مقام الهی ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ،و ﺍﻟﮕﻮﻯ ﻭﺍﺟﺐ الهی و ﮐﻤﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﺑﺪ . ﻭﺑﺮﺍﻯ ﺭﺟﻌﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻝ بعد ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮔﺮﺩﺩ. ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻋﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎن هاﻯ ﺭﻭﺯﻣﺮّﻩ، ﺍﺯ ﻓﮑﺮ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ پیش رفتی  ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ،ﻭ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻧﻈﺮﻳّﺎت ﺼﺮﻳﺢ ﻭﻓﻨّﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ، ﻭلی عاﺭﻓﺎن الهی ﻭﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭﻣﻄﻤﺌﻦ ﺧﻮﺩ، ولو ﺑﻄﻮﺭﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﺍﺯ ﻏﺎﻳﺎﺕ وهدفها ﻭﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻫﺎﻯﺍﻟﻬﻰ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﺃﺑﺪﻳّﺖ ﺩﺭﺍﺯﻯ ﺩﺭﭘﻴش ﺪﺍﺭﻳﻢ. ﻭﺑﺮﺍﻯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﺪﺭﻳﺞ ﻭ ﺩﺭﻋﻤﻞ با ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺳﻠﻮﮐﻰ از نردبان  انواع ﺑﺎﻟﺎ ﺭﻓﺖ .     ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻭﻣﮑﺘﺐ ﻫﺮﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﺍﺋیدﻩ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺁﻳنه اﻯ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺭﻭﺍﻥ وی ﺩﺭﻫﺮﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﻭﺟﺎﻣﻌﻪ در اختیار دارد. ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺯﻣﺎﻥ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭﻫﺮﺟﺎمعه ﻫﺴﺖ.ﻭﻫﺮﮔﺮﻭﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﮑﺮﻯ ﻭﺣﺰﺑﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺎﻫﻢ دارند.ﻭﺍﮔﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ،ﺍﺣﺘﻤﺎلا ﺍﺯ ﮔﺮﻭه ﺨﻮﺩ ﺑﮕﺮﻭﻩ ﺑﺎﻓﮑﺮ ﻭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺴﺒﻰ ﺑﻬﺘﺮﻯ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ.ﻭﻟﻰ باز ﺑﻨﺠﺎﺕ ﺍﺯﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻤﻴﺮﺳﻨﺪ.وﻣﻨﺤﺼﺮﺍ ﺑﺎﻭﻟﺎﻳﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺭﺳﻴﺪ.ﻫﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﺧﻠﺎﺻﻪ ﻓﮑﺮ ﻳﻚ ﻋﺼﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﻫِﮕﻞ،ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮف(عقل ﮐﻠّی) ﻘﻮﻣﻰﺭﺍ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ، ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﺪﺭﻙ ﺧﻮﺩﺵ رسیده ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻌﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ،ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ( ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ) هر ﻗﻮﻣﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺑﺎلاترﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ، ﻭﺑﺎ ﺯﺣﻤت بسیار ﻮﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎ است. ﻭﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺻﻄﻠﺎﺣﺎﺕ ﻓﻨّﻰ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯه اﻯ ﻣﺠﺎﺯ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺭﻙ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎ (ﻋﻘﻞ ﮐﻞّ ﺑﺸﺮﻯ) و ایدآل ﻗﺎﺋﻢ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﻘﺮّﺏ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ.ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﻭﺍﺻﻠﺎن اﻟﻬﻰ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻤﺮﺍتبی اﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ، و ﺣﺘﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﮔﺬﺷﺘﻪ،ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ ﻋﻘﻠﻰ، ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺑﻌﺪﻯ ﺗﺎ ۵۵ ﻗﺮﻥ ﺩﻳﮕﺮ،ﻭتا ﻇﻬﻮﺭ ﻣﻬﺪﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮐﻪ ﻣﻬﺪﻯ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻟﺬﺍ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ، ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﻤﻦ، ﺍﺯ ﺃﻧﺒﻴﺎﻯ ﺑﻨﻰ ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺃﺷﺮﻑ ﻭ ﺃﻓﻀﻞ ﻭ ﺑﺮﺗﺮ،ﺩﺭ ﻋﻘﻞ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﻣﻘﺎم  ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻭ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻨﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ . ﻟﺬﺍ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ، ﺁﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﺎﻯ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩ ﻫﺴتند،و ﻧﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ.ﻭ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺁﻳﻨﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﻭلی ﻧﻪ بعنوان ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮﻯ.ﻭﺑﻘﻮﻝﻫﮕﻞ، فیلسوفان ﺭﻭﺡ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﻣؤﺳﺴﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﺷﮑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭﻧﻮﻉ ﻓﮑﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺣﻰ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺭﻧﮓ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻫﻨﺮﻯ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺡ ﻣﻠّﺘﻰ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻠﺘﻰ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻋﺼﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﻫﮕﻞ ﺁﻧﺮﺍ(ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﻳﻚ ﻋﺼﺮ) می ﺨﻮﺍﻧﺪ.ﺑﺸﮑﻠﻰ ﮐﻪ ﺁﻥ ﻣﻠّﺖ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺁﻥ عقل ﺩﺭﻙ  و شناخت ﮐﻨﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻔﻮّﻕ ﻣﻠّﺘﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻠﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ،ﻭﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻄﻮﺭ ﮐﻠّﻰ . ﻭﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻘﻮﻁ ﺗﻤﺪّﻧﻰ ﻭ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓت هر ﺟﺎمعه ﻮﻣﻠّﺘﻰ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.ﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻧﺰﺩیک ﺘﺮ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺭند، ﺑﺨﺼﻮﺹ که ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﻟﻬﻰ افکارحقیقی تر دارند. ﻭالاّ قومیﺩﺭﺣﺎﻝ ﻋﻘﺐ ﺭﻭﻯ ﻭﺗﻮﺣّﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷند. ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺳﻄﺢ ﻓﮑﺮ ﺟﻤﻌﻰ ﻫﺮ ﻣﻠّﺖ، ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻔﺴﺎﺩ ﻭﻋﻘﺐ ﺭﻭﻯ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﮐﺮﺩه اﺳﺖ. ﺑﻘﻮﻝ ﻫﮕﻞ،ﻫﺮ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣی ﺨﻮﺭﺩ، ﭼﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻳﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ،ﻭﻗﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺃﺻﻞ ﻓﺎﺳﺪﻯ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﮐﺮﺩه ﺒﺎﺷﺪ وﻳﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺎﺫﺑﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.   ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﮔﺸﺘﻪ،ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﻓﮑﺮ ﺑِکر ﻭﺗﺎﺯه اﻯ،ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻌﻘﻠﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻴﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﻭ ﺟﻨﮕﺠﻮ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺗﻔﺎﻭﺕ ﻓﮑﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺩﻟﻴﻞ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﻓﮑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ. ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭﻧﺪﻩ ﻭﺣﺸﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ مولا علیّ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ، ﻭﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﻣﻮﺳﻰ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﺯﻭﺭﻣﻨﺪ.ﭼﻮﻥ موسی ﺩﺭﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﭘﻴﺮﻭﺯﺑﻮﺩ. ﻧﻪ ﺩﺭﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﻣﺎﺩﻯ. ﻋﻠﻰّ که ﺪﺭ ﻣﻘﺎﺑل ﺸﮑﺴت ﻤﺎﺩﻯ، ﭘﻴﺮﻭﺯی ﺤﻘّﺎﻧﻰ ﻭﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺩﺍﺷﺖ. ﻭﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﻭ ﺭﻩ ﺭﻓﺘﮕﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰاین حقیقت ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭ ﺭﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺩﺍﺋﻢ ﻋﻠﻰّ ﺩﺭ ﺭؤﻳﺎﻫﺎﻯ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪﻯ،ﮐﻪ سالکان ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺮﺗﻀﻮﻯ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ چهارم ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻨﺪ.ﻭﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯعلیّ ﻧﻘﺶ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﺑّﺎﻧﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻫمه اﺭﻭﺍﺡ ﺩﺍﺭﺩ.ﺣﺘﻰ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺃﺗﻢ ﻫﺎ ﻭﻣﺎﺩﻭن ﺃﺗﻤﻬﺎ،ﻭﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﺮﺗﻀﻮﻯ ﻭ ﺍﺭﺗﻀﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ.که ﻔﺮﻣﺎﻥ ﮐﻦ ﻓﻴﮑﻮﻥ ﺃﺯﻟﻰ ﺃﺑﺪﻯ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ.ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻓﮑﺮﻫﺎ ﻭﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ،ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﻮﺩﻩ،ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻓﮑﺮﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ،ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﻨﺎﺑﻮﺩﻯ می ﺮﻭﻧﺪ. ﻳﺎ ﺑﺎﺻطلاﺡ ﺍﺯﻫﺮ ﻃﺮﻑ ﮐﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺑﺴﻮﺩ ﺍﺳﻠﺎﻡ، ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﻔﮑﺮ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮﺩه اﻧﺪ،ﻭﺩﺭﻋﺰﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﻨﻴّﺖ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻴﻴﺎﺑﻨﺪ.ﮐﺎﻓﺮ ﻣﻨﮑﺮ ﺧﺪﺍ ﻳﺎ ﻣﺸﺮﻙ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺑﻬﺮ ﻧﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭼﻮﻥ ﻓﮑﺮ ﻟﺪﻧّﻰ ﭘﻴﺮﻭﺯ،ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ کار ﺁﻥ ﺑﺄﺑﺪﻳّﺖ یک روح ﻣﻰ ﮐﺸﺪ. ﻭ ﺑﻘﻴﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺩﻳﺮ ﻳﺎ ﺯﻭﺩ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ.ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺷﺎﻥ ﺑﺪﺳﺖ ﻫﻢ ﺗﺼﻔیه ﻤﻴﮕﺮﺩﺩ. ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻗﺸﺮﻯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺗﺼﻔﻴﻪ جسدی و فلسفی ﻭﺑﺰﻭﺍﻝ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ.ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﺍﮔﺮﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺠﺎﻥ ﻫﻢ ﻧﻴﻨﺪﺍﺯﺩ، ﺩﻧﻴﺎ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﻭﺩﺭ ﺁﻳﻪ( ﻟﻮلا ﺩﻓﻊ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﻨﺎس ﺑﻌﻀﻬﻢ ﺑﺒﻌﺾ).امروزه نیز ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﻣﻰ ﮐﻨﻴﻢ، ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺭﺩﻭﻗﻄﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻯ ﻭ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﻭﺑﺠﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﻓﺘﺎﺩه اﻧﺪ. ﻳﮑﻰ ﭘﻴﺮﻭ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﮑﺮﻯ(ﺟﻮﻥ ﻟﺎﻙ) ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﮐﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﻳﺎلاﺕ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺗثبیت ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭ ﻳﮑﻰ ﻗﻄﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺭﮐس ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﻂ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﭘﻴﺮﻭ ﻓﮑﺮ ﮔﺎﻧﺪﻯ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ میدانند، ﮐﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺻﻠﺢ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.ﮔﺮچه ﺒﻘیه ﻤﮑﺎﺗب ﺪﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﺎﻯ ﭘﻮﺷﺸﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧته اند. ﺗﻤﺎﻡ ﺭﮊﻳﻤﻬﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﭼﻪ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﻭ ﻳﺎ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴم ﻮﻳﺎ ﺑﻴﻄﺮﻑ باشند. ﻭﻟﻰ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍت همه ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻬت ﺸﻨﺎﺧﺖ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻘﺼﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﭘس ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺧﻮﺩ باشد. پسﻋﻤﻠﺎ ﺑﺴﺘﻤﮕﺮﻯ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ عامل  ﻗﻬﻘﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﺑﺸﺮﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﮑﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ، ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺩﺭﻙ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ،ﻭ ﺑﻘﺼﺪ(ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺍﻥ ﻭﻧﻮﻉ)ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩﺑﺎﺷﺪ. ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪﻑ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺗﻤﺎﻡ ﻫﺴﺘﻰ ﻫﺎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﮔﺮﭼﻪ (ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ)ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮﺍﺯ(ﺳﻠﻮﻙ ﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ) ﺍﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ، ﻗﺪﺭﺕ ﻓﻬﻢ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺍﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﮑﺮﻯ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﻓﻰ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩ،ﻗﺎﺩﺭ ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ ﺑﺘﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻫﻬﺎ ﮐﻤﻚ ﺍﺻﻠﺎﺣﻰ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ نمایند، ﺣﺘﻰ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ بوده باشد. ﻭالاّ ﻫﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ در هر ﻓﺮﺩﻯ ﮐﻪ ﺑﺴلوﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﺎﻯ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﻧﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ، ﻧﺎﭼﺎﺭ میگردند ﺑﺮﺍﻯ حفظ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺑﺸﺮﻯ ﮐﻨﻮﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻓﻰ کنند. ﻭﺍﺯ ﺭﻭﺷﻬﺎﻯ ﻏﻴﺮ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ نمایند. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻭﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻰ، ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺟﺰ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺳﺎﺯﻯ ﻭ ﺩﺍﻏﺘﺮ ﮐﺮﺩن ﺠﻬﻨّﻢ ﺁﻳﻨﺪه ﺨﻮﺩ ﮐﺎﺭﻯ ﻧﮑﺮﺩه اﻧﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻤﺴﺨﻬﺎﻯ ﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﺑﺪﺗﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺦ بدتر بشری ﻭﻣﺴﺦ حیوانی ﻭ ﻓﺴﺦ وگندیدگی گیاهی ﻭﺭﺳﺦ و رسوخ جمادی ﻭحتی ﻭﺳﺦ چون چرک تحت جمادیﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺭﻓﺖ. ﺗﺎ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ.ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺷﺎﻧس ﻧﺠﺎت اﺯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺟﻬﻨﻤﻰ ﻳﺎ ﺟﻬﺎﻧﻮﻡ ﺟﻬﺎﻥ ندارند، ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎن ﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ احتمالی ﺑﻰ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.

ﺗﻌﺮﻳﻒﻓﻠﺴﻔﻪ
     ﺍﺯ ﻋﺠﺎﺋﺐ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺩلاﻳﻞ ﻋﺪﻡ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﺭﺍﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮﺩ را ﻣﺄﻣﻮﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻭ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﻤﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻓﮑﺮ ﻭﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭﻋﻠﻢ بشر میداند، ﻭﻟﻰ ﻗﺎﺩﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻰ ﺑﺪﻫﺪ. ﭘﺮ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﺎ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﺪ،ﻭﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻠﻰ ﺧﺎﺹ، ﻭﺣﺘﻰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ. پس ﭽﺮﺍ ﻣﺎ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺘﻌﺮﻳﻔﺎﺕ ﻋﻘﻠﻰ(ﺳﻄﻮﺡ ﻣﺘﻮﺳﻂ) ﺩﺭﮔﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ.ﻭﺑﺎ ﺳﻠﻮک ﻮﺷﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍتب اﻟﻬﻰ ﺑﺴﺮﭼﺸﻤﻪ ﺣﻘﺎﻳق نرﺳﻴﻢ. ﻭبه  ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﺯ(ﺯﻣﻴﻨﻪ ﮐﻤﺎﻝ ﻋﻘﻠﻰ) و ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﻬﺎﺋﻰ و ایدآل ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻨﻔﻊ ﺃﺑﺪﻳّﺖ ﻣﺎ،ﻭﻓﻬﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ را در بر دارد.  ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻋﻠّﺖ ﺳﺨﺘﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﺪﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﻧﺨﺴﺖ در ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻌﻨﻰ ﻟﻔﻆ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﻴﻚ ﺷﮑﻞ ﺁﻣﺪﻩ. ﻣثلا ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺠﺮﺑﻰ که ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻣﮑﺘﺐ ﺍﻳﺪﺁﻟﻴﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻮﺷش ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ( ﺑﻤﻌﺮﻓﺖ ﻣﻄﻠﻖ) ﺍﺳﺖ، آنگاه ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﻳﺸﺎﻭﻧﺪی ﺒﺎ ﻣﮑﺘﺐ ﻫﮕﻠﻴﺴﻢ ﻣﻴﮕﺮﺩیم.ﻭ ﻤﮑﺘﺐ (ﭘﻮﺯﻳﺘﻮﻳﺴﻢ ﻭﺿﻌﻰ ﻭ ﺭﻳﺎﺿﻰ) را ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻄﻠﻖ ﺭﺍ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮﻝ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﻭﻡ سختی  تعریف فلسفه ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻋﺼﺮﻯ ماهیّت ﻟﻔﻆ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ. گرﭼﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻋﻤﻖ ﻭﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮﺩﺭﻋﺼﻮﺭﻣﺨﺘﻠﻒ،ﻋﻠّﺖ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ماهیّت ﻓﺼﻮﻝ ﺭﺍﻳﺞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. که درفصول نوع بشری، ﺩﺭﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﺗﺮ پیشرفت فکری داشته ،و ﻳﺎ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻠﻮﻙ ﻓﺮﺩﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﻭﺭ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻣثلا ﺩﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻭﺻﻮﻝ (ﺑﻤﻌﺮﻓﺖ ﻳﻘﻴﻨﻰ) می ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ .ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟّﻪ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻳﻘﻴﻨﻰ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﮐﺎﺭ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺍﻟﻬﻰ است. ﻭﻧﻴﺰ ﻫﺪﻑ ﻧﺎ ﺭﺳﻴﺪﻧﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ میباشد.ﻭﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺼﺪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺩﻳﺪﻥ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺭﺍدر ( ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎﻯ شهودی) شاهدان ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ . و ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻧﻴﺰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ (ﺟﺴﺘﺠﻮﻯ ﻟﺬّﺕ ﻋﻘﻠﻰ) ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﻧﺪ.ﻭ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺮﻭﻥ رومی ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺩﻧﺒﺎﻝ( ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺣﻴﺎﺕ ﻋﻤﻠﻰ) ﺑﻮﺩ. ﺟﺪﺍﻟﻬﺎﻯ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ،ﻣﺘﻔﮑّﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ، ﺑﻤﻌﻨﻰ( ﺁﺷﺘﻰ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ) بگوﻳﻨﺪ.ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺑﻴﻦ( ﺣﮑﻤﺖ ﻭ ﺷﺮﻳﻌﺖ) ویا بین (طریقت و شریعت).ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭﻟﻰ درهرحال این تلاشهای مصالحه ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﻭﻧﻪ حتی ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻌﻘﻞ ﻭﻋﻠﻢ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ  مادی ﺩﻧﻴﺎ. ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻳﺒﻰ،ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻓﺮﻳب ﺒﺪﻫﻨﺪ، ﻭفیلسوفﻫﻤﭽﻨﺎن ﺨﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻨﺪ. ﻭلی ﺪل اﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻨﺪ،ﻭ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ أنبیا و ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻧﻤﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻭﻫﻢ ﺧﺮﻣﺎ ﺭﺍ. ﻣﻠّﺎ ﺻﺪﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﭘﻨﺞ ﻗﺮﻥ ﭘﻴش همین ﮐﺎﺭ ﺭﺍ  دنبال ﮐﺮﺩ.ﻭﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻧﻘﻞ ﻭﻋﻘﻞ ﭘﺎﻯ ﻋﺮﻓﺎﻥ أدبی ﺭﺍ نیز ﺑﻤﻴﺎﻥ ﮐﺸﻴﺪ.  در حالیکه ﻋﺮﻓﺎﻥ أدبی وعنوان فلسفه اسلامی داشت. که( ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻫﺎئی) اﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ(ﻧﻪ ﺩﻳﺪﻧﻰ)ﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺍﺯمنابع ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ. ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗل ﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺬﮐّﺮﻯ شهودی خودش ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁثاﺭﺵ ﺳﺮﺍﻍ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ.ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻪ فلاسفه ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩه اﻧﺪ. ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ،ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﻄﺮﻯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻭﺭﻭﺣﻰ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﮐﺮﺩﻩ،ﻭﺑﺴﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ ﮐﺸﺎﻧﺪه اﻧﺪ.ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﺸﺨﻮﺍﺭ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﻧﻪ ﻧﻮﺁﻭﺭﻯ.

    ﺩﺭ ﻣﺴﺄله ﺘﻌﺮﻳف ﻔﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ،ﺍﺑﻦ ﺭﺷﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﮔﺮﺍ با (ﻓﻠﺴﻔﻪ اسلامی) آنرا ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻔﻆ ﺩﻳﻦ ﻭ( ﺍثباﺕ ﻗﻀﺎﻳﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ) ﺗﻌﺮﻳف کرد. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﺸﺪّﺕ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺧﺪﻣﺖ ﺩﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﺣﺘﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺗﻠﺎﺷﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻫﺎﺋﻰ ﻋﻘﻞ،ﺍﺯ ﺳﻠﻄﻪ ستم گرانه ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﻭیا ﺳﻠﻄﻪ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭﺩﺍﺭﻧﺪ. ﭼﻮﻥ (ﺩﻳﻦ مسؤلیّتی ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻮﻙ ﻓﺮﺩﻯ) ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ(ﺩﻳﻦﺭﺳﻤﻰ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ)ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻓﺮﻕ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﺍﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ،ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﮐﻤﺎﻝ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ،ﺑﻬﺮ ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﺻﻠﺎﺡ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ. ﭼﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻤﺪﻳﺮﻳّﺖ ﻭ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺎﻳﻨﮑﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻫﺎﻯ ﻗﺸﺮﻯ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻫﺪﺍﻳﺘﻬﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﺍﻟﻬﻰ ﺟﺎمعه اﻯ ﺭﺍ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ. ﺻﻠﺢ ﻋﻘﻞ ﻭﻧﻘﻞ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﻣﺬﻫﺐ نوعی ﺗﺎﮐﺘﻴک زیرکانه و مغرضانه ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺒﺎﻧﻰ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻓﺮﺩﻯ ﻧﺒﻮﺩه اﻧﺪ که فلسفه دینی را ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓته اﻧﺪ. ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ،ﻣﮑﺘﺐ ﻭ ﻓﮑﺮ ﭘﺮﺍﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺖ.ﻭ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﻟﻴﺎﻡ ﺟﻴﻤس ﻣﺘﻮﻓﻰ 1910 ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺁﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ،ﺷﺨﺺ باید ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺘﺤﻘّﻖ و( تأمین ﻧﻔﻊ ﻋﻤﻠﻰ) ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ. ﭘﻴﺪﺍ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﻋﺎﻗﻞ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻗﺒﻠﻰ بوده ﻭ ﻣﺎﺩی ﺘﺮ ﺷﺪﻩ است. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ میباشد که  ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺗﻔﮑﺮﻓﺮﺩﻯ، نمی تواند ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻤﮑﻦ ﻓﮑﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ، و ضمنا ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻠﻰ ﺯﻭﺩ ﮔﺬﺭﺷﺨﺺ هستند. (ﺃﻫل الله ) ﺍﻳﻦ( ﻧﻔﻊ ﻋﻤﻠﻰ) ﺭﺍ تنها ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺨﺪﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩه اﻧﺪ. که ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺠﺎﺕ از  نوع بشری وعقل  محدود آن، پس از ﺷﻬﻮﺩ تجلّیات الهی و نجات میسّر با ولایت سلوکی خود، ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻭﻣﮑﺎﺗﺐ،ﭼﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﭼﻪ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻳﺎ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪّ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻋﻠﺎﻗﻤﻨﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﮑﻨﻨﺪ.ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻓﮑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻭ ﺑﺮﺗﺮﻯعقلی را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ.ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﮑﺮ از نوع ﻓﻠﺴفه ﺑﺎﺷﺪ. زیرا افکار فلسفی ﻧﺸﺨﻮﺍﺭﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴتند  که ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ می ﮐﻨﻨﺪ. ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ مذهبی های قشری ﺑﺠﺎی ﺨﺪﺍ ﺯﻣﻴﻨﻬﺎﻯ ﺑﻬﺸﺖ ﺭﺍ ﺑﻔﺮﻭﺷﻨﺪ،ﻭﺑﺮﺍﺕ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﮑﺴﻰ ﺑﺪﻫﻨﺪ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﺎﻳﻨﮑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ و  تازیانه ببهشت  ﺑﺒﺮﻧﺪ.    

       ﻭﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﻣﺎﺭﮐس ﻣﺘﻮﻓﻰ 1883  گفت ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭﻭﻇﻴﻔﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ، ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮﺍﻯ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ)،و ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺸﺮ ﺍﺯ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻧﺪﺍﻧﺴﺖ ﭼﻪ ﮐﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﺪ.ﻭﺑﺮﺣﺴﺐ ﭼﻪ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺘﻰ ﺍﺯ ﭘﺎﮐﻰ ﻧﻔس ﻭﻧﻴّﺖ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﻭﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﺪﺍﻡ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻭ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، زیرا این ﮐﺎﺭ ﻫﺮﮐس ﻧﻴﺴت. ﮔﺎﻫﻰ ﺧﺪﻣﺘﻰ ﮐﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﺧﻮﺩ ﺳﺘﻢ ﻭ ﻇﻠﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﺍﺣﻴﺎﻧﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﺻﻠﺎﺣﻴّت ﻮﻋﺎﻗﻞ، حتی ﺍﮔﺮ(ﻇﻠﻢ ﺑﺎﻟﺴﻮﻳّﻪ) ﺑﮑﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻋﺪﻝ ﻭ ﺧﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻣﺎﺭﮐس ﻧﺪﺍﻧﺴته ﮔﻔته اﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺍﺗب ﺰﻳﺮ ﺩﺳﺖ عقلی یک ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﺎﻟﺎ ﻭﻣﻘﺪّس هست.ﻭﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭﮐﻔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﺭﺍ،ﮐﻪ مرحله ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪﻯ،ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﻊ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﮐﻨﺪ،ﻭ ﺗﮑﻴﻪ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺑﺮ ﺗﻔﮑّﺮﻋﻠمی ﻨﻤﺎﻳﺪ، ﻳﻚ ﻓﺮﻳﺒﮑﺎﺭﻯ ﺑﺰﺭگی اﺳﺖ. که هم ﺗﻔﮑّﺮی ﺒﻨﺎﻡ ﻋﻠﻤﻰ در حقیقت ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻢ (ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﻴﻦ ﺗﻔﮑّﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺍﻣﻮﺭ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ) ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺴﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺘﻰ برای اصلاح گرجامعه ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﻳﻚ ﺗﮑﻨﻴﻚ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺭﻭﺍﻥ ﮐﺎﻭﻯ ﻭﺭﻭﺍﻥ ﺩﺭﻣﺎﻧﻰبوده ﺒﺎﺷﺪ صورت گیرد.ﻭ ﻧﻪ ﺃﻣﺮﻯ ﭼﻮﻥ ﺑﺎﺯﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﻣﺬﻫﺒﻰ باشد. ﺗﺎ ﻫﻢ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﮐﻨﺪ،ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ( ﻗﻴّموﻣﻴّﺘﻰ) ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﻮﺩ. ﻣﻌﻨﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺩﺭ ﺃﺻﻞ یونانی(ﻋﺸﻖ ﺑﺤﮑﻤﺖ) ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺼﻮّﻑ ﻭ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺭﻭﺍﻥ،ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ و تحقّق دادن ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ برای ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ و آخرت آینده انسان پاک روان ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ و مصلح ﮐﺴﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻤﻞ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺩﺭ ﺟﺴﻢ ﻭ ﺫﻫﻦ ﻭﺭﻭﺍﻥ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﭘُﺮﺍﺯ ﻋﻘﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ،ﻭ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺳﺪ.ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻨﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﻰ ﻫﺎ ﺑﻮﺭﺯﺩ،ﻭ ﻧﺎﻡ ﻋﺎﺷﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ.ﮐﺴﻴﮑﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﺪ،ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﻳﮕﺮﺍن ﺮﺍ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻭﺑﺠﻬﻨّﻢ ﺑﺒﺮﺩ؟ ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﮔﺮ کسی ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ، ﻧﻤﻴﺘﻮﺍﻧﺪ دیگران را ﺑﺒﻬﺸت هدﺍﻳت کند.

ﺣﻮﺯﻩ ﻫﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ

        ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻕ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻘﺴﻤﺘﻬﺎﻯ ﺟﺰﺋﻰ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﻌﺖ می ﭙﺮﺩﺍﺯﺩ چون ﻓﻠﺴﻔﻪ( ﺩﻳﺪﻯ ﮐﻠّﻰ ﺑﻄﺒﻴﻌﺖ) ﺩﺍﺭﺩ . ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭ ﺑﺎ ﮐﺪﺍﻡ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﺤﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﮐﺎﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳت ﺒﮑﻨﺪ.ﻭﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺷﺎﻳﺴته کاملان اﻟﻬﻰ است که ﻣُﺘﺸﺒّﻪ ﺑﻌﻘﻞ ﻭﺍﺧﻠﺎﻕ ﺍﻟﻬﻰ میﺒﺎﺷند،زیرا ﺻﺎﺣب عقل ﮐﻠّﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ که ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺩﺳﺖ بزنند. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻰ ﺷﺨﺼﻰ،ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﻋﻘﻠﻰ ﻧﻔس ﺑﻮﺍﻟﻬﻮس  ﻭ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺑﻌُﻘﺪﻩ ﻫﺎ ﻭﻋﻘﻴﺪﻩ ها ﺍﺳﺖ.ﺁﻧﻬﻢ در واقع برداشت از ﺭﻳﺰﻩ ﺧﻮﺍﺭﻯﻋﻠﻤﺎﻯ ﺗﺠﺮﺑﻰ است و ﻣﻨﻈﻮﺭ ﮐﻠّﻰ ﻭﻓﻠﺴﻔﻰ را ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺑﻬﺘﺮﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ(ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ) ﺑﺮﺧﻮﺩ می گذاﺷﺘﻨﺪ، وﻧﻪ( فلسفه ای ﻋﻠﻤﻰ) ﻭ ﻳﺎ ﻧﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻴﻨﻰ ﻭ (ﮐﻞّ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻴﻨﻰ). ﺯﻳﺮﺍ  فلاسفه ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺟﺰ ﻧﺸﺨﻮﺍﺭ ﻣﻄﺎﻟﺐ نظری ﻧﻴﺴﺖ.  ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻄﻮﺭ ﮐﻠّﻰ،ﺑﻤﻌﻨﻰ( ﻭﺟﻮﺩ ﮐﻠّﻰ) ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ ﻓﻠﺴﻔﻰ(ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻤﺎ ﻫﻮ ﻭﺟﻮﺩ) است. یعنی ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻰ( ﺁﻧﻄﻮﺭی ﮐﻪ ﻫﺴﺖ).ﻭ ﻳﺎ ﺩﻳﺪﻥ ﻫﺴﺘﻰ ﺩﺭ ﻧَﺴَﻘﻰ ﻭﺍﺣﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﺍلأﺷﻴﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻔﺘﻰ ﻭﺍﺣﺪ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﮐﻨﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻫﺮ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻧفس ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻔﺘﻰ ﻭﺍﺣﺪ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩ.ﺍﻳن کاﺭﻫُﺪﺍ وشهودهای اﻟﻬﻰ ﻭﻋﻘل ﻠﺪﻧّﻰ ﻭﺧﺪﺍﺋﻰ است. ﺍﮔﺮ ﮐﺎﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺎﺋﻢ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮی ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﻗﻄﻌﺎ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ،ﺑﺪﺭﻙ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﻗﺎﺋﻢ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ، ﻭﺍﻟﮕﻮﻯ ﮐﻤﺎﻝ ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺳﻴﺪ.وﺑﺎﻳﺪ ﺑﺄﺻﻞ(ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﮐﻠّﻰ)ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺳﻴﻢ.ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﻞّ ﻭﺍﺣﺪ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻰ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪّ ﻣﻤﮑﻦ ﺁﻥ ﺭﺳﻴﺪ،ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ ﺑﮑﻠّﻰ ﺑﻴﻨﻰ ﺩﺳﺖ ﺯﺩ. ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺴﺖ ﺩﺭﻃﻔﻞ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ونیز ﺩﺭﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺪﺍﺋﻰ.ﻭﺩﺭﻋﺎﻟﻢ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭﻫﻤﻪ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﮑﺎﻥ. ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ،ﻧﻴﺰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻫﺴﺘﻰ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﺩﺭﺁﻥ واحد ﻣﻴﺒﻴﻨﻨﺪ.پس ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺩﺭ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪﺍﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻘﻞ ﮐﻠّﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺸﺮ ﻣﺠﺎﺯ باشد، ﮐﻪ ﮐﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ (ﺣﺪّ ﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮﺩ) ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳّﻪ ﻭ ﻋﻘﻴﺪه اﻯ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺩیدن ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻫﺎ، ﺁﻧﻬﻢ ﺩﺭ ﮐثرﺗﻰ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﻣؤثّر ﻭ ﻣﺘﺄثّر ﺩﺭیکدیگر، ﮐﺎﺭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻋﺎﺩﻯ ﺑﺎ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﭘُﺮﻋﻘﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ یا ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ، ﮐﺎﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ است ،ﮐﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻫﻔﺖ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﻮس ﺻﻌﻮﺩ ﻭﻫﻔﺖ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﻮس ﻧﺰﻭﻝ ﺭﺍ ﺭﺳﻴﺪه اﻧﺪ، گرچه باز ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.

      ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﺟﺰﺋﻰ،ﭼﻮﻥ ﺷﻴﻤﻰ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻰ،ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺩﺍﺩﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺟﺰﺋﻰ ﺭﺍ ﺑﻬﻢ ﺩﺭ(ﻋﻠﻞ ﮐﻠّﻰ،ﭼﻮﻥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﻋﺎﻡ ) ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ،ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻋﻠﻢ ﺑﺘﻌﻤﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺗﻌﻤﻴﻤﺎﺕ ﻣی ﺮﻭﺩ.ﻭ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻣﺒﺎﺩئ در ﻓﺮﻣﻮﻝ ﮐﻠّﻰ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻭ ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺘﺶ ﺭﺳﻴﺪ، ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻳﻚ (ﻣﺒﺪﺃ ﻋﺎﻡ) ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﮐﻨﺪ، ﮐﻪ ﻧﻴﻮﺗﻮﻥ ﺁﺭﺯﻭ ﺩﺍﺷﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺫﻫﻦ ﻭﺩﺍﺧﻞ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫند. ﻭ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ( ﺑﮑﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ) ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ . ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺁﻟﻮﺩﮔﻴﻬﺎﻯ ﻧﻔس، ﺍﺻﻮﻟﺎ ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭﻟﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻭ ﺭﺣﻤﺘﻬﺎﻯ ﻓﮑﺮﻯ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ پس ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﻭﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ.ﻭ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﻰ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺸﺮ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻴﻨﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ بیان کنند . ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ (ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﺮﺩﻥ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻰ) ﻧﻤﻮﺩن اﻳﻦ ﺍﻟﻬﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﮐﺸﻒﻫﺎﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺧﻮﺩ،ﺁﻧﺮﺍ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ می ﻨﻤﺎﻳﻨﺪ. ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﻪ ﺁﻥ ﮐﻠّﻰ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﮐﻪ ﺫﻫﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﺩﻩ.ﻭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺂﻥ ﮐﻠّﻰ میرسند ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺂﻧﻬﺎ ﺩﺍﺩﻩ است.ﻭ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻳﻞ منطقی ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﻧﺪ ونه عین همان الهام الهی خود را بگویند. ﺣﺮﮐﺖ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺩﺍﺩﻥ (ﺑﺒﺎﻟﺎﺗﺮ ﺭﻓﺘﻦ کار ﺫﻫﻨﻰ) ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺻﻌﻮﺩ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻭﺣﻰ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﻏﻴﺒﻰ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺗﺎ ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ،ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭﺳﺎﺩﻩ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺁﻥ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ را ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ، ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ.ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ نیز ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ، ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻣﻴﻔﻬﻤﻨﺪ.ﻭﻟﻰ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺮﺗﺮﺍﻥ را ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ، ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ.ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﺃﻧﺪﮐﻰ ﮐﻪ ﻟﺎﺯﻣﻪ ﺳﺎﻟکان ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺩﻭﺑﺎﺭه آنان را به ﺑﺎﻟﺎتر ﺩﺭ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺒﺮند،آنگاه ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﻰ ﺳﺎﺑﻘﻪ ذهنی ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ . ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﺼﺎﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ،ﻭﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯی اﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻧﮑﺎﺭ ﺳﭙس ﮐﻪ ﮐﻤﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ،ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻧﺸﺨﻮﺍﺭﺍﻓﮑﺎﺭﻋﺮﻓﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﮔﻮﺋﻰ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﺘﺄﻳﻴﺪ ﻭ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺮﻥ ﺑﻌﺪ ﺃﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮفته اﺳﺖ.ﻭ ﻣﺘﺄﺳّﻔﺎﻧﻪ ﻋﻮﺍﻡ ﻧﻴﺰ ﺩﻧﺒﺎله ﺮﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﭼﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺩﻳﻨﻰ.ﻭ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻭﻟﻴﺎﻯ ﻋﺎﺭﻑ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺮﺗﺮ ﺗﻮﺟّﻪ ﮐﻨﻨﺪ.ﭼﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻮﺍﻡ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ، ﺑﻬﻤﺎﻥ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻭﺣﺘﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﻴﺰﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺑّﻴﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺩﺍﺩه اﻧﺪ.

     ﺧﺎﺻﻴّﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻌﻠﻮﻡ ﺟﺰﺋﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻫﺮﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺁﻥ، ﻗﺒﻠﺎ ﺍﻳﻦ( ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﺴﻠّﻢ) ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ، ﻭ ﮐﺎﺭﻯ ﺑﺎﺻﺎﻟﺖ ﻭﻭﺍﻗﻌﻴّﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﺭﺍ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ. ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ را ﺩﺭ پیش ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺩ،ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺫﻫﻦ ﺧﻮیش  ﻣﺴﻠّﻢ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻨﺪ.ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻌﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎثباﺕ ﻭﻭﺍﺿﺢ ﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥ،ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺫﻫﻦ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ.ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺩﮐﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺩ، ﺳﻌﻰ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﺍﺷﻴاء ﺭﺍ ﺗﺎ (ﻋﻠﻞ ﻧﻬﺎﺋﻰ)  ﺑﺮﺳﺎﻧند. ﻳﻌﻨﻰ ﻋﺎﻟِﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﺿیه اﻯ ﺷﺮﻭع ﻤﻴﮑﻨﺪ،ﺳپسﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﺎ ﺍثباﺕ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﺩ.ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﺳﺖ. ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ علم مادی ﻨﻴﺎﺯ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﺎﺭﺍ ﺭﻓﻊ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻓﻘﻂ ﺑﺒﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻧﺸﺨﻮﺍﺭ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ میپردازد ﮐﻪ نه  ﺃﺻﻞ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﺣﺴّﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻧﺤﺮﺍﻑ ﻭ ﺣﻴﺮﺕ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻬﻴﭻ ﻭ ﻧﻬﻠﻴﺴﻢ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ، ﭘﻮﭼﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﮑﻰ ﻭ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ . ﭼﻮﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﺫﻫﻨﻰ،ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺨﺪﺍ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻌﻠﻞ ﺣﻘﻴﺮ ﺍﻭﻟﻴّﻪ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺨﻄﺎ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ.ﻭﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻨﺎﻡ( ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ،ﻭﻧﻮﻋﻰ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺗﺠﺰﻳﻪ) ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳانند. ﺍﻣﺎ ﮐﺎﻣﻠﺎن اﻟﻬﻰ بیان ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺭﺍ  ﺑﻨﺤﻮﻯ ﺑﮑﺸﻒ ﻭ ﺭؤﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ رسیده  ﺗﻨﻬﺎ به ﺗﻨﺰﻳﻞ منطقی ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺑﺎﻟﺎ ﺑﭙﺎﺋﻴﻦ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ میسّرشروع میکنند ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ. ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﻨﺎﻡ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﻭ ﺗﻌﻤﻴﻢ، ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻨﺎﻡ( ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﮑﺮﻯ)،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺘﺤﻠﻴﻞ ﻭﻧﺰﻭﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺮﻭﺩ،ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻮﺟّﻪ ﻧﻴﺴﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﺫﻫﻨﻰ ﻭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﻰ ﻭﺳﺒﮋﮐﺘﻴﻮ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺎﺯﻳﭽﻪ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎﺋﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﻭ محرّک هوس خود چه ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺎﺭ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭﻯ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺼﻮّﺭﺍﺕ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻭ ثاﻧﻮﻳّﻪ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﺣﺴّﻰ ﻭ ﻗﺒﻠﻰ ﺩﺍﺭﺩ .         البته علما نیز کشف ﻋﻠﻞ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺭﺍ ﻣﺪّﻋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﻴﭻ ﺃﻣﺮﻯ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍثباﺕ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ.ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺣﺪّﻯ ﮐﻪ ﺍﻣﻴﺪ او را ﺑﻨﻔﻌﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ، ﻭ ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻧﻈﺮ ﻭﻋﻘﻴﺪﻩ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﻭﺭﺍ ﺑﺠﺎﺋﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﻭﺩ،ﻭلی  ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺒﻌﺪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ. ﻭﮐﺎﺭﻯ ﺑﻌﻠﻞ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎلات ﺒﺎلا ﺗﺮ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭند.ﻭ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻠﺎ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺪّ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ.ﺍﻣﺎ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺧﻮﺩ،ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﻮﺩ ﻭﺯﻳﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﮑﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﭼﻮﻥ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻓﺮﻳﺐ ﻫﺮ ﺳﻮﺩﻯ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺭﺩ،ﻟﺬﺍ (ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ) ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﮔﺮ ﭘﻴﺶ بیاید،ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻭاستغفار وﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭاعمال ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ،ﺗﺎ ﺩﺭ ﻧﻔﻊ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﭼﻮﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ برﺳﺪ.ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺎﻟﻚ ﭼﻮﻥ ﻫﺮﻋﺎﺭﻑ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺭﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻤﻨﺎﻓﻊ ﻭﻣﻘﺎﺻﺪ ﺷﺨﺼﻰ،ﮐﻪ ﻣﺤﺮّﻙ ﻧﻔس ﻫﻮﺳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺤﺮﺍف اﻭ ﺑﺎﺷﺪ ﺭﻭ ﺑﺮﻭ ﻧمی ﺸﻮﺩ. ﻭﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺧﻮﺩ،ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﻀﺮﺭ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎت عرﻓﺎﻧﻰ ﻭلی نه آسیب حقایق ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ،ﺑﺘﻨﺰﻳﻞ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ . ﺑﺎﻳﻦ ﺍﻣﻴﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺰﺍﺭﻯ ﻭﻓﺪﺍﮐﺎﺭﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ، ﮐﻪ(ﺍﻳﺪه اﻟﻬﺎﻣﻰ) ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺸﺘﺎﻕ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺸﺎﮔﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﺩ،ﮐﻪ ﺃﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﻭﺭﺍ ﺯﻳﺎﺩ ﮐﻨﺪ.ﺑﻠﮑﻪ بیشتر ﺑﻤﺮﺯ جلوترﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ. ﻭ ﺑﺎﻣﻴﺪ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ،ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﮐﺎﻣل اﻟﻬﻰ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.  ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺼﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻋﺎﻟﻢ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ، ﺑﻠﮑﻪ آنان را تنها ﻣﺸﺘﺎﻕ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ کند. ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤّﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺸﻴّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺗّﻔﺎﻗﺎ به (ﺣَﺪس ﺻﺎﺋﺐ) ﺭﺳﻴﺪ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻭ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ، ﭼﻮﻥ ﻳﻘﻴﻨﻰ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺪس  ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎثباﺕ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﻋﺎﺭﻑ ﺍﺯ ﺣﺪس  ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺧﻮﺩ،ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺑﻬﺪﻑ ﻭ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑﺮﻕ، ﻗﺎﺩﺭ ﺑﺘﻨﺰﻳﻞ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﮕﻔﺘﻰ ﻏﻴﺮﺳﺎﻟﮑﺎﻥ،ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﻋﻘﻠﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ الهی ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﮕﻔﺘﻰ ﻧﺸﺎنه اﻯ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺼﺮّﻑ ﻓﮑﺮﻯ ﻋﺎﺭف ﺪﺭ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﻭﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ .       ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻋﻠﻤﺎ ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻭﻣﺴﻠّﻤﺎﺕ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﻭﺍثباﺕ ﻧﻈﺮﻯ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮔﺬﺍﺭﺩه اﻧﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯ ﺑﺎ ﻣﺴﻠّﻤﺎﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﻨﺎﻡ( ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ) ﺑﺘﺤﻠﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻟﻔﻈﻰ ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﮐﻪ ﺟﺰ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔِﻞ ﺁﻟﻮﺩ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﺩﺭ ﺑﺤث ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﻓﻌﻠﺎ ﮔﻔﺖ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ(ﺍﺣﺴﺎس ﺑﺪﺍﻫﺖ)ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﺴﺖ.ﻭ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻓﺼﻮل ﻨﻮع ﺒشر، ﻫﻤﻪ ﺍﻣﻮﺭﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺣس ّ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﮐﻪ در واقع ﻫﻤﺎﻥ (ﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﻭ ﮐﺸﺶ ﺭﻭﺣﻰ) روان ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳت ﻮﺷﺄﻥ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﺍﺩﺭﺍﮐﻰ ﺁﻧﻬﺎ میباشد.ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﻯ (ﺩﺭﻙ ﺑﺪﻳﻬﻰ) باز ﻋﻠﻠﻰ ﻫﺴﺖ.ﻣثلا  ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﮑﺮﺍﺭﺯﻳﺎﺩ باشد. ﻭﻟﻰ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﻣﻮﺿﻮﻉ (ﺗﺬﮐّﺮﺍﺕ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻧﻰ)ﺭﺍ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺑﻤﻴﺎﻥ ﺑﮑﺸﻴﻢ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ایده ها و ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻯ(ﺗﮑﺎﻣلات ﺃﺯﻟﻰ) ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﻟﺪﺍﺕ ﻭ ﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﺷﺨﺺ بجهان ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮﻓﺮﺩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯﻣﺮﮒ، ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎت اﻭ ﺑﺸﮑﻞ توان و ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﺋﻰ ﺩﺭ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣی ﺸﺨﺺ ﻣﺘﻮﻓّﻰ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ.ﻭﺩﺭﺗﻮﻟﺪ ﺑﻌﺪﻯ،ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﺭﺍ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ میداند، ﻳﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺑﻨﻈﺮﺵ ﻣﻴﺮﺳﺪ، مثل اینکه  ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺘﻪ،ﻭﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ ﺑﻴﺎﺩ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ که ﻇﻬﻮﺭﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻓﺮﺍﺩ،ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﻭﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺖ. ﻭﻟﻰ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﻭﮐﺸﻒ ﻭﺷﻬﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﻭﻫﻤﻰ ﻭﺧﻴﺎﻟﻰ نداشته، بلکه ﺑﺎﺻﻮلی ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ. ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﻧﻘﺶ ﻋﻠّﺖ ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻯ ﻣﻴﮑﻨﺪ. ﻭﺍﮔﺮﻋﺎﺭﻓﻰ ﺑﻌﺪﺍ ﺩﺭ ﺗﺄﻣّﻞ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﻮﺩ، ﺑﺎ ﮐﻤﻚ و اِمداد ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ  ﺑﻤﺮﺍﺗﺐ ﺑﺮﺗﺮعقلی والهامی ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪﺍﻫت اﻭﻟﻴّﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﻭﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﻭ ﺍﺣﺴﺎس کم ﺍﺭﺯﺷﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭا ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩ می ﭙﺮﺩﺍﺯﺩ،ﺍﺣﺴﺎس ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺁﻥ ﻣﻄﺎﻟﺐ، ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ.ﻭﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯ ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﻭﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﺳﺎﺯ ﻭﺑﺎﻋث ﮐﺸﺶ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻧﺸﻮﺩ،ﻋﺎﺭﻑ ﺑﺎﺯ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ، ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﻢ ﺣسّ ﻨﻤﺎﻳﺪ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻋﺎﺭﻑ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﺳﺖ. ﻳﻌﻨﻰ وی نیز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺒﻌﺪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺷﺎﮔﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﺒﺎﻟﺎ ﺑﺮﻭﺩ،ﺑﻌﮑس ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻗﺒلی، عاﺭﻑ بتوحید مجدّد و کلّی ﺴﺎﺯﻯ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭﻋﺮﻭﺝ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺩﻡ ﺑﺪﻡ (ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ)ﻫﺎ ﻭﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﺒﻠﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ،ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺣسّ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻋﺎﺭﻑ ﻭ ﺻﻌﻮﺩ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻢ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺂﻳﻨﺪ . ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻋﺎﺭﻑ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﻭ ﺗﻤثیلی  ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﻢ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺗﻠﺎﺵ ﻓﮑﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺑﻤﻘﺼﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ او ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭﻋﺎﺭﻑ ﺷﻮﺩ.ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺄﻫﻤﻴّﺖ ﻟﺰﻭﻡ ﺳﻠﻮﻙ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ .

    ﺩﺭعلم ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠّﻢ ﺑﻮﺩﻥ( ﻣﮑﺎﻥ) ﺭﺍ در جهان ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﻭﮐﺎﺭﻯ ﺑﻤﺎﻫﻴّﺖ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻴّﺖ ﺃﺻﻞ مفهوم ﻣﮑﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﻭ ﺁﻧﺮﺍ( ﻭﺍﺿﺢ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ) ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﺪ، ﻭﻟﻰ ﺍثباﺕ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻔﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﻭﺍﮔﺮ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺳﻰ ﮐﻨﻴﻢ، ﻣﻠﺎﺣﻈﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ(ﺍثباﺕ ﻣﺠﺪﺩﻯ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺪﻳﻬﻰ) ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ،ﮐﻪ ﻣﺤﺴﻮس ﻫﻤﮕﺎﻥ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﺧﺎﺹ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺼﻮل ﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ.  ﺯﻳﺮﺍ (ﻣﮑﺎﻥ) ﺑﺪﻳﻬﻴّﺘﻰ ﺧﺎﺹ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻮﻉ بشر ﺍﺳﺖ.ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻓﻘﻂ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ،ﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﻫﻢ ﺑﺪﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ،ﻫﺪﻑ ﺑﺎﺷﺪ،ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﺭﺍ ثاﺑﺖ ﮐﻨﻴﻢ. ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮﻥ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻴﻢ، که ﺒﺮﺣﺴب اﻟﻬﺎﻣﺎت اﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ،ﺍﻳﻦ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺳﻰ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﺣﻖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﮐﺪﺍﻡ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮐﺸﺶ ﻧﻔسﺑﻮﺍﻟﻬﻮس خود او ﻤﻴﺒﺎﺷﺪ.ﺣﺘﻰ ﻋﺎﺭﻑ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﺍﺻﻮﻝ ﻟﺪﻧّﻰ ﺧﻮﺩ آﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﮐﻢ ﺗﮑﺎﻣل ﻳﺎﻓﺘﻪ، ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺣﺴﺎس ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺁﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ. ﻭﻃﺮﺡ بیان ﺗﻨﺰﻳﻠﻰ ﻟﺎﺯﻡ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺮﻳﺰﺩ، ﺗﺎ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﻮﺿﻮع ﺮﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻕ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺍﺳت ﺒﻴﻦ ﮐﺎﺭ ﺍثباﺕ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ، ﺗﺎ ﮐﺎﺭﻋﺮﻓﺎ ﺩﺭ ﺗﺸﺨﻴﺺ ( ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻳﺎ بدیهی ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ)، ﻭﺍثباﺕ ﺁﻥ ﺩﺭﺩﻝ ﺩﻳﮕﺮﻯﺍﺯهر أمر ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺣﻖﻭﻧﺎ ﺣﻖ است. ﺩﺭﻫﻨﺪﺳﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ (لاﻣﺒﺮﻫﻨﺎﺕ)ﻣﻴﺨﻮﺍﻧﻨﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣثال ﻣﻌﺮﻭﻑ  ( ﮐﻞّ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺟزء) ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎثباﺕ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﭼﻮﻥ ﺩﺭماهیّت ﻟﺎ ﻣﺒﺮﻫﻦ، ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻋﻘﻠی ﻮ ﺃﻣﺮﻯ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺍﺣﺴﺎس میشوﺩ. ﺑﺮﺧی ﺁﻧﺮﺍ ﻣﺴﻠّﻤﺎت ﻮ ﻟﺎﻣﺒﺮﻫﻨﺎﺕ ﮔﻔته اﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﺑﻨﻈﺮ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻄﻠﺎﺡ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﺨﻠﻂ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻴّﻮﻥ ﺷﺪﻩ است.ﻭ ﻣﻌﻨﻰ ﺑﺪﺍﻫﺖ را (ﻭﺟﻮﺩ ﻗﺒﻠﻰ) ﻳﻚ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ، زیرا یک ﺯﻣﻴنه اﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﺎﻋث ﺷﺪﻩ، ﻓﺮﺩ ﺍﺣﺴﺎس ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻭﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ.ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩ ( ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎت ﻤﻌﻴّﻨﻰ) ﺧﺎﺹ ﻫﺮﻋﻠﻢ ﻫﺴﺖ، ﻭ ﺍﺯ(ﺍﺻﻮﻝ) اساسی وپرنسیپل های ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ. ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﺣﺴﺎس ﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﻭ ﮐﺸﺶ أمر ﺷﺨﺼﻰ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﻭ ﺑﺎ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻭ ﺑﻤﺮﻭﺭزمان ﺍُﻧس ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﻓﺘﻦ مسأله ای ،ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺑﺨﻮﺩ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﮔﺎﻫﻰ نیز ﺑﻐﻠﻂ ﺃﻣﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﮐﺴﻰ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس و کمپلکس های اﻭ ﺍﺳﺖ.

    ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺄﻣﻮﺭﺭﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﺒﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ،ﺑﻬﻤﺎﻥ ﺷﮑﻞ نیز ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﺪﺍ مانند ﻭﺍﻗﻌﻴّﺖ ﻭﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭوﺟﺎﻭﺩﺍﻧﮕﻰ روح وﻧﻔس ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣِﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﺍﻟﻬﻰ  ماهیّتی باﻟﺎ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﮐﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﺩﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺭﺩﻩ ﻧفس ﻭﺷﺄﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﻧﻮﻋﻰ،ﻳﺎ ﻓﺼﻮﻝ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻔﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻌﻘﻞ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺎﻟﺎﺋﻰ ﺩﺍﺭند که هرﮐس ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﻧﻴﺎﺯ ﺑﺴﻤﭙﺎﺗﻰ ﺳﺎﺯﻳﻬﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻢ ﻭ ﺩﺭﻙ ﺑﺪﺍﻫﺖ،ﻣثلا ﻭﺟﻮﺩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ . ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣثلا ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎت ﺮﻳﺎﺿﻰ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﺵ ﻫﺴﺖ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐُﻞّ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺟزء ﺍﺳﺖ.ﺻﺪ ﺩﺭ ﺻﺪ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﻫﻢ ﺁﻧﺮﺍ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﻭﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﮐﺎﺭﻯ ﺑﺎثباﺕ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺴﻮﻯ ﺧﺪﺍ ﻋﺮﻭﺝ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ، و ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺼﻮﻝ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﮐﻠﻴّﻪ ﺑﺪﻳﻬﻴّﺎت ﻮﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﻋﻠﻮﻡ،ﻭﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺳﻄﻮﺡ ﻋﻘﻠﻰ، ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻭ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﺁﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺴفه ﻮ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﭼﻨﻴﻦ ﺳﻄﺤﻰ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭘس ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﺣﮑﻤﺖ ﺭﻓﺖ وﻧﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻓﻠﺴﻔﻪ، ﺁﻧﻬﻢ ﺑﻬﺮ ﺷﮑﻞ ﻭﺳﻄﺤﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﺣﺘﻰ ﻋﺮﻓﺎﻧﻴّﺎﺕ ﻭ ﺍﻟﻬﻴّﺎﺕ ﻭ ﻋﻠﻢ ﮐﻠﺎﻡ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﻘطه اﻯ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴﻖ برسد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﮐﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻭﺭ ﮐﺮﺩﻡ. ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩمان ﺳﻠﻮﻙ ﮐﻨﻢ ﻭﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﺑﺮﻭﻡ. ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘس ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ،ﻭتنها ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻔﻴﺪ ﺩﻝ ﺑﺎﺯ ﻣﻴﺸﻮﺩ، ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﭼﻪ ﺑﻨﮕﺎﺭﺩ. ﻳﺎ ﭼﻘﺪﺭ ﻫﻤّﺖ ﻭﺻﺪﺍﻗﺖ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭﻋﺸﻖ ﺑﻮﻟﻰّ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ ﺩﺍده ﺑﺎﺷﺪ.      ﻣثال ﺩﻳﮕﺮنیز ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﻋﻠﻤﺎ ﺃﻣﺮﻯ ﻣﺴﻠّﻤﻰ ﺍﺳﺖ. ﺳؤﺍﻝ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺎﺩﻩ ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﺩﻩ ﭼﻴﺴﺖ،  ﺑﻌﻬﺪﻩ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﺤثی ﺫﻫﻨﻰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺃﻧﺪﻙ ﻟﻔﻈﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ.ﻭﻣﻴﮕﻮﻳﺪ که أﺻل ﻤﺎﺩﻩ ﻣثلا (أثیر ﻳﺎ ﺍﻳثر) ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ ﻣثلا ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ،ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺟﻨس ﺑﺮﻕ ﻭ ﺍﻧﺮﮊﻯ و کوانتوم ﺍﺳﺖ.ﻳﺎ ﺫﺭﺍﺕ ﺭﻳﺰﻯ ﮐﻪ ﺩﺍﺋﻢ ﺍﻟﺤﺮﮐﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﺑﻬﺎ ﺑﺎ ﺩﺭﺳﺘﻰﻫﺎﻯ ﺁﻥ،ﻣﺸﮑﻞ ﺭﺍ ﺣﻞ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻣﺎﺩه اﻯ ﺑﻤﺎﺩﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ.ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳؤﺍﻟﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺟﺰﺋﻰﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩق اﺳﺖ. ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺪﺭﻭﺍﻗﻊ ﺟﻮﺍﺑﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ،ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ عرفای ﺍﻟﻬﻰ،ﺑﺠﺎﻯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺘﺤﻠﻴل ﻤﺎﺩﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ، ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ شاید ﺑﻤﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﻴّﻪ وﺃﺯﻟﻰ برسند. ﻭﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﻡ به (ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ) ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺭﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍلله  ﻳﺎ (ﺃﻫﻮ) ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎﺯ ﺑﺨﺪﺍﻭﻧﺪ(ﻫﻮ) ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ.ﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﻣثاﻝ های ﻣﺎﺩﻯ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﺍﮔﺮ ﭼﺎﻫﻰ ﺭﺍ ﺣﻔّﺎﺭﻯ ﮐﻨﻴﻢ،ﺑﺎﺯ ﺑﺨﺪﺍ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ. ﻭ ﺍﻳﻦ( ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻠﻴﻞ) ﻳﻚ ﻭﺍﮊﻩ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻳﺎ( ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻰ) ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺸﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ، ﺑﺎﺯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑرفتن بسوی ﺨﺪﺍ ﻣﻴﮑﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻖ . ﻭﻟﻰ ﺭﺍﻫﻰ ﺑس ﺩﻭﺭ ﻭ ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳﺖ.ﻭﺍﮔﺮ ﺑﻌﮑس ﺑﺎ ﺗﺮﻙ ﻣﺎﺩﻩ، ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ،ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺫﻫﻨﻴّﺎﺕ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ، ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ،ﻭ ﺑﺎﻟﻬﺎﻣﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎﺩه ﻤﻴﺮﺳﻴﻢ، ﮐﻪ ﺣﺘﻰ اگر ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ،ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺁﻥ ﮐﻤﻚ ﺑﺪﺭﻙ ﻣﺎﺩﻩ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﻣثلا ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎﺩﻩ ﭼﻴﺰﻯ (ﺟﺰ ﺻﻮﺭﺕ) ﻧﻴﺴﺖ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﻫﻴﻮلا ﺩﺭﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﺁﻥ،ﺧﻮﺩ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺣﺘﻰ(ﻣﺎﺩﻩ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻣﻰ) در  نهایت تحلیل ﺧﻮﺩ (ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺻﻮﺭﺕ) ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﻣﺎﺩﻯ ﺭﻳﺰ ﺗﺤﺖ ﺃﺗﻢ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺃثیر،ﺭﺍﻩ ﺩﺭﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺻﻮﺭﺕ نوعیﻋﻮﺽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭ ﻟﺒﺎس ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺸﮑﻞ ﻣﺎﺩیتری ﻣﻰ ﭘﻮﺷﻨﺪ، ﺗﺎ ﺩﺭﺟﻬﻨّﻢ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻮﻟﺪﺍﺕ ﻣﺘﻮﺍﻟﻰ کنند. ﻭﺑﻘﻮﻝ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺪﺍﻡ در جهنّم (پوست یا ﺻﻮﺭﺕ نوعی) ﻋﻮﺽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ تولد مجدد با ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺭﻭﺡ ﺍﺗﻢ ﻫﺎ ﺍﻟﺂﻥ، ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺿﻊ ﻋﺼﻮﺭ ﺃﺯﻟﻰ ﺭﻭﺡ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ، که ﻤﺎﻫﻢ ﻃیّ کرﺩه اﻳﻢ. ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﺑﺪﺭﻭﺍﺯﻩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻌﺪﻯ ﻭ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻳﺎ ﻣﻠﺎئکه ای رﺳﻴﺪه اﻳﻢ. پس ﻣﺎﺩه ﺠﺰ ﺻﻮﺭت ﻨﻴﺴﺖ و صورت نیز أمری از انتزاع ذهنی است .ﺯﻳﺮﺍ ﺭﻭﺡ ﺑﺎ (ﻗﻴّﻮﻣﻴﺘﻰ ﺍﻟﻬﻰ) ﻣﺪﺗﻰ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﻰ ﻇﺎﻫﺮ ﻭثابت ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ، ﺗﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﺎ ﻫﺮﻣﺮﮒ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﺪﻳﺪﻯ بخود ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ . ﺩﺭﻫﺴﺘﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺎﺩه اﻯ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ( ﺻﻮﺭﺕ ﻭ ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺖ) ﺍﻟﻬﻰ. ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻧﺦ ﻫﺎﺋﻰ( انتراع ذهنی انسان)و ﺩﺭﺩﺳﺘﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻭ حتی ﺟﺰﺋﻰ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ بوده، ﻭ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎح نزد (ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺧﻞ) الله ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻨﻮﺯ( ﺧﺪﺍ ﺧﺎﺭﺝ ﻫﻮ) ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺭﺑﻄﻰ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﮐﻪ مولا علیّ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ (ﻫﻮ ﺍﻟﺪﺍﺧﻞ ﻭ ﻫﻮ ﺍﻟﺨﺎﺭﺝ، ﻳﺎ ﻫﻮ ﺍﻟﺒﺎﻃﻦ ﻭﻫﻮ ﺍﻟﻈﺎﻫﺮ).

      ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﻠﻮﻡ (ﻭﺟﻮﺩ ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻰ ﻭ ﮐﻮﻥ ﻭﻣﮑﺎﻥ) ﺭﺍ ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﻫﺴﺖ ﻭ ﭼﻴﺴﺖ؟ﻭ ﺃﺻﻞ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﺁﻥ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ؟ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺨﻄﺎ ﺑﻔﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺩه اﻧﺪ.ﻭﺣﺘﻰ ﻓﻠﺎﺳفه ﺨﻮﺩﺷﺎن اﺯ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻮﻉ ﻓﻠﺴفه و اﺻﺎﻟت گفته ﻧﺪ.ﺁب یا ﺁﺗﺶ و هوا وخاک که ﺍﺻﻞ و مبدأ ﻣﺎﺩﻩ باشد. ﻳﺎ (ﻋﻘﻞ أصل ماده) باشد که عرفا میگویند. ﻭﻳﺎﺍﻳﻨﮑﻪ (ﻣﺎﺩه اﻯ الهی ﺑﻴﻄﺮﻑ)،ﮐﻪ ﺃﺻﻞ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ. و ﺑﺨﺎﻃﺮ( ﺗﻌﺎﺭﻑ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻡ) ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺎ (ﺃﺻﻞ ماهوی ﺧﺪﺍﺋﻰ) ﻣﺘّﻔﻖ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ .ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻰ ﻃﺮﻑ، ﺍﺳﻢ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ شده است.و اینان ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺧﺪﺍی ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ،ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺁﻧﻄﻮﺭ که ﺪﺭ ﺷﺄﻥ ﻋﻘﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﺩﺭﺣﺪّ عقل ﻗﺎﺋﻢ ربّ النوع بشری میدانندکه اصالت ماهیّت ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﺩﺭ چه ﺸﻬﻮﺩﻯ ﻭﺑﺎ ﭼﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷت عقلی. ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭﻯ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ تجلُّی خدا را ﺩﻳﺪﻩ است. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ، بالاترین ﺗﺠﻠّﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻴﺴّﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﺗﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ، ﮐﻪ ﺗﺎ ﺃﺑﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻪ بوده ﺑﺎﺷﺪ.ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻫﺰﺍﺭ ﭘﺮﺩﻩ ﻧﻮﺭ ﻭ ﻇﻠﻤﺖ،ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻋﺮﺷﻰ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩ.      ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺒﺒﻴّﺖ ﻭ ﻋﻠﻴّت یاﺩ ﺷﺪﻩ، ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎس ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻘﺮاء ﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭب ﺨﻮﺩ ﻣﻴگویند. ﻭﻟﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎس ﺷﻚ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﺧﻮﺩ، ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰی ﺤﺘﻰ ﻋﻠﻴّﺖ ﺭﺍ ﻣﺴﻠّﻢ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻨﺪ،ﻭ ﺑﺎﻗﺎﻣﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ .ﭘس ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﭼﻪ ﮐﺎﺭﻯ ﺟﺰ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺫﻫﻨﻰ می ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ؟ﻭ ﺁﻳﺎ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻌﻠّﺖ ﺍﻟﻌﻠﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ؟ ﺍﻣﺎ ﻋﺎﺭﻑ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻙ،ﺧﻮﺩ ﺑﻌﻠّﺖ ﺍﻟﻌﻠﻞ ﻭ قدرت درک ﻋﻘﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻴﺮﺳﺪ . ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺸﺮﻯ،ﻋﻠّﺖ ﺍﻟﻌﻠﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻓﮑﺮﻯ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻟﺎﺗﻰ تمامی ﻧﻮﻉ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ.ﻭﻫﻤﺎﻥ( ﻣﺪﺑّﺮ ﺍﻟﻬﻰ) ،که الله ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺗﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺩﺭﻫﺴﺘﻰ ﻫﻴﭻ ﻋﻠّﺘﻰ ﺟﺰ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﺼﻠﺤت  اﻭ، ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺍﺩﻥ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺑﻤﺨﻠﻮﻗﺎﺕ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ  ﻭﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻋﺎﻡ ﻫﻢ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ. ﻣﮕﺮ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﻓﺮﺩ،ﻭﺩﺭﻫﺮﻣﻮﺭﺩ ﻭ ﺑﺮﺣﺴب هر ﺤﺎل ﺪﺭﻫﺮ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻠﺤﻈﻪ الهی هست. ﺑﺎﺯﻫﻢ ﮔﻔﺘﻨﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ،ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﻋﻠﻤﻰ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ، و ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺍﺳﺖ،ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺍﺭﻡ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﻡ.ﭼﻮن ﺤﺎﻓﻈﻪ ﻭ ﻗﻠﻢ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎ ﺩﺳت ﺨﺪﺍ و مدبّر الهی ﺍﺳﺖ.

     ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻫﺎﻯ ﺟﺎﻟﺐ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ، ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺗﺮﺍﻧﺪ ﺭﺍﺳﻞ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1970 ثاﺑﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ (ﮐﻞّ ﺍﺯ ﺟزء) ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﻫﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷند. ﻣﺎﻧﻨﺪ (ﮔﺮﻭﻩ ﻟﺎ ﻣﺘﻨﺎﻫﻰ) ﺩﺭ ﺭﻳﺎﺿﻴّﺎﺕ. ﻭیا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺿﻌﻰ ﮐﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺩﺭﺧﻂ، و ﻳﺎ ﺭﻗﻤﻰ ﺩﺭﺳﻠﺴﻠﻪ ﻟﺎ ﻣﺘﻨﺎﻫﻰﺩﺭ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺤث ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ بحثی ﺭﻳﺎﺿﻰ ﻭ ﺭﻗﻤﻰ ﻳﺎ ﻫﻨﺪﺳﻰ است و ﻧﻪ ﻭﺍﻗﻌﻰ. ﻭﻟﻰ ﻋﺎﺭﻑ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺤث ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ( ﮐﻠّﻰ ﻧﻴﺰ خود ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻧﻪ) ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. (ﮐﻞّ ﮐﻤّﻰ) ﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻫﻤﻪ ﺍﺟﺰاء ﺁﻥ ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ(ﮐﻞّ ﮐﻴﻔﻰ) ﮐﻪ ﮐﻞّ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺟﺰاء ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ. وﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻗﺎﺋﻢ،. که  ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺟﺰﺋﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ، ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮﺩﻩ.ﺟﻤﻊ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ،ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﮐﻞّ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺍﻯ ﻣثاﻝ ﻋﻘﻞ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻫﻢ، ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻋﻘﻞ ﮐﻞّ میباشد. ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﻞّ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﻳﻚ ﺟزء ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس، ﻳﺎ ﺑﺎﺯﻯ با ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻣﻨﻄﻘﻴّﻮﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﻑ ﻣﺎﺭﮐس ﻮﻣﺎﺩّﻳﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﺍﺻﺎﻟت ﻤﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ. که ﻤﺎﺩﻩ ﺟزء ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﮐﻞّ ﺧﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ. ﭼﻮﻥ ﻋﻘﻞ ﻭﻓﮑﺮ ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ﻭﻋﺎﻃﻔﻪ ﻭ ﺍﺩﺭﺍﮐﺎﺕ ﻭ ﭘﻴﺶ ﮔﻮﺋﻰﻫﺎﻯ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳت ﻮﻏﻴﺮﻩ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮐﻞّ ﺷﺪﻩ ﻫﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺍﺻﺎﻟت ﺁﻥ اگر ﺑﺎ ﻣﺎﺩﻩ ﻣﻐﺰباشد ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﮐﻞّ ﻫﺎ میباشد . ﭘﻴﺪﺍ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﮑﺪﺍﻡ ﺳﻤﺖ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ،ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮﺋﻰ ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻡ ﺳﻤﺖ ﺍﺳﺖ .

     ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﺤث ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻤﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺷﺪ،ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ(ﻋﻤﻞ ﺧﻴﺎﻟﻰ) ﺍﺳﺖ.  ﮔﻔته اﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻓﮑﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ،ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﺪﺭﻙ( ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻭﻣﺘﻨﺎﻫﻰ) ﺍﺳﺖ.ﻭﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺼﻮّﺭ ﮐﻨﺪ.ﮐﻪ ﻣثلا ﺧﺪﺍ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻭﻣﻄﻠﻖ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﺟﺰﺋﻰ ﮐﺎﺭش ﺑﺠﺎﺋﻰ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﮐﻪ ﺑﺮﻗﻴقه ها ﻭبه  ﺑﺮﺷﻬﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﻫﺴﺘﻰ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻣﻴﮑﻨﺪ،تا ﺩﻧﻴﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﻋﻘﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﻨﻤﺎﻳﺪ . ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻋﺮﻓﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ، ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﻟﺎ ﻳﺘﻨﺎﻫﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﮐﻨﺪ، ﻳﺎ نتواند ﺑﺪﻳﺪﺍﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ برﺳﺪ.ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺍﻟﻬﻰ ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳت ﺒﺮﺳﺪ. ﻭﻫﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺎﻳﻦ ﺁﺭﺯﻭﻯ ﺃﺑﺪﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪه است. ﺍﻣﺎ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭ ﻧﺮﻓته اﻧﺪ، ﺑﺎﺯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺪﻋﻰ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭﻙ ﻟﺎ ﻳﺘﻨﺎﻫﻰ ﻭﻓﻬﻢ ﮐﻠّﻰ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ گردند، ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺁﻥ. ﻭﻟﻰ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﻭ ﻧﺘﻴجه اﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﺪﺍﺩه اﻧﺪ ﻭﺧﻴﺎﻝ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﻰ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺍﻟﻔﺎﻅی چون(ﻫﺴﺘﻰ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﻋﻘﻞ ﻭﺗﻨﺎﻫﻰ ﻭ ﻟﺎ ﻳﺘﻨﺎﻫﻰ ﻭ ﻣﻄﻠﻖ ﻭﺧﺪﺍ) ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﻧﺪ.ﻭﻟﺬﺍ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﺎﻡ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻧﻪ ﺣﮑﻤﺖ ﺩﻭﺳﺘﻰ ﻭ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﻧﻔس. ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺼﻮﺩﻯ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻟﻔﻆ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻥ (ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ) ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ .

ﺗﻌﺎﺭﻳﻒﻟﻔﻈﻰﻓﻠﺴﻔﻪ
      ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻭ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﺍﺳﺖ.ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ . ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﺑﺮﺧﻠﺎﻑ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ،ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ صحیح ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻴﺴﺖ، ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ( ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ) ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺸﺨّﺺ ﮐﺮﺩﻥ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺭﻣﻮﺯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ( ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺩﺭﻋﺒﺎﺭﺕ) ﺑﺎﺷﺪ. ﻭ ﻫﺮ ﺷﻴئ ﺧﻮﺩ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻣﻮﺯ ﺑﺮ ﺁن  ﺩﻟﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ، همان ﺷﺮﺣﻰ ﺑﺮﺍﻯ( ﻣﻌﻨﻰ ﮐﺮﺩﻥ ﻟﻔﻈﻰ) ﺍﺳﺖ.ﺍﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﻴﺴﺖ،ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ،(ﻣﻌﻨﻰ ﮐﻠﻤﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ) ﭼﻴﺴﺖ. ﻓﻴﻠﺴﻮف ﮐﻠﻤﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﺟﺴﺘﺠﻮﻯ ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻯ ﺍﺷﺘﻘﺎﻕ ﻟﻐﻮﻯ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ. ﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭﻣﻌﻨﻰ ﺁﻧﺮﺍ، ﺍﺯ ﺩﺍﺧﻞ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻟﻔﻆ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩ. ﮐﻠﻤﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻗﺴﻤﺖ( ﻓﻴﻠﻴﻦ) ﻳﺎ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭ ﻭ(ﺳﻮﻓﻴﺎ) ﻳﺎ ﺣﮑﻤﺖ وتصوّف ﺍﺳﺖ.ﻭﻣﻌﻨﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﻋﺸﻖ ﺑﺤﮑﻤﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﺑﻴﭽﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﻣﻘﺪّس عشق که ﭽﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﺎﭘﺎﮐﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩه است. ﻋﺸﻖ ﺑﺨﺪﺍ ﻭ ﺳﻮﻓﻴﺎ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺣﮑﻤﺖ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ، ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻔسﮐﻞّ ﺑﺸﺮﻯ فاطمی تا قائم ﺩﺭ ﺍﻟﻬﻴّﺎت و تصوّف اﺳﻠﺎﻣﻰ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺩﺭمکتب ﺳﻠﻮﻙ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﻨﺎﻡ ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪّس ﻭﻣﺮﻳﻢ ﭘﺮﺳﺘﻰ است.ﻭﺩﺭمکتب سلوکی ﺍﺳﻠﺎﻡ ﺑﻨﺎﻡ ﻣﻘﺪّس ﻓﺎﻃﻤﻰ میباشد. ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻋﺠﻮﺑﻪ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥولایت محمدی و ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ (ﭘﻨﺞ ﺗﻦ ﺁﻝ ﻋﺒﺎ) ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺪﻳث ﻣﻌﺮﻭف کسا ﺍﺳﺖ. ﻳﺎ همان ﺳﻮّﻣﻴﻦ ﺳﻤﺒِﻞ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺍﺯ ﻫﻔت ﺸﻬﻮﺩ بشری. که ﺒﺎ ﭘﻨج ﺘﻦ ﺁﻟﻌﺒﺎ که ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺳﭙس به  ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس، ﺗﺠﻠّﻰ آخر ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ برای ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ در ﺷﻬﻮﺩ ﺷﺸﻢ رسیده، ﻭ ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ احتمالا به ﺷﻬﻮﺩ ﻫﻔﺘﻢ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ میرسند.ﮐﻪ ﺿﻤﻨﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺵ ﺧﺪﺍﻯ ﺍﻟﻠﻪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﮐﺮﺳﻰ ﺭﺏّ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﻔﺖ ﺭﻭﺯ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ ﺍﻭﻡ ﻭ ﻳﻮﻡ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺧﻠﻘﺖ ﻫﺴﺘﻰ،ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻭﺯﻣﻴﻦ.ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﻭﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻯ (ﺃﺻﻞ ﻣﺒﺪﺃ ﮐُﻦ ﻓﮑﺎﻥ) ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﺑﺎ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻯ ﺩﺭﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺤﺖ ﺃﺗﻤﻰ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺃﺗﻤﻰ ﻭﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻰ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﺭﺳﻴﺪه اﻧﺪ.ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﭼﻮن ﻤﺎ انسانها ﺑﺎﻧﻮﺍﻉ ﮔﻴﺎﻫﻰ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﻓﺼﻮﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺳﻴﺪه ایم ﮐﻪ ﺑﻘﻴّﻪ موجودات ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺭﺳﻴﺪ. ﺗﺎ ﺑﺒﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻭﻧﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺤﻘّﻖ ﺷﺶ ﺭﻭﺯ ﮐﺎﺭ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﻮﻓﻖ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩ ﻫﻔﺘﻢ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﻭﺗﺎ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍز ﻫﻔﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ، ﺭﻭﺡ موفّق ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺳﻮﻡ ﺩﺭﻋﺮش ﺮﺣﻤﺎن ﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﺗﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﻬﺪی ﻤﻮﻋﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﺘﻮﻟﺪﺍﺕ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻳﺎﻧﺘﻬﺎﻯ ﻗﺪﻳﻢ ﻭﻳﺎ ﺣﮑﻤﺎﻯ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ،ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻭ ﻣﺼﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﺍﺩﻧﺪ،ﺗﺎ ﺑﺴﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭﺣﮑﻤﺖ ﺩﺭﮔﻨﺠﻴنه ای ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﻭﺑﺎ ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻧﻔس اﺯ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﺩﺭﺗﺰﮐﻴﻪ سلوکی ﺗﺎ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺴﻮﻓﻴﺎﻯﻓﺎﻃﻤﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺑﺎﺯ ﺳﻮﻓﻴﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺼﻮّﻑ ﻭ ﺗﺼﻔﻴﻪ،ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻌﺮﺵ ﻳﺎ ﻧﻮﺭتجلّی و ﻳﺎ بعدا به ﺻﻮﺭﺕ تجلّی ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺍﺳﺖ. که ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﻔﺖ ﻗُﺮّﻩ ﻳﺎ ﺧﻮﺭّﻩ ﺷﻬﻮﺩﻯ زردشتی قریش ﺗﮑﻤﻴﻞ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﻭﮐﺸﻒ ﻧﻮﺭ ﺭبّ ﺮﺣﻤﺎﻥ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﻣﻬﺪﻯ ﻣﻮﻋﻮﺩ محمد وسوشیانت زردشت ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ، که خود ﺁﻏﺎﺯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺩﺭﺟﻬﺎن ﺪﺭ۵۵ ﻗﺮﻥ ﺩﻳﮕﺮاست.          ﻭﺑﺎ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩ نا خلف ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩ، که ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﻴﻮﻉ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩ، ﻭﺳﻮﻓﻴﺎی شهودی ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺷﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﺮﺧﻠﺎﻑ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ که (ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ فلسفی) ﻳﮑﻰ ﺍﺯﺩﺍﻏﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﻨّﻢ ﻫﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ،ﻭ ﻃﻠﺴﻢ ﻭ ﺣﺠﺎﺏ ﺃﻋﻈﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ این سلوک فلسفی ﺑﻬﺮﭼﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻭﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ(ﺣﮑﻤﺖ) ﻓﻠﺴفه ﺒﺎﺷﺪ، ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﺄﻥ ﻭﺍﺻلان اﻟﻬﻰ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﺨﻠق است.ﮐﻪ ﺟﺰ( ﺗﻨﺰﻳﻞ بیانی ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ) ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭﻯ ﻧﻤﻰ ﮐنند ﻭعارفان الهی ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﻴﺪﻫند. ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻖ ﻫﺎﻯ ﺟَﺪَﻟﻰ ﻭ ﺻﻮﺭﻯ ﻭﺭﻣﺰﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻳﻮن ﻨﻴﺰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥعارف  ﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﮑﻨﻨﺪ؟ ﮐﻪ ﺩﺭﺩﻝ ﺩﻭﺳﺖ ﺑﻬﺮ ﺣﻴﻠﻪ ﺭﻫﻰ ﺑﺎﻳﺪ جست. ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﺑﺪﻫﻨﺪ، تا ﺧﻮﺩ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﺘﻠﺎﺷﻰ ﺩﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﮐﻨﺪ. ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﮑﻤﻚ ﻭ ﻣﺸﻴّﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺸﻬﻮﺩﻯ ﺑﺮﺳﺪ. ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ (ﻟﻔﻆ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻋﺸﻖ) ﻭﺣﮑﻤﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﮑﺘﺒﻬﺎﻯ ﻓﮑﺮﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪ.ﻭ ﺗﺼﻮّﻑ ﻭ در (ﺻﻮﻓﻪ) و سکّوی ﻓﻘﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮبوده است.  ﻭ(ﺗﺼﻔﻴﻪ) ﺩﻝ و روان ﻭ ﺳﻮﻓﻴﺎ ﺷﺪﻥ ﺩﺭﺍﺳﻠﺎﻡ سلوکی ﻧﻴﺰ ﺍﺻﻞ ﻫﺪﻑ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺩﺭ ﺗﻠﺎﺵ ﺍﻭ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.ﻭﺍﻳﻦ همان (ﺳﻨّﺖ) ﻗﺪﻳﻤﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺭﺑﻄﻰ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﮐﻠﻤﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﮐﻪ تعریف (ﻓﻠﺴﻔﻪ) ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻰ ﺍﺯ ﻟﻔﻆ ﺗﺼﻮّﻑ ﺳﻠﻮﻙ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.

       ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻓﻴثاﺭﻏﻮﺭث  ﻣﺘﻮﻓّﻰ500 قبل از میلاد ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮐﺴﻰ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻟﻔﻆ  را ﺑﮑﺎﺭ ﺑﺮﺩ ﻭﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭ ﺣﮑمت ﻭﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﻭ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﺣﮑﻤﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺿﻤﻨﺎ ﺗﺠﺴّﻢ انسانی ﺣﮑﻤﺖ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﺧﻴﻠﻰ ﺭﺍﺣﺖ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﮑﻤﺖ ﺩﻭﺳﺘﻰ ﻳﻚ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﺩﺍﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺳﻮﻓﻴﺎ ﻭﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ  وﻧﻪ ﻓﻠﺴفه ﺑﺎﻓﻰ. ﻭﺍﻳﻨﮑﻪ (ﺭﺍﻩ ﺣﮑﻤﺖ) ﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺣﮑﻤﺖ ﺍﺳﺖ. ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎﻥ( ﺳﻠﻮﻙ ﻳﺎ ﺭﺍﻩ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ) ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﺮﺳﻴﻢ. روشی که (ﺷﻬﻴﺪ ﻭﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﻣﺸﻬﻮﺩ) ﻳکی ﻣﻴﺸﻮند،ﻭ ﺁﻧﺮﺍ (ﺣﻠﻮﻝ )ﻫﻢ ﮔﻔته اﻧﺪ. ﭘس ﺑﺤﮑﻤﺖ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ،ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩﻥ ﺑﺪﺍﻣﺎﻥ ﺣﮑﻤﺘﻬﺎﻯ ﻣﺮﺩﻩ ﻓﻠﺴﻔﻰ، و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ است. ﻭﻟﻰ ﺳﻠﻮﻙ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ،ﺟﺴﺘﻦ ﺣﻘّﻰ ﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻯ ﺯﻧﺪﻩ، ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺯﻧﺪه ﻮ ﺣقّ ﺸﻮﻳﻢ. ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ بتجرﺑﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﺁﻥ ﻣﻴﺎﺭﺯﺩ.ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﻫﺮﮐس ﭽﻘﺪﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ( ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻟﻘﻮّﻩ ﻭ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ) ﻗﺎﺋﻞ ﺍﺳﺖ .ﺗﮑﺒّﺮ ﻧﻴﺴﺖ بلکه ﺑﺰﺭﮔی ﻄﻠبی اﺳﺖ.

    ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ( ﺧﺪﺍ ﺑﻤﺎﺩﻩ)،ﮔﻔﺘﻪ ﺳﻴﺴﺮﻭﻥ ﺭﻭﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ،ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻤﺎﻝ میروند، ﻭﻟﻰ ﺃﻧﺪﮐﻰ ﻫﻢ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺷﻴاء ﺍﻓﺘﺎﺩه اﻧﺪ،ﻭﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪه اﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ،ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻫﺴﺘﻰ،ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﺮﻭﻧﺪ، ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ . ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ، ﺍﺩﻳﺎﻥ سلوکی  ﻗﺒﻠﻰ با ﺷﻬﻮﺩهای ﺧﻮﺩ،ﺑﻤﺮﺍﺗﺒﻰ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ میسّر بشری ﻣﻴﺮﺳﻴﺪﻧﺪ. ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺁﻥ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﺑﻔﺎﺭﺳﻰ ﺧﻮﺭﻩ،ﻭ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﻰ ﻗﺮﻳﺶ ﺯﺭﺩﺷﺘﻰ ﺍﻟﺄﺻﻞ ﻗُﺮّﻩ ﻭ ﻏُﺮّﻩ و خوَرنَق ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺩﺭ ادیان  ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭﻟﻴّﻪ ﺗﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ،ﺣﺪّ ﺃﮐثر ﺑﺸﻬﻮﺩ  چهارم نور ایلی مرتضوی ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﺷﻬﻮﺩ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ میرسیده و ﻣﻴﺮﺳﻧﺪ. وﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺮﻭﺍﻧﺎ ﻭﺷﻬﻮﺩ ﺭبّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺯﻧﺎﻧﻪ ﻧﻔس ﮐﻞّ ﺑﺸﺮﻯ،ﻳﺎ ﺳﻮﻓﻴﺎ ﻭﻣﺮﻳﻢ ﻭ ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺯﻫﺮﺍ، که ﺪﺭﺃﺩﻳﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ نیزﻫﺴﺖ.اﻣّﺎ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ ﭼﻬﺎﺭﻣﻴﻦ ﻗُﺮّﻩ ﺭﺍ ﭘﻴﺮﻭ ﺯﺭﺩﺷﺖ ﺁﺯﺭ، ﭘﺪﺭﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺮﻫﻤﻦ، ﻭ ﻧﻴﺰ ﻋﻴﺴﻰ ﻣﺴﻴﺢ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻗَﺮّﻩ ﻧﻮﺭ ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﭘﺪﺭ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﻣﺴﻴﺢ ،و محمد ﻣﺼطﻔﻰ ﺷﺸﻤﻴﻦ ﻗُﺮّﻩ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻗﺎﺋﻢ، ﻭ ﻧﻴﺰﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﻭﺍجب ﺑﺮﺍﻯ  همه افراد ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﻭ کتاب ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻗُﺮّﻩ ﻳﺎ (ﻗﺮﺁﻥ) ﺍﺳﺖ. ﺳﺎﻟﻚ ولایت سلوک ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁﺭﺯﻭﻳﺶ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺼﻮﻓﻴﺎ ﻭ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ، که ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﮔﺮﺩﺩ. ﻭ ﺷﻴﻌﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ که (ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺍﻟﻬﻰ) بماند.ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮبّ رﺣﻤﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﻧﻴﺰ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺷﺖ. ﺑﻠﮑﻪ ﺷﻌﺎﺭ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺸﻖ ﺑﻘﺎﺋﻢ ﻣﻬﺪﻯ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﻪ ۵۵ ﻗﺮﻥ ﺩﻳﮕﺮ،ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﻧﻮﺭ ﺭبّ ﺮﺣﻤﺎﻥ ﻭﻋﺮﺵ ﺭﺏ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺑﺨﻠﻖ ﻣﺒﻌﻮث ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭﺍﻭﻟﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭﻟﻰ ﺍﻟﻌﺰﻡ ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﻫﺮﮐس ﺑﻤﻴﺮﺩ ﻭﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩﺭﺍ آغاز از پیر الهی را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ ﻣﺮﮒ شرک ﺟﺎﻫﻠﻴّﺖ ﺩﺍﺭﺪ . لذا ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ،ﮐﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴم ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺘﺐ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ، ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻣﺎﻡ زمان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ.ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺎﺭ پاکسازی روان ﻫﻢ ﻧﮑﺮﺩه اﻳﻢ.ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭﻋﻠﻢ ﻭﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺩﻳن ﺮﺳﻤﻰ ﻭ ﺗﻌﺼّﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭﺯﻳﺎﺩﻩ ﺭﻭی هم بکنیم .

         ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻧﺠﺎﺕ ﺗﻮ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ تنها ﺩﺭ انجام  ﺳﻠﻮﻙ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ مولاﻋﻠﻰّ است. ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﻭﻝ ﺳﺎﻟﻚ ﻋﻠﻰّ ﺑﻮﺩه ﺒﺎﺷﺪ، تا ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻣﺮﺗﻀﻮﻯ ﭼﻬﺎﺭﻡ، وﺑﺎ ﻣﺮﮒ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻭصورت روح ﻣﺼﻄﻔﻮﻯ ﺭﺳﻴﺪ. ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ،ﺑﮕﻔﺘﻪ ﻣﻮﻟﺎ ﻋﻠﻰّ، ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺷﺘﺮ ﮐﺘﺎﺏ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺩﺍﺭﺩ، ﻭ ﻳﺎ ﻣثنوﻯ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻣﻦ ﮐﺎﻏﺬ ﺷﻮﺩ. ﺳﻘﺮﺍﻁ  ﻧﻴﺰ ﻟﻔﻆ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺭﺍ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ (ﻋﻠﺎﻣﺖ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎﻥ) ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺣﮑﻤت ﻮ ﻳﺎ ﺣﮑﻴﻤﺎﻥ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻭ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺯﮔﺸته ﺑﺨﻠق ﺒﮑﺎﺭ ﺑﺮﺩ. ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ،ﮐﻪ (ﺳﻮﻓﻴﺴﺘﻬﺎ) ﭼﺮﻧﺪ ﮔﻮﻳﺎﻥ و(ﻭﮐﻴﻞ ﺍﻟﺪﻋﺎﻭﻯ) ﻧﺒﻮﺩه اﻧﺪ.ﺍﻳﻦ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﺎﺩﻳّﻮﻥ ﺑﺂﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ. که ﺪﺭ ﺍﮐثر ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮐﺮﺩﻧﺪ. (ﺳﻮﻓﻴﺴﺖ) ها ﺻﻮﻓﻴﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻭ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺡ،ﭼﻮﻥ ﺃﻫﻞ ﺻﻔﺎﻯ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻨﺎﻡ (ﺻﻮﻓﻪ وصُفه) ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺃﻫﻞ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﻭ ﺣﮑﻴﻤﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺣﺪّ ﺃﮐثر ﺷﻬﻮﺩ ﻣﺠﺎﺯ ﺁﻧﻬﺎ،ﺷﻬﻮﺩ فاطمی ﺳﻮﻓﻴﺎ ﺑﺎ ﻧﻔس ﮐﻞّ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭ ﺍﺯﻣﺮﺍﺗﺐ ﻋﻘﻠﻰ ﺷﻬﻮﺩ ﻫﺎﻯ ﺑﺮﺗﺮﻣﺤﺮﻭﻡ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ. ﺷﺎﻫﮑﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﻟﺪﻧّﻰ ﻭﮐﻠّﻰ ﻧﺰﺩ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ کامل وزنده ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺍﺳﺖ. ﮐﻪ ﺍﺯ ﺃﻧﺒﻴﺎﻯ بنی اﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﺣﺘﻰ خود ﻣﻮﺳی ﻮﻋﻴﺴی ﺒﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ( ﺣﻀﺮﺕ شهودی ﻣﺤﻤﺪ) ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﺪﺍﺭﺁﻧﻬﺎ ﺍﺷﻚ ﻣﻰ ﺭﻳﺨﺖ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻋﻘﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻧﻮع ﺒﺸﺮی ﺮﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﭼﺮﺍ ﺃﻯ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ  تو ﭼﻨﺎﻥ ﻧﺒﺎﺷﻰ؟ﺳﻠﻮﻙ ﮐﻦ ﻭ ﺑﺎﻫﻤّﺖ ﺧﻮﺩ،ﻭﻣﺸﻴّﺖ ﻭﮐﻤﻚ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭﭘﻴﺮ ﮐﺎﻣﻠﻰ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﻳﺖ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ.ﺍﮔﺮ ﺟِﺪّﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﻰ ﺩﺭﺭؤﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﺩﻳﺪ.ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺳّﻞ ﻋﺒﺎﺩﻯ ﺑﺎ ﻭﻟﻰّ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ، ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭﺑﺴﺮﭼﺸﻤﻪ ﻋﻘﻞ ﻭﺣﮑﻤﺖ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺳﻰ.ﮐﻪ بر منظور ﭘﺪﺭﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺷﺎﮔﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻴﺪﺍﻧﺴﺖ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻰ .     ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺧﻠﺎﻑ ﻣﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺑموضوع ﻔﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﻳﻢ. ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻢ ﭼﺮﺍ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺃﺳﻴﺮ ﻃﻠﺴﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﺮﺩﻡ.ﺁﺭﻯ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﮐﻤﻚ ﺑﺘﻮ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﺑﻮﺩ. ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺭﺍﻩ ﺭﺿﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﻧﺴﺘﻰ . ﺍﺯ ﻟﻔﻆ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻓﻌﻞ ﺗﻔﻠﺴُﻒ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻤﻮﺩﻥ، ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻧﻘﻞ ﻣﻴﮑﻨﺪ، ﮐﺮﻭﺳﻮس ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻟﻴﺪﻳﺎ که ﺗﺤﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ،ﺑﺴﻮﻟﻮﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﮔﺬﺍﺭ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﮔﻔﺖ،ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺩﻳﺪﻡ ﺣﮑﻤﺖ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻯ، ﮐﻪ ﺩﻭﺭ ﺟﻬﺎﻥ می ﮔﺮﺩﻯ ﻭﺗﻔﻠﺴُﻒ ﻣﻴﮑﻨﻰ.تا ﺩرﺟﻬﺎﻥ ﺳﻴﺮ ﺁﻓﺎﻕ ﮐﻨﻰ،ﻭ ﺩﺭﺟﺴﺘﺠﻮﻯ ﺣﻘﻴﻘت ﻮﺳﻮﻓﻴﺎ ﺑﺎﺷﻰ.ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﻘّﻘﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺍﺳﺖ،که ﺴﺎﻟﮑﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺸﻬﻮﺩﻫﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.ﻭﺳﺎﻟﻚ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺑﻨﻮﺭﻗﺎﺋﻢ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻘﺪس ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺳﺪ، ﻭﻟﻮ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﻫﻔﺘﻢ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﻧﺮﺳﺪ ﻭﺑﺨﻠﻖ ﺑﺎﺯ ﮔﺮﺩﺩ.

    ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻯ ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳل  منطقی ﺁﻧﻬﺎ. ﻟﺬﺍ ﺷﺮﺣﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ(ﻧﻘﺶ ﺍﻟﻔﺎﻅ) ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺴﺘﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﺎﻯ ﻣﺸﺘﻘّﺎﺕ ﻟﻐﻮﻯ،ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ.ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭼﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭﭼﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ.ﺍﻟﺒﺘﻪ بررسی ﺗﺤﻮﻟﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻭﻣﻌﺎﻧﻰ ﺁﻧﻬﺎ،ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﻔﻴﺪﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﭼﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ . ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﮐﻪ انسان در ( تفکّربا ﻋﻘل مادی)  ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻫﺴﺖ، ﭼﻮﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ او ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﻫﻢ ﺑﺪﺍﻥ ﺩﻝ ﺑﺴته اﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻳﮕﺮﺍﻥ، ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺎﻓﻰ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ آنها ﺍﺯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﺍﺳﺖ. ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ،ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ،ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﻭﭘﻮﭺ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ.ﺗﺎ ﻣثلا ﺑأصل ﻤﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ.ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ،ﻋﺮﻓﺎ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﺒﺪﺃ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﻓﺘﻨﺪ،ﻭﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻏﺎﻳﺖ ﻭﻫﺪﻑ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﻭ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﺩﺭ ﺃﺯﻝ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻮﺩﻩ، ﻭ ﮐﺴﻰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭﻫﻤﭽﻨﺎﻥ در هستی وجود ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣُﺪَﺑّﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻠﺤﻈﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻫﺴﺘﻰ،ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻥ ﻧﻌﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺑّﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﺪه اﻳﻢ،ﮐﻪ ﺑﺎﻣﺮﻭﺯ ﺑﺸﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻳﻢ.ﺣﻴﻒ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮﻥ ﺍﺳﮑﻰ ﺑﺎﺯﺍﻥ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﺯﺣﻤﺖ ﺑﻘﻠّﻪ ﺑﻠﻨﺪﻯ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ، ﺑﺴﺮﺳﺮﻩ ﺑﺎﺯﻯ ﻭ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﻢ؟ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﺸﻮﻳﻢ ﻭ ﺑﻌﻘﺐ ﺑﺮﻭﻳﻢ ﻭ ﻧﻪ به ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﺠﻠﻮ رفتن ؟ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻢ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭼﻪ ﺭﻭﺷﻬﺎﺋﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﮑّﺮ ﺧﻮﺩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ، ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ (ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ) ﺑﻮﺩﻩ ﻭﻧﻪ ﺑﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺃﻧﺒﻴﺎ.ﻭﻟﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﻢ ﺑﭽﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﻰ ﺍﺯ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ . ﺍﮔﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺩﻟﻴﻞ ﺻﺤﺖ ﺭﻭﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ باشد،ﻫﺮ ﻣﻨﺼﻔﻰ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ،ﮐﻪ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺍئه اﻯ ﻧﺪﺍﺩه اﻧﺪ. ﻭﺣﺘﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﭼﻮﻥ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺠﺎﺋﻰ ﻧﺒﺮﺩﻧﺪ.ﻭﺍﺯ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻦ ﺭﺍﺯ ﻳﻚ ﺫﺭﻩ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﺣﺎﻝ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻫﻔﺖ ﺳﺘﻮﻥ ﺣﮑﻤﺖ ﻗﺪﻳﻢ ﭼﻪ ﮔﻔته اند.ﻃﺎﻟس ﻭ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ( ﻳﻮﻧﻴﻚ) (ﺗﻮﺣﻴﺪﻯ) ﻳﺎ ﻣﺎﻟﺘﻰ ﺁﺳﻴﺎﻯ ﺻﻐﻴﺮ،ﻭ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ( ﺍﻳﻠﻴﺎﺋﻰ ﺍﻳﻠﻴﺎ ﻭﺧﺪﺍ ﺟﻮ) ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻳﻮﻧﺎﻥ. ﺩﺭ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ﺑﻮﺩﻧﺪ، که ﻤﺮﺣﻠﻪ ﭘﺨته اﻯ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺸﺮﻯ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﺍﺩﻧﺪ.ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺑﺎﺑﻞ ﻭﺍﺳﮑﻨﺪﺭﻳﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﺮﺷﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻋﺮﻓﺎ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻬﺮﺕ ﻃﻠﺐ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺒﻘﺎﻯ ﺁثاﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﻧﺪﺍﺩ. ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺁثاﺭ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻏﻨﻴﻤﺘﻰ ﺍﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎﻥ ﻭ ﺳﭙس ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ متفکّر ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻓﻠﺎﺳفه ﻴﻮﻧﺎﻥ، ﺍﻓﻮﺍﺟﻰ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ، ﮐﻪ ﻣﺎﺩﻩ ﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺳﺎﺩﻩ ﺟﺎﻫﻞ ﭘﻴﺮﻭ ﺁﻧﻬﺎ،ﺑﺨﺼﻮﺹ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻗﺸﺮﻯ ﻫﻤﻪ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺭﺍﻳﺞ،ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭﺣﮑﻤﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ . ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﮐﺴﻮﺗﺎﻥ،ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻭ ﺧﻄّ یونانی ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻄﻮﻁ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩ.ﻭﺩﺭﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻬﺎﻯ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻧﺸﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺕ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻧﺸﻴﻦ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺍِﮊﻩ ﻭﺟﺰﻳﺮﻩ ﺳﻴﺴﻴﻞ ﻭﺟﻨﻮﺏ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻭ ﺳﺎﺣﻞ ﻏﺮﺑﻰ ﺁﺳﻴﺎﻯ ﺻﻐﻴﺮ ﻭ ﺷﻤﺎﻝ ﻣﺼﺮ ﻭ ﺳﺎﺣﻞ ﻓﻴﻨﻘﻴّﻪ،ﮐﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺩﺭﻳﺎ ﻧﻮﺭﺩﻯ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ.ﺗﻤﺎﻡ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﮑﺮﻯ( ﺍﻳﻮﻧﻰ ﻳﺎ ﺍﻳﻠﻴﺎﺋﻰ ﻭ ﻓﻴثاﻏﻮﺭثی)، ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺕ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ،ﻭ ﺳﭙس  ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺳَﻔسطاﺋﻰ ﺟَﺪَﻟﻰ ﺑﺨﺎﻙ ﺍﺻﻠﻰ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺑﺸﺮﻕ ﺑﻮﺩ.ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ،ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺷﺮﻗﻰ ﻭﭘﻴﺮﺍﻥﻃﺮﻳﻘت هاﻯ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺳﻘﺮﺍﻁ ﺣﮑﻴﻢ ﭘﻴﺮ ﺯَﻧﻰ یا ذِنی ﻫﻨﺪﻯ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭﺑﺮﻭﺍﻳﺘﻰ ﭘﻴﺮﻭ ﺯﺭﺩﺷت ﺒﻮﺩ.ﻭﻳﺎ ﺍﻓﻠﺎﻃﻮﻥ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺼﺮ ﺑﻮﻯ ﮔﻔته اﻧﺪ، ﺷﻤﺎ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﻬﺎ ﮐﻮﺩﮐﺎﻧﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮﻧﻴﺴﺘید. ﻭ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﻫﺮﭼﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺳﻔﺮ ﭘﻴﺮﻭﺯمند ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺑﻮﺩﻩ، ﻭﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻰ ﻭ ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎﻯ ﺻﻐﻴﺮ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺗﻤﺪﻥ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ بود که ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠّﻂ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺷﺮﻗﻰ ﻭ ﺍﮐثرﺍ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺑﻮﺩﻩ، ﻭﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﻃﺮﻳﻘﺘﻬﺎﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ ﺷﺮﻕ ﺑﻮﺩﻧﺪ . ﻃﺎﻟس ﺳﺮﺩﺳﺘﻪ ﻭ ﭘﺪﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ.ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻗﻄﻌﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﻚ ﺭﺍﻩ ﺣﻖ ﺒﻮﺩﻩ است .ﻭﻟﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ که ﺒﻤﻘﺎﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ،ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺶ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ. زمان ﻃﺎﻟس ﺳﺎﻝ 550  قبل از میلاد ﺭﺍ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ اند. ﻭ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺍﻭﺭﺍ (ﻣﺠﺪّﺩﻯ) ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ . ﻭﻯ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻣﺠﺮﺍﻯ ﻗﺪﻳﻢ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ. ﻭﻃﺮﺯ ﻓﮑﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺑﺪﻫﺪ. ﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﺩﻧﺒﺎله ﻤﺘﻔﮑّﺮﺍﻥ ﻗﺪﻣﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺑﻮﺩ. ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪ، ﻭﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻓﮑﺮ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﻗﻄﻌﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻭﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﺼﻮﺭ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﻮﺩ . ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﮑﻰ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ،ﮐﻪ ﺣﻖ ﺷﺮﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺪﺭﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻔﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﮐﺸﺎﻧﺪ. ولی ﻧﻮﺭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﻕ ﻃﻠﻮﻉ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭﻫﻤﻴﺸﻪ ﺃﻧﺒﻴﺎ ﻭﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﻇﻬﻮﺭ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ.ﻃﺎﻟس اﻳﻦ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﺭﺍ ﮐﺮﺩ،ﮐﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺃﺻﻞ(ﮐَﻮﻥ ﻭ ﻫﺴﺘﻰ)ﭼﻴﺴﺖ؟ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﻨﺠﺎ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﺍﻭ می ﺨﻮﺍﺳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺨﺪﺍ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﻣﺎﺩﻳّﻮﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎن ﺪﺭ ﺍﮐثرﻳّﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻯ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮف ﭙﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﻃﺎﻟس ﺒﺴﺎﺩﮔﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ،ﺍﺻﻞ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺁﺏ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﻋﻘﻞ ﻳﺎ ﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺁﺏ ﺃﺻﻞ حیاتی ﻭنیز ﻋﻘﻞ ﺍﺳﺖ ﻭﻧﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﺎﺩﻯ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺩﺭﻫﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ،ﻭﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﮐﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻬﺎ ﻭﻣﺎﺩﻩ ﺯﻧﺪﻩ ﭘﺮﻭﺗﻮﭘﻠﺎﺳﻢ ﻭﺣﺘﻰ ﮊﻧﻬﺎﻯ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻃﺎﻟس ﺍﻓﺰﻭﺩ،ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰ ﻏﺬﺍﺋﻰ ﺩﺭﺭﻃﻮﺑﺖ دارد، ﻭ ﺑﺬﺭﻫﻢ ﺭﻃﻮﺑﺖ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ خود ﺩﺍﺭﺩ.ﺁﺏ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻴﺎﺕ مادّی هرموجود، ﻭﻋﻘﻞ ﺑﺮای ﺗﮑﺎﻣﻞ آن است.  ﭘس ﺍﺯ ﻃﺎﻟس ﻧﻮﺑﺖ به ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﺩﻭﻡ ﺭﺳﻴﺪ. (ﺍﻧﺎﮐﺴﻰ ﻣﻨﺪﺭ) ﺷﺎﮔﺮﺩ ﻃﺎﻟس  ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﮐثرﺕ ﻭﺗﻨﻮّﻉ ﺍﺷﻴاء ﺭﺍ ﺩﻳﺪ، ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﮑﺎﺕ ﻣﺎﺩﻳّﻮﻥ ﺍﺻﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﺏ ﻭﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮﺩ. (ﺍﭘﻴﺮﻭﻥ) ﻳﺎ (ﻟﺎ ﻣﺘﻌﻴّﻦ) ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻨﺎﻫﻰ،ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﺍﻳﺪه ﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰثاﺑﺖ الهی باشد، ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻭﮐثرت دانست. ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮﻉ ﻏﺪﺍﺋﻰ ﻳﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻰ ﻣﻮﺍﺩ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﮔﺮم ﻭﺳﺮﺩ ﻭمرﻃوﺐ ﻭ ﻳﺎﺑس ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺮﺧﻰ ﺍز ﭘﻴﺮﻭﻥ او ( ﺍﻧﺎﮐﺴﻴﻤﻨﺪﺭ) را ﺧﺪﺍ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ.ﭼﻮﻥ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩی ﺘﻨﻬﺎ ﺑﺎﻧﺤﺮﺍﻑ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﻋﺎﺭﻓﺎﻧﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯﻧﻮﻋﻰ ﺭﺍ،ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﻭ ﻫﺴﺘﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﺷﻴاء نیز ﭼﻴﺰﻯ ﺟﺰ( ﺻﻮﺭﺕ ﻭ ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺖ) ﺍﻟﻬﻰ چون نیروی جاذبه  ﻧﻴﺴﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻓﺮﺩﻯ ﻳﻚ ﺭﻭﺡ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁﻧﺮﺍ (ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ) ﻣﻴﻨﺎﻣﻴﻢ. ﻭ ﺍﺯ ﺃﺯﻝ ﺗﺎ ﺃﺑﺪ، ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﻭﺣﺘﻰ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ.ﻭﻣﺪﺍﻡ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﻫﺎ و عوض می ﺸﻮﻧﺪ. ﻭﺍﻳﻦ( ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ) ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺄﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻌﻠﻰ ﻣﻮﺟﻮﺩ بوده ،ﻭ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﺃﺯﻟﻰ ﺍﻭﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻦ( ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ و ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ) ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰ ﺟﻮﻳﺪ ﻭﺩﺭ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ژنتیکی ﺑﺎ ﮐﻤﻚ ﻭﻣﺸﻴّﺖ ﺧﺪﺍ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻴﺸﻮند. ﻭﻟﻰ ﺑﻌﺪﺍ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧی تقریبا ثابت مانده ﻮ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮات نوعی ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ.ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺨﺼﻮﺹ،ﻣﺴﺄﻟﻪ و کرامت ﺟﺪﻳﺪ عقل برتر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁﺯﺍﺩی ﻮﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﺭﻣﺎ ﺷﺪﻥ و بالعکس خطر ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺭﻓﺘﻦ ﻭﻣﺴﺦ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ.ﻭﮐﺎﻣﻠﺎﻥ الهی  ﺑﺎ ﻧﺠﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ و کرامات بالفعل و بالقوّه ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻯ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ را ﻣﻴﻴﺎﺑﻨﺪ، ﻭ ﺳﭙس ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﺎﺣب اﻟﺰﻣﺎن خود ﻮﻣﺮﺑّﻰ ﻣﺮﺑﻮطه ﺪﺭﻣﻘﺎﻡ ﻭﭘﻴﺪﺍﻳش ﻨﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﺩﺍﺭﺍﻯ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﻃﻔﻞ فوق بشری ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺣﺘﻰ (ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺟﻨﺴﻰ) ﻓﻌﻠﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻴﮑﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺘﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮﺳﺪ،ﺍﻃﻔﺎﻝ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣل ﺑﺮﺗﺮ از قبل  ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﻭﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻋﺎﻟﻰ ﺗﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﻮﻧﺪ . ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻳﻪ ﻗﺮﺁﻧﻰ، ﻫﺮﮐس ﺭﺍ ﮐﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﮐﻨﻴﻢ،ﻣثل ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﻩ ﮐﺮﺩه اﻳﻢ .

   ﺑﺎﺯ ﺑﻤﻮﺿﻮﻉ ﺃﺻﻞ ﺃﺷﻴاء ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﻳﻢ. ﺍﺭﺳﻄﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻬﻤﻴﺪ،ﮐﻪ ﺍﻧﺎﮐﺴﻴﻤﻨﺪﺭ ﺑﺎﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﺩﻯ ﺭﺍ،ﺑﺮﺍﻯ ﺃﺻﻞ ﺍﺷﻴاء ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ.ﻭ ﺍﻓﺰﻭﺩ ﭘس ﺍﻳﻦ( ﺍﺻﻞ ﻣﺎﺩﻯ) ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﺮﻕ ﮐﻨﺪ.ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺍﺻﻞ ﻣﺎﺩﻯ ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ علم فیزیک ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ،ﺃﺗﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩ ﻭﺳﭙس ﻣﺎﺩﻩ ﺃثیر ﺭﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩ،ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺃﺗﻢ ﻓﻮﺗﻮﻥ ﻧﻮﺭﻯ ﻳﺎ ﮐﻮﺍﻧﺘﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻓﻮﺗﻮﻥ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﺃثیر ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﻴﺒﻮﺩ،ﺍﺯ ﻣﻮﺝ ﻧﻮﺭ ﺳﻘﻮﻁ ﻣﻴﮑﺮﺩ. ﺟﻬﺎﻥ ﺃثیر ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺿﺎ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ازماهیّت ﺩﻧﻴﺎﻯ ﻣﻠﮑﻮﺕ ﻭ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻭﻣﻠﺎﺋﻚ ﺑﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻠﺎﻑ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ،(ﺟﺴﻢ ﻣثاﻟﻰ) ﺭﺍ در ملکوت بقول عرفا ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﺍﻣﺎ ﻭﺍﺣﺪ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻣﺎﺩﻩ ﺃثیر ﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﺩﻩ ﺗﺤﺖ ﺃثیر، ﻣﺎﺭﺍ ﺑﺪﻧﻴﺎﻫﺎﻯ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻴﺒﺮﺩ، ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ(ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺗﺤﺖ ﺃثیر) ﻳﺎ (ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻋﻘﻠﻰ ﻭﺟﺒﺮﻭﺗﻰ ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ) ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﻧﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ ﻭﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺑﻔﺮﺽ ﻋﺒﻮﺭﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺍﺯﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﺟﺒﺮﻭﺗﻰ،ﺑﻴﻚ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩی ﻮﻳﮋه اﻯ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﺎﻡ(ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ)ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ . ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ،ﺍﻭﻟﻴﻦ( ﺻﺎﺩﺭ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﻟﻬﻰ) و ﺑﻘﻮﻝ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ اسلامی ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻭﺟﻬﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭ ﻟﺎﻫﻮﺕ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ، ﻭﻟﻰ ﻭﺭﺍﻯ ماده ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ ﺩﺭیک ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮﺿﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮﺑﻤﺮﺣﻠﻪ(ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻋﺪﻡ ﻣﺎﺳﻮﺍﻩ) ﻳﺎ ﻫﺎﻫﻮت وبقول پیامبر به عمّاء  ﻣﻴﺮﺳﻴم ، که ﺠﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻄﻠﻖ (ﻫﻮ یا أو ) و آهورمزدا ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ آنجا ﺫﺍﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺳﺖ ﻭﺑﺮﺍﻯ ﻏﻴﺮ ﺍﻭ،ﺑﻮﺩﻧﻰ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻠﻴل ﻨمی ﺒﺎﺷﺪ که ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳﺖ.ﻭﻣﺎﺩﻩ ﻫﻢ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﺣﺪﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺃﺻﻞ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺫﺍﺗﻴّﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ است. ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﺸﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺗﺤﺖ ﺃثیری را  ﺩﺍﺷته ایم ،ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ که ﺑﻨﺤﻮﻯ در تولدات نوعی ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﻴﻢ،ﮐﻪ اکنون ﺑﻌﺎﻟﻢ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ خود ﺑﺮﺳﻴﻢ . همه  ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺟﺴﻢ ﺧﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ ﺃﺗﻤﻰ ﺍﺳﺖ، ﻧﻴﺰأصل وماهیّت ﺟﺴﻢ ﺃثیرﻯ وﻣثاﻟﻰ ﻭﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ،ﻭﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﻧﻮﺭﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺟﺒﺮﻭﺗﻰ ﮐﻪ ﺧﺎﺹ روح الهی شده ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺎﺋم میباشد،ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸت ﺒﺨﻠق (ﺴﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ وذهنی ) ﺧﻮﺩرا ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺭﺣﻤﺘﻬﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ،ﺑﭽﻨﻴﻦ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﺭﻭﺣﻰ ﻭﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ.ﻭ ﻫﺮﮐس اکنون ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﺧﺮﻳﻦ(ﺟﺴﻢ ﻧﻮﺭﻯ) ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻔس و روان اﻭ ﺑﺮﻭﺡ الهی ﺗﺒﺪﻳل شده است.ﻮ ﺍﻳﻦ ﺭﻭح  نیز ﺑﺎﺭﻭﺍﺡ ﻋﻘﻠﻰ ﺟﺒﺮﻭﺗﻰ الهی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﻌﺪﺍ با تکامل بیشترﻣﻴﺸﻮﺩ. ﺑﺎﻟﺄﺧﺮﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺩﺭ ﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎﻯ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ،ﭼﻪ ﺩﺭ ﮐﺮﻩ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﮐﺮﺍﺕ ﻭﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺩﻳﮕﺮ،( ﺑﻌﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﺷﺒﻪ ﻋﺪﻡ) ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ الله یا أهو ﻣﻴﺮﺳﺪ.ﺗﺎ ﺍﻫﺪﺍف اﻟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﻫﺮ ﭘﻴﺶﮔﻮﺋﻰ ﻭﺩﺍﺩﻥ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ،ﻗﻄﻌﺎ ﮐﻔﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ .

    ﺳﭙس ﻧﻮﺑﺖ ﺍﻧﺎﮐﺴﻰ ﻣﻨس ﻣﻴﺮﺳﺪ، که ﺃﺻﻞ ﻫﺴﺘﻰ ﺭﺍ ﻫﻮﺍ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺎ ﭼﻮﻥ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ،ﮐﻪ ﺳﺮ ﻭ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﺣﻀﺎﺭ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﺍﻧﻪ ﺑﻤﻔﻬﻮﻡ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﻭﻯ( ﺭﻭﺡ ﺑﺨﺎﺭﻯ) ﺭﺍ ﺍﺻﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺗﺎ ﺧﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻮﺍ ﺭﺍ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻧﮑﺎﺳﻰ ﻣﻨس ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﻔس ﻮﺟﺴﻢ ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎن  اﺳﻠﺎﻣﻰ ﺭﻭﺡ، ﻳﺎ ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﻡ (ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ)ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ( ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺘﻰ) ﺍﻟﻬﻰ دارد ﻭ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ میﺑﺎﺷﺪ.ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ،ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺣﻰّ ﻭ ﻗﻴّﻮﻡ ﺍﺳﺖ.ﺑﺪﻭﻥ ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺖ ﻧﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﻫﺴﺖ ﻭﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩ. قیّومیّت ﭼﻮﻥ ﺗﺴﺒﻴﺤﻰ است ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺪ ﺁﻥ ﻗﻄﻊ ﺷﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﻯ ﺩﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ. ﺍﺳﺘﺪﻟﺎﻝ ﺍﻧﺎﮐﺴﻰ ﻣﻨس ﭘﺪﻳﺪﻩ (ﺗﮑﺎثُف ﻭ ﺗﺨَﻠﺨُﻞ) ﺑﻮﺩ و ﻳﺎ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﻭ ﭘﻮﮐﻰعکس آن. ﻭی ﺣﺮﮐﺖ ﺭﺍ ﺍﺳﺎس  ﻭﻋﻠّﺖ ﺍﻳﻦ ﻓﺸﺮﺩﮔﻰ ﻭ ﭘﻮﮐﻰ ﺍﺷﻴاء ﺩﺍﻧﺴﺖ.ﭼﻪ (ﺣﺮﮐﺖ ﺫﺭﺍﺕ) ﮐﻪ ﺑﻬﻢ ﻣﻴﺮﺳﻨد، ﻳﺎ (ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻮﻫﺮﻯ) و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﻭﺣﻰ  موجود ﺯﻧﺪه .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻭﻳﻞ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ،ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﺯ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﻟﺘﻰ ﻳﺎ ﺃﻳﻮﻧﻰ ﺑﺠﺎ ﮔﺬﺍﺭﺩﻧﺪ. ﻭﻟﻰ ﺃثرﺍﺕ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻥ ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷت . ﻭ ﺑﺮ ﺧﻠﺎﻑ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺧﻮﺩ، ﺷﻌﺮﻭﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺑﮑﺎﺭ ﻧﺒﺮﺩﻧﺪ،ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪﻧﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺷﻴاء ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻳﺎ همان ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻯ ایدآلهای ﮐﻤﺎﻝ برای  رسیدن هر موجود زنده . ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻮﺍﺩ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﮑﺎﻣﻞ میباشند. ﭼﻪ ﺍﺟﺰاء ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ تکامل خود را دارند ﻭﻳﺎ ﮐﻞّ ﺁﻧﻬﺎ. ﮔﺮﭼﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺧﻴﻠﻰ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﻰ ﻃﻠﺒﻴﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺭﻭﺡ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻮﻥ ﺭﻭﺡ ﮔﻴﺎﻩ ﻭ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ،ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﺑﺪﺍﺋﻰ ﻭ ﺍﻭﻟﻴّﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ، باز ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﺍﺯ ﻓﺼﻮﻝ نوعی وجود ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

       ﺍﺯ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﻣﺎﺩﻯ ﮐﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﺣﺘﻰ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺫﻫﻨﻰ،ﻭ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ذهنی ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﻧﻴﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ،ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺍﺩ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺎﺳﻮﺕ مادی  محسوس. ﻭﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ، ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ در تن خود ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻧﻔﻮس ﻭ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ ﻭﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻭ ﺟﺒﺮﻭﺗی و ﺑﺎﻟﻘﻮّه ﺪﺍﺭﺩ، ﻫﺮﻳﻚ ﺗﺪﺑﻴﺮﻯ ﻭ ﻣﺪﺑّﺮﻯ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻋﺼﺒﻰ ﺑﺪﻥ،ﮐﻪ ﺩﺭ(ﻋُﻘﺪﻩ ﻋﺼﺒﻰ ﺳﻠﻮﻝ) ﺗﺎ (ﻋُﻘﺪﻩ ﻋﺼﺒﻰ ﺩﻧﺒﺎﻟﭽﻪ،ﻳﺎ عَجَب َﺍﻟﺬﻧﺐ) ﻋﺮﻓﺎ وﻫﻤﺎﻥ ﻋَﻘب اﻟﺬﻧﺐ ﺩﻧﺒﺎﻟﭽﻪ  ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭتا (ﻋﻘﺪﻩ ﻋﺼﺒﻰ ﻣﻐﺰ ﺣﺮﺍﻡ) ﻭ ﺳﭙس عصب پشت گردن ﻭﻣُﺨﭽﻪ ﻭ ﻣُﺦ ﻭ ﺣﺘﻰ در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻐﺰﻯ ﮐﻮﺭﺗﮑس ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﻭﻣؤثّر ﺩﺭﻣﺮﺍﺗﺐ ﺯﻳﺮﺗﺮ بوده ﻭلی ﻧﻘش کمی ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮآینده دارند. ﺃﺗﻢ ﻳک ﺒُﻌﺪﻯ ﻭﮔﻴﺎﻩ ﺩﻭﺑُﻌﺪﻯ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ و انسان حیوانی سه  بُعدﻯ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ (ﺻﻮﺭت ﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺣﺮکت ویا تن و ذهن و روان ) هستند. که ﺪﺭﺍﻧﺴﺎﻥ باﻋﻘﻞ و روح القدس شهودی والهی بعنوان  ﺑُﻌﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ.  ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻤﺮﺯ ﺭﻭﺡ ﻭبُعد ﭼﻬﺎﺭﻡ فوق بشری رسیده است. ﺍﻳﻦ ﮐﺮﺍﻣﺎﺕ ﻭﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ تکاملی ﺩﺭ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ باقی ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ. ﻭﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻮﻉ ﺑﻌﺪﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺮﺑّی اﻟﻬﻰ ﻭﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﺰﻣﺎن آینده ﺨﻮﺩ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ. هریک اﺯ ﺍﻳن ﻨﻔﻮس ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩﻯ  ﻧﻮﻋﻰ و درجه ای از ﺣسّ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ،ﻭ ﺍﺣﺴﺎس ﻟﺬّﺗﻰ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻭ ﻓﻬﻢ ﻭ ﺍﺩﺭﺍﮐﻰ از ﺟﺒﺮﻭﺕ ﻧﺨﺴﺖ ربّ النوع ،ﻭﺷﻬﻮﺩ ﻭﺍﻟﻬﺎﻣﻰ از ﺟﺒﺮوت ﺪﻭﻡ بالاتر ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻓﺴﺎنه هاﻯ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮ،ﺣﺘﻰ ﺑﻨﺰﺍﻉ ﺃﺭﺑﺎﺏ ﻧﻮﻉ ﺃﺷﻴاء ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻭﺧﻴﺎﻧﺖ بهم  ﻧﺴﺒﺖ می ﺪﺍﺩﻧﺪ. ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺑﺪﺍﺋﻰ ، ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﺍﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ،ﺗﺎ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎلا ﺑﺸﺮ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺃﻧﺒﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩﻩ، ﻭﻳﺎ ﺑﺎﻳﻦ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩند . ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﻭ ﻓﻌﻠﻰ،ﺍﺯ ﻓﺼﻮﻝ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺻﻔﺎﺕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﭼﻪﺭﺳﺪ ﺑﺼﻔﺎﺕ ﺍﻭﻟﻴﺎ داشته باشند.ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻮﻟﺪﺍت ﺒﺸﺮﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ در پیش ﺩﺍﺭند. ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ باستانی یونانی ﺑﺘﺨﺮﻳﺐ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﻓﺴﺎنه اﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ.ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ ﻭ ﺑﺎﻃﻨﻰ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻩ،ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻇﺎﻫﺮﻯ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ تنها (ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺬﮐﺮ) ﻭ إهل ﺩﻝ ﻭﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺑﻤﻌﺎﻧﻰ ﺑﺎﻃﻨﻰ،  حتی به ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺑﻄﻦ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﭘﻰ ﺑﺒﺮﻧﺪ .

     ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﺴﺎنه ها ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻫﻮﻣﻴﺮﻭس  ﺩﺭ ﺍﻟﻴﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﻭﺩﻳﺴﻪ، ﻭ ﻧﻴﺰﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ( ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﺏ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ) ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮐﻪ ﺳﺒﻚ ﺍﻓﺴﺎنه اﻯ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﻋﻠﻤﻰ ﺻﺤﺒﺖ نمودند، ﮐﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﺘﻔﮑّﺮﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻧﻰ،ﻣﺪﺍﻡ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ، ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻘﺪّس ﺑﻨﻈﺮ می ﺮﺳﻨﺪ، ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻭ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮐﺮﺩ، ﻭ ﺑﺎ ﻧﻈﺮیّاﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺟﺪﻳﺪ مطرح میکنند.  ﻃﺎلس،ﮐﻪ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺍﺻﻞ ﺩﺍﻧﺴﺖ، ﺁﻧﺮﺍ ﺧﺪﺍﻯ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻧﮕﻔﺖ.ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺍﻳﻦ ﻃﺎﻟس ﭼﻮﻥ ﻣﻠﺎﺣﻈﺎﺕ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻃﺒﻴﻌﻰﺩﺍﺷﺖ، ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﺏ ﻧﻬﺎﺩ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﺍﻧﺎﮐﺴﻴﻤﻨﺪﺭ ﺣﺮﻑ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺴﺎنه اﻯ ﺧﻮﺍﻧﺪ،ﻭﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺮﻯ ﺑﻮﺩ. ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺮ اگر که ﺑﻤﻌﻨﻰ( ﺣﻘﻴﻘﻰ) ﺍﻟﻬﻰ ﺗﺮ بوده  ﺑﺎﺷﺪ.  ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺸﺮ ﻣﺪﺍﻡ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻤﻌﺮﻓﺖ ﻣﺎﺩﻯ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻭﻣﻨﺎﺳﺐ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ . ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺑﺮﺍﻯ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻃﻔﺎﻝ . ﻭﻟﻰ ﮐﺴﺐ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭﺷﻨﺎﺧت ﺘﻨﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ وسلوکی ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ، ﺗﺎ ﺑُﻌﺪ ﺍﻧﺴﺎنی ﻮ أَﺑﺪﻯ ﺩﺭﻋﻠﻮﻡ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﮔﺮﺩﺩ.ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﮑﺎﻣﻠﺎﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻋﻠﻢ ﻭﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻟﺎﺯﻣﻪ برای پیدایش ﻧﻮﻉ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ می  ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﻣﻔﻴﺪ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﻭﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺸﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ،ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﻳﺎ ﺳﻠﻮﮐﻬﺎﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ، ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣل بَعدی ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺭﺍ،ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺭﻭﺡ ﻓﺮﺩﻯ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻰ ﭼﻮﻥ (ﺫﺍﺗﻴّﺎﺕ ﻭ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻡ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎ ﻭﻣﺮﺍﺗﺐ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺭﻭﺡ) ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭک ﻤﺎ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭﻟﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺗﺮﻯ ﻇﻬﻮﺭ ﮐﻨﺪ،ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻬﻤﺎﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻴﺸﻮﺩ، ﻭ ﻣﺒﻬﻤﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﻘﻞ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻌﺪﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.

   ﺍﺯﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻯ ﻃﺎﻟس ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻈﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ أصل (ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺧﻞ) در وجود ﻭ ﺳﻴﺴﺘم ﻤﺘﺪﺍﺧﻞ ﺭﺏّ ﺍﻟﻨﻮﻉ ﻫﺎ،ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻣﺪبّرﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻠﺎﺋﻚ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻭﺑﺎﻳﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩ ﮐﻪ ﮔﻔته اﻧﺪ ﺭﻭﺡ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴسی  که علّت ﺠﺬب ﺪﺍﻧﺴته اﻧﺪ حتی اگر ﺍﻳﻦ ﺣﺮف ﺮﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻨﻴﺮﻭﻫﺎﻯ طبیعی ﺟﺬب کنندﻩ ﺑﮑﻨﻴﻢ،ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎﻯ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻭوسائل ﺍﺟﺮﺍﺋﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻗﻴّﻮﻣﻴّﺖ ﻭحفظ ﺻﻔﺎﺕ ﺃﺷﻴاء ﺭﺍ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻰ ﺩﺭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷته اند، زیرا ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺗﺎ ﺃﺑﺪ ﻧﺴﺒﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ،ﻭ ﺭﻭﺯﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﻧﺪ.ﻭﻟی( ﺘﺤﻮّﻝ ﻓﮑﺮﻯ) ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻭ ﺷﮑﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ،ﮔﺮﭼﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﻤﺒوﻠﻴﻚ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.پس ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺘﻔﮑﺮ(ﻋﻠﻢ ﺟﺰﺋﻰ) ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺳؤﺍﻟﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﮐﻠّﻰ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻤﻴﻦ (ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻓﮑﺮﻯ) ﺩﺭ ﻋﻘﻞ ﻫﻢ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻴﮑﺮﺩﻧﺪ،ﺗﺎ ﺧﻮﺩ انسان ﺩﺭﺷﻬﻮﺩها ﭘﺎﺳﺦ ﺳؤﺍﻟﺎت کلّی ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﺑﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘیدﺍﻳﺶ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ ﻭﻫﺴﺘﻰ. و ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺣﻘﻴﻘت ﻨﻬﺎﺋﻰ ﻭﺭﺍﻯ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﺎﺳﻮﺗﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎی ﺟﺰﺋﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻋﻠﻞ ﺑﻌﻴﺪﻩ ﻭ ﺍﺳﺒﺎﺏ ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﮐﻪ ﺍﺭﺳﻄﻮ ، ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻋﻠﻢ (ﺍﻟﻤﺒﺎﺩئ ﻭ ﺍﻟﻌﻠﻞ) ﺧﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺸﻬﻮﺩ ﺭبّ اﻟﻨﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻭ ﻋﻠّﺖ ﺍﺻﻠﻰ ﺩﺭ ﺣﺪّ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ میرساند،ﻭ نیز ﺍﺳﺒﺎﺏ ﺍﺻﻠﻰ ﻭﺻﻮﻝ ﺑﺎﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻴﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴشناساند.

    ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ،ﮐﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻧﮓ ﺷﺨﺼﻰ ﻭﻓﺮﺩﻯ ﺑﺨﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ، پس ﻓﻠﺴﻔﻪ های ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﻡ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ.ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻧﺸﺪﻩ.ﻭﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﮐﺎﺭ ﻫﻨﺮﻯ ﺭﻧﮓ ﻭ ﻧﺎﻡ و امضای ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺭﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ . ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﻠﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻦ (ﻣﺎ) ﻭ ازﻣﮑﺘﺐ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻭ أصل ثباﺕ باید باشد. ﻭﻟﻰ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ(ﻣﻦ) ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ،ﻭﻋﺮﻓﺎ ﻓﻘﻂ (ﺧﺪﺍ) ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ،ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ . ﺯﻳﺮﺍ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻓﺮﺩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻭﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ نیز ﺑﺘﻤﺎﻡ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺷﻬﻮﺩﻯ و ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻧﻤﻴﺮﺳﻨﺪ.ﻭ حتی ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﺋﻰ جزئی ﺑﻴﻦ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺗﻔﺎﻭت ﺪﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ بیانی خود ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻭﻫﺮﮐﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﻭﻭﺍﺿﺢ ﺗﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺍﺭﺪ. ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺩﻭﺭ ﺷﺪه اﻧﺪ،ﺑﺎﺯ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻨﺰﻳﻠﻰ ﺭﺍ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮمصطفی ﺩﺭمطالب  ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻤﻮﺩ. ﻭ ﻋﺮﻓﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺼﻮﻝ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺩﺳﺖ ﻧﺪﻫﺪ، ﺑﺨﻮﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﺭﺍ ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ. ﻭ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍنه ﻧﻴﻤﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ،ﻭ ﻣﺄﻳﻮس ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺖ ﻭﻧﺠﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ. ﭘس  ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻀب اﻟﻬﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﻠﺎﺵ ﺟﻤﻌﻰ بشر ﺑﺎﺷﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ نیز ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﻠﺎﺵ ﻓﺮﺩﻯ همه عرفای قبلی وزنده  ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﻚ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ هستند.ﻧﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻧﻪ ﺁﺧﺮﺕ. ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻬﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺰﺣﻴﺮﺕ ﻭ (تکرار کلمه ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻢ ) ﻭ ﭘﺮﺕ ﻭ پلا  ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻴﺰﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﺴﺖ . ﺍﺯ ﻣﺸﺨّﺼﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﻳﻨﮑﻪ،ﭘﻴﺮﻭﻯ ﺍﺯ ﺳﻨّﺘﻬﺎﻯ ﺑﻮﻣﻰ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺎﻃﻴﺮ ﻗﺪﻳﻤﻪ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ.ﻭﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﺑﺮﻫﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﺍﻭﻝ ﺑﻤﺒﺪﺃ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ،ﺑﻌﺪ ﺑﺘﻨﺰﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻬﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺟَﺪَﻟﻰ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻭﺗﻨﺰﻳﻠﺎﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍﺑﺎثباﺕ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ . ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻘﻠﺎﻝ ﻓﮑﺮﻯ ﺍﺯ ﺧﻮﺍص ﺗﻔﮑّﺮﻋﻠﻤﻰ ﻭﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ و ﻧﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ. ﮐﻪ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻠﻢ ﻭﺭﻳﺰﻩ ﺧﻮﺍﺭی ﻋﺮﻓﺎﻯ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ تجربی ﻫﺴﺘﻨﺪ.

    (ﺭﻭﺵ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻯ) ﺩﺭ ﻣﻌﻘﻮﻟﺎﺕ ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺩﺭﻋﺮﻓﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ.ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋث ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺷﺪه است . ﻣثلا ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻴثاﻏﻮﺭث   ﺑﺮ ﺍﺳﺎس ﺭﻳﺎﺿﻴّﺎﺕ ﻭﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﺪﺩﻯ ﻭ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺮﺩ . ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﻳﻠﻴﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺍﺳﺎس ﺳﮑﻮﻥ ﻭﻭﺣﺪﺕ،ﻭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻫﺮﺍﮐس ﺑﺮﺣﺮﮐﺖ ﻭﺩﻳﻤﻮﻣﺖ ﻭﺻﻴﺮﻭﺭﺕ ﺑﺘﻔﺴﻴﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭﻣﮑﺘﺐ ﺃﺗﻤﻴﺴﻢ نیز ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺻﻞ ﻭﺍﺣﺪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ،ﻭ ﺍﺯ ﮐثرﺕ ﻣﺒﺎﺩئ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮﺩ. ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﮐثرﺕ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺍﺳﺖ. ﺳﻘﺮﺍﻁ ﻧﻴﺰﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭﺭﻭﺍﺝ ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺎﻥ ﺑﻌﺪﻯ ﺷﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺻﻮﻓﻰ ﻣﺸﺮﺏ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﻭﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻓﮑﺮﻯ ﺑﺎﻧﺤﺮﺍﻑ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ. ﻭﺣﻖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺰﺩ ﻣﻌﺪﻭﺩﻯﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻮﺩ. ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﻨﺤﻮﻯ ﺑﺎ ﺭﻭﺵ( بررسیﺗﺎﺭﻳﺨﻰ) ﮐﺮﺩﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ. ﺗﺎ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻬﮕﻞ ﺭﺳﻴﺪ،ﻭ ﺑﻴﻨﺸﻰ ﻣﺘﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﻣﺎﺩﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩ. ﻣؤﺭﺥ ﻓﻠﺴﻔﻪ نیز ﺭﻭﺵﻭﻣﺄﻣﻮﺭﻳّﺖ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩ.ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻭﻣﮑﺎﺗﺐ ﺿﺪ ﻭﻧﻘﻴﺾ ﻫﻢ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻧﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ.ﻭﭼﻮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﻚ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﻓﻦ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻨﺪ . ﻣﺴﻴﺢ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﻣﻨﻈﻮﺭﺩﺍﺷﺖ،ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻦ ﺑﺎﺵ،ﻭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﻣﺮﺩﻩﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺧﺎﻙ ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺴﻴﺢ ﺩﻋﻮﺕ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻴﮑﺮﺩ،ﺗﺎ ﻃﺮﺩ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ . ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺗﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ .ﻫﮕﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻭﺣﺪﺗﻰ ﺑﻴﺎﺑﺪ. ﻭﮔﻔﺖ ﻳﻚ (ﺗﺼﻮّﺭ ﮐﻠّﻰ) و ایدآلی ﻭﺭﺍﻯ ﭘﺪﻳﺪﻩ ها ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ (ﻋﻘﻞ ﮐﻞّ) ﻗﺎﺋﻢ ﺍﻳﺪﺁﻝ ﮐﻤﺎﻝ ﻣﻴﺴّﺮ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮی اﺳﺖ،ﮐﻪ ﮐثرﺕ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﻭﻣﺮﺍﺗبی  اﺯ عقل ﻘﺎﺋﻢ ﺑﺸﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺍﻣﺎﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ( ﺟﻮﺍﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ) ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻮﺣﺪﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻫﮕﻞ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ.ﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﺎﻟﮑﺎﻥ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﺸﺪﻧﻰ.ﻭ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﺮﻙ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺷﻬﻮﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﺩﺭﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ، ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻭﺍﻓﮑﺎﺭﻭﺳﻠﻴقه ها ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭﺗﮑﺎﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻣﺪﺍﻡ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻋﺮﻓﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻐﺰ ﻭﻣﺤﺘﻮﺍﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻮﺩ.ﻋﺮﻓﺎن ﺠﺪﻳﺪ ﺗﺮ ﻣﮑﻤّﻞ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻗﺪﻳم تر اﺳﺖ ﻭنه ﺒﺎﻃﻞ ﮐﻨﻨﺪه آن .   ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻗﺪﻡ ﺑﻘﺪﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺍﺻﺎﻟﺖ دانستن فلسفه ﻋﺮﻓﺎنی خودم ﻫﻤﺮﺍﻫﻰﮐﺮﺩﻡ،ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺳﻠﻮک اﻟﻬﻰ ﺭﺍﺗﮑﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩﻡ. ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻳﺖ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺭﻭﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﺣﻖ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻡ ﮐﻪ ﻣﻴﮑﻨﻢ.ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﻧﻤﻰ ﮔﻔﺘﻢ،ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ. ﻭﻟﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻗﺪﻡ ﺑﻘﺪﻡ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻢ.ﻭﻟﻰ ﻣﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻤﻰ ﻧﻮﻳﺴﻢ.

ﻓﺎﻳﺪﻩﻭﻭﻇﻴﻔﻪﻓﻠﺴﻔﻪ
     ﺁﺭﻯ ﻓﺮﺯﻧﺪﻡ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻢ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ .ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻰﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ.ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭه اﺵ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﮕﻮﻳﻢ . ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻯ  25 ﻗﺮﻥ ﻧﺴﻠﻬﺎﻯ ﺩﺭﺍﺯﻯ ﺍﺯ ﻣﺘﻔﮑّﺮﻳﻦ ﺣﺘﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻣؤﻣﻦ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻔﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻌنی اﺻﺎﻟت ﻔﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﻧﻤﻴﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ،ﮐﻪ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺩﺍﺋﻢ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ، ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ ﻫﺸﺖ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎنی ﺒﺎﻳﻦ ﺩﺭﺍﺯﻯ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﻟﺸﮑﺮﻳﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺃﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭﻣﺘﻔﮑّﺮﻳﻦ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﺸﺮ، ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ. ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺠﺎﺗﺸﺎﻥ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﮐﺎﻓﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﻔﮑﺮ ﺁﻥ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ.ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻢ ﻫﻤّﺖ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ، ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﭘﺮ ﺧﻄﺮ ﺍﻟﻬﻰرا ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﻨﻨﺪ.ﻟﺬﺍ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ (ﺩَﺭَﮐﺎﺕ) ﺍﺳﻔﻞ ﺟﻬﻨﻢ ﻭﮐﺎﺭﻣﺎﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ.ﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺟﻬﻨّﻢ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ باید ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺑﻠﺎ ﺍﺳت، ﺘﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺭﻭﺯﻯ در بشریّت مجدد ﺑأﻫﻤﻴّﺖ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﺮﺳﻨﺪ.  ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﺍﻫﻤﻴّﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ،ﮐﻪ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻭﻣﻮﺿﻮﻉ برای ﺗﻔﮑّﺮﺍﺳﺖ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﮔﻮشه اﻯ ﺍﺯ ﺟﻬﻨّﻢ جهان سلوک ﺮﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩﻧﺪ،ﻭ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺭ ﻭﺳﻂ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﻨّﻢ ﺑﺮﺍﻯﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ.ﮐﻪ ﻣﻦ ﻳﮑﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻢ،ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺸﻴّﺖ ﻭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻮﻕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺒﻬﺸﺖ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺗﺮ ﺑﺮﺳﻴﻢ. ﭼﺮﺍ ﺗﻮ ﻧﻪ ؟ ﺗﻮ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻫﻤّﺖ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻓﻄﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻯ.  ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮﺩ ﻭ ببینیم ﺁﻳﺎ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻳﺎ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ. ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺑﻘﺎﻯ ﺩﺭﺧﻂ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺍﺩﺍﻣﻪ  ﺣﻔﻆ ﺁﺭﺯﻭ ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ، ﺍﻣﮑّﺎﻥ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻧﺠﺎﺕ ﻫﺴﺖ، که ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻨﻚ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﺳؤﺍﻟﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮﻡ .   ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﻭ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺴﺖ.ﻳﮑﻰ ﮐﻪ ﻋﻮﺍﻡ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ،ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﺨﺖ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻩ ﺗﻬﻤﺖ ﺗﻔﻠﺴّﻒ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻓﻰ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ،ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ﭼﻮﻥ ﻃِﻠِﺴﻢ ﻭﻣُﻌﻤّﺎ ﻣﻰ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻳﮕﺮی ﺒﺎﻟﻌﮑس ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺁﺳﺎﻥ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺳﺨﺖ ﺑﻮﺩﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺭﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.ﻭﻫﺮﻓﮑﺮﻯ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮﺍﺯﺳﻄﺢ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ عقلی،ﺑﺨﺎﻃﺮﻧﺪﺍﺷتن اﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺘﺰﮐﻴﻪ ﮐﺎﻓی ﻨﻔس امّاره ﺪﺍﺭﺩ، ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺪﺍﺷﺘن ﺘﻤﺮﻳﻦ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮐﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﻴﮑﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ،ﻭﺣﺘﻰ ﻫﺮ ﮐﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮ،ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﺟﺰﺋﻰ ﻭ دیگر ﻫﻨﺮﻫﺎ،ﻭﺣﺘﻰ ﻋﻠﻢ ﮐﻠﺎﻡ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺪﺍﻧﺸﮑﺪﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺨﺼﺺ ﺣﺮفه اﻯ ﺭﻓﺘﻦ، ﺑﺎﻳﺪهم زمان وحتی جلوتر ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.که اﺯ  15 ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﺮ جوﺍن  ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ. ﭼﻮﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺩﺭﺟﻮﺍﻧﻰ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻬﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭﻭﻗﺖ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ تا ﺩﺭﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ و کمال سلامتی  روان از عُقده ها  ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺣﺮﻓﻪ ﻫﺎ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ. ﻭﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺪﺭﺍﺯﺍ ﺑﮑﺸﺪ،وﺣﺘﻰ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺖ ﻧﺪﻫﺪ ﻭ ﻋﻤﺮ ﺗﻤﺎﻡ شده باشد. ﻣﮕﺮ ﭼﻪ ما ﺑﺎﺧته اﻳﻢ ؟ ﺗﻤﺎﻡ ﻟﺬّﺕ ﺩﻧﻴﺎ ﻭﺁنچه ﺪﺭ ﺁﻥ ﮐﺴﺐ ﻣﻴﺸﻮﺩ، درواقع ﺟﺰﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﻭﻫﻠﺎﮐﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺡ ﻧﻴﺴﺖ. ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﻭ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻌﺪﻯ بجهان ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﻬﻮﻟﺖ ﻗﺎﺩﺭ به ﺩﺭﻙ ﻣﻴﺸﻮیم. ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻰ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ ﺑﺴﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ ﺃﺗﻢ ﻳﺎ ﺳﻔﺮ ﺑﻔﻀﺎ ﺑﮑﻨﻰ،ﮐﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ.

    ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺨﺘﻰ ﻓﻬﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮﺩ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﻳﮑﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮﺍﻡ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ (ﻋﻠﻢ ﻋﻘﻠﻰ) ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻬﻢ فلسفه ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻌﻘﻞ دارد. ﻭ ﭼﻮﻥ ﺣس ّﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻠﻰ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺤﺼﻴﻞ رشته ﻓﻠﺴﻔﻪ، ﺑﺎ ﺗﻠﺎﺷﻰ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻬﻢ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁﻥ بکنند ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺘﻔﻠﺴُﻒ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﺩﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ که  ﮐﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ،ﻭﻗﺎﺩﺭ ﺑﻔﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻓﻰ ﻭﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﺑﺎﺷﻨﺪ،بلکه ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺤﻖّ ﻭ ﺷﺎﻫﺪ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭﺍلاّ  ﺍﻳﻦ ﻋﻮﺍﻡ ﺍﮔﺮ ﺑﺪﺳﺘﻮﺭ ﺧﺪﺍوند ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ،ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ مدارک ﻓﻠﺴقی ﺑﺨﺪﺍ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ . ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ،ﮐﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎﻯ ﺧﺎﺹ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﺖ.ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ( ﻣﺼﻄﻠﺤﺎﺕ ﻓﻨّﻰ) ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎﻯ ﺁﻥ،ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺷﺄﻥ ﻭﻣﻘﺎﻡ ﻭﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻟﺎﺯﻡ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻌﻠﻰ،ﻭ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﺑﻌﺪﻯ ﻭ ﮐﻤﻚ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭﻫﻤّت مداوم ﺴﺎﻟک  در سلوک اﺳﺖ.  ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎﺭﺍ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺷﻬﻮﺩﻫﺎﻯ ﻭﻟﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻳﺎﻓﺘﻢ. ﺧﻮﺩﻡ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ 62 تا 1979  ﺗﻤﺎم آن ﺴﺎﻝ ها ﺩﺭﺗﻠﺎش مطالعه ﻔﻠﺴفه ﺒﻮﺩﻡ.ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ ﺧﻮﺩﻡ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﺪﺍ ﻣﻰ ﮔﺸﺘﻢ.ﻭ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺘﺮﺍﮐﻢ ﺗﺮ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻳﻚ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ، ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ می  کرﺩﻡ، ﻭﺣﺘﻰ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻡ، ﻭهمه ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺩﻩ ﻫﺎ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﻭﺃﻧﺪﻯ ﺭﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﮐﺮﺩﻡ. ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻳﺎﻓﺘﻢ،ﻭﻟﻰ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ.ﻭ ﺑﻌﺪ ﺩﻳﺪﻡ ﺟﺰ ﻧﺸﺨﻮﺍﺭ ﮐﺮﺩﻥ ﺣﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﻢ. ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺭﻭﺡ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺍﺳﭙﺮﻳﺘﻮﺍﻟﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﺍﺩﻡ، ﻣﺮﺍ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻳﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ روح بشری ﻭﮐﺴﺐ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻓﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺸﺎﻧﺪ. ﺩﺭﻣﺪﺗﻰ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ ﻭﻟﻰ ﭘُﺮ زﺣﻤﺖ ﺑﺂﺭﺯﻭﻯ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺳﻴﺪﻡ. ﻭ ﺩﻳﺪﻡ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ آنگاه ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺩﮔﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﺷﺮﻁ ﻓﻬﻢ ﻋﻤﻴﻖ ﻭﻭﺍﻗﻌﻰ، ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻭپاکی  ﻧﻔس ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﺳﭙس دوره ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺮﺣﻤﺘﻬﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻟﻢ ﻏﻴﺒﻰ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ.

      ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻫﺮﺭﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﮊﮔﺎﻧﻰ ﻓﻨّﻰ ﻭﺍﺧﺘﺼﺎﺻﻰ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ علم ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻫﺴﺖ.ﻭ ﻫِﮕﻞ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺷﺖ.ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﻗﺪﺭﺕ ﻓﻬﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﭼﻮﻥ ﻓﻬﻢ ﺍﺻﻄﻠﺎﺣﺎﺕ ﻓﻨّﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ،ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻔﻬﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.  ﺍﻣﺎ ﻋﻠّﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﺘﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻥ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ،  ﮐﻪ ﺳﻌﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﺴﻮس مادی ﺑﻌﺎﻟﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺤﺴﻮس ﻭﻓﮑﺮﻣﺠﺮّﺩ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺘﻠﺎﺷﻰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﮐﻰ ﺳﺨﺖ ﺑﻤﺎﺩﻳﺎﺕ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺁثاﺭ ﻣﺎﺩﻳﺎﺕ ﻭنقش ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻏﻠﻂ ﻭیا ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺗﻌﺼّﺒﺎﺕ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﻣﻴﮑﻨند. ﻭﻟﻰ رفع سرگرمی ها  ﮐﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻠﺎﺵ ﺷﻮﺩ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺳﺨﺘﻰ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ،ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺁثاﺭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﮐﺎﻧﺖ ﻭ ﻫﮕﻞ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ.ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ،ﮐﻪ ﺗﺰﮐﻴﻪ ﻧﻔس ﻭﺗَﺮﻙ ﻋﺸﻖ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻭﺭﺿﺎﻯ ﺍﻭ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ،ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻌﺪﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻔﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﻏﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﺮﺳﻴﻢ .       ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ (ﺗﻔﮑّﺮ ﻣﺠﺮّﺩ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ) ﺩﺭ ﻓﻠﺴفه ﻮ در ﺍﻣﻮﺭ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﻰ،ﺧﺎﺹ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺨﺘﮕﻰ ﻣﻐﺰﻯ   ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎ ﺩﺭ ﮐﻤﺎﻝ ﺟﺴﻢ تن نیست، ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻗﺒﻠﻰ از ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ بشری ﻓﻌﻠﻰ ﺍﺳﺖ. ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﻴﺰ ﭼﻮﻥ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و راسِل از ﮐﻮﺩﮐﻰ و ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﻮﺩه اﻧﺪ. ﻭﺳﭙس ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﺳﺎﻟﻚ ﺷﺪﻧﺪ. ﻳﺎ ﺣﺪّ ﺃﻗﻞ ﻋﻠﺎﻗﻪ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺂﺧﺮ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻧﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺩﺭﺩﻧﻴﺎ ﺳﺨت ﺒﻤﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﺩﻯ ﻭﻓﮑﺮ ﻣﺎﺩﻯ ﺩﻟﺒﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻓﮑﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﻭﻟﻰ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﺠﺮّﺩ ﺑﺎﻳﺪ  خود ﺳﺎﻟﻚ ﺑﻮﺩ، ﮐﻪ ﺁﻧگاه ﺍﺻﻮﻟﺎ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﮑّﺮ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ، ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻧﻔس ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻪ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﭘﻴﺮ ﺍﻟﻬﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﻤﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺠﺮّﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ.و ﺗﺎ ﻣﺸﻴّﺖ ﻭﮐﻤﻚ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺠﻠیه ها ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

    ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺠﺮّﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ( ﻭﺟﻮﺩ ﻳﺎ ﮐمیّت ﻭ ﮐﻴفیّت) ﻧﺰﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻌﺪ،ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ﺩﺭﻙ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭﻳﺎ  بخاطر ﺗﺼﻮّﺭﺍﺕ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﮐﻪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﺪﻩ اند، ﻭﻳﺎ  شخص ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ جاهلانه ﺗﺼﻮﺭﺍﺗﻰ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﮐﺮﺩه است. ﺣﺘﻰ ﻃﻔﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺠﺮّﺩ مانند ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺑﺘﺠﺴّﻢ ﻭ ﻣﻠﻤﻮس ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﺷﺪﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻟﻌﮑس ﺧﻴﻠﻰ ﺁﺳﺎﻥ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ ﻭﺣﺘﻰ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﻓﻠﺴفه اﻯ ﺩﺍﺭﺩ، وﻫﺮﮐس ﻧﻴﺰ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﺳﺖ. و ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ در ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ  که خود (ﻣﻮﻟﻴﺮ) ﺟﻮﺍﻥ ﺧﻮﺵ ﻇﺎﻫﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ولی ﺍﺯ ﮐﺴﻰ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ﺍﻭ ﻧﺎمه اﻯ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ. ﻃﺮﻑ ﻣﻰ ﭘﺮﺳﺪ ﺑﺸﻌﺮ ﻣﻴﺨﻮﺍﻫﻰ ﻳﺎ ﺑﻨثر ؟ (ﺟﻮﺭﺩﻥ) ﺟﻮﺍﻥ ﭼﻮﻥ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﻣﻴﺸﻨﺎﺧﺖ،ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻧثر ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ ؟ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﮔﻔﺖ ﻫﻤﻴﻨﮑﻪ ﺑﻄﻮﺭﻋﺎﺩﻯ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﮑﻨﻰ. ﺟﻮﺭﺩﻥ ﺑﺎ ﺗﻌﺠّﺐ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﮔﻔﺖ،ﭘس ﻣﻦ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧثر ﺣﺮﻑ ﻣﻴﺰﻧﻢ ﻭ ﺧﻮﺩﻡ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﺴﺘﻢ . ﻫﺮﮐس ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺩﺍﺭﺩ،ﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺷﺪﻳﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﻣﺤﺪﻭﺩﻩ تنگی تفکّر ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻧﺎﻗﺺ ﻭ ﻏﻠﻂ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻋﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻋﺎﺩﻯ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺬﺭﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ.ﻭﻟﻰ ﺷﺨﺺ ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺒﻠﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻧﮑﺮﺩﻩ بوده .ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺍﺯیک ﻣﮑﺘب ﻫﻨﺮﻯ ﺧﻮﺷﻤﺎﻥ ﻣﻴﺂﻳﺪ،ﻭﻟﻰ ﻋﻠّﺖ ﺁﻧﺮﺍ ﻫﻢ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻴﻢ ﻭﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻩ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﮐﺮﺩه اﻳﻢ.ﻭﻳﺎ ﺑﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺳﻤﭙﺎثی ﻭﮐﺸﺶ ﺭﻭﺍﻧﻰ و ﺑﺪﻭﻥ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻮﺩﻩ که ﺑﺎﻭﺭی ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﻴﻢ . ﺍﻣﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﻋﻘﺎﻳﺪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺍﺳﺖ، وﺣﺘﻰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺩﻳﻨﻰ،ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺗﻘﺮّﺏ احتمالی ﺑﺨﺪﺍ ﺍﺳﺖ . ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮐﺸﺶ ﺍﻟﻬﻰو توان ﻭﻓﻄﺮﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮﻯ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ. ﺩﺭﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ،ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ.ﺍﻣﺎ ﻋﻤﻠﺎ ﺣﺘﻰ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ، ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﻭﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍنست ﺗﻔﮑﻴﻚ ﮐند، و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻨﻤاید.  ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ وی ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺻﻮل عقاﻳﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ که ﻤﻴﮕﻮﻳﺪ ﻭﺍﺭﺳﻰ ﮐﻨﺪ، ﻭﻳﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑَﺮ ﻣﻘﻮﻟﺎﺕ ﻣﻨﻄﻖ ﺁﺯﻣﺎﻳشی    خود  ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺷﺎﻳﺪ که ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻭیا ﺣﺬﻑ ﺑﺮﺧﻰ ﮔﻔته ها ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ.  ﺑﺮﺧﻰ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻟﻬﻴّﺎﺕ ﻭ(ﻭﺟﻮﺩ خداوند) ﺍﺳﺖ.ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺷﺮ ﻭﺑﻌﻀﻰ عقاید نیز ﺩﺭ ﺻﺪﻕ ﻭ ﮐﺬﺏ ﺍﺳﺖ.ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺭ( ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺧﻠﺎﻕ) ﺁﻣﺪﻩ.ﺍﻣﺎ ﺍین اﺧﻠﺎﻕ ﻣﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻯ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻧﻪ اخلاق ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭﺍﻟﻬﻰ.  ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪﻯ ﻧﻴﺰ درﺍﻣﻮﺭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻣﮑﺮﺍﺳﻰ ﻭ ﻣﺴﺎﻭﺍﺕ، ﻭ ﻳﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪﻯ ﺩﺭ ﺃﻣﻮﺭ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ. مانند ( ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺭﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﺑﻘﺎﻯ ﻣﺎﺩﻩ) وﻋﻠﻴّﺖ. ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻋﻘﺎﻳﺪﻯ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺁﻧﺮﺍ پس  از مرگ ﺑﺎﺑﺪﻳّﺖ ﻧﻴﮑﻮ ﻳﺎ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﻣﻰ ﮐﺸﺎﻧﺪ. ﻭ ﻳﺎ ﻣثلا ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺟﺒﺮ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺭﻭﺡ ﻭﺟﺴﻢ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ.ﮐﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﮐﻢ ﻭﺑﻴﺶ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﺮﺩﻯ ﻫﺴﺖ.  ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭﺷﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪمه اﻯ ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻪ ﻓﺮﺩ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺘﺪﺭﻳﺞ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻭدر ( ﺳﻠﻮﻙ ﻋﻘﻠﻰ) ﺧﺎﺻﻰ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﺩ. که ﺴﺮﺍﺳﺮ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ژنتیک روحی ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﮐﺎﺭﻯ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺩﺭﺍﻃﻔﺎﻝ ﺑﺎﺷﺪ چه ﺨﻮﺏ بوده، ﮐﻪ ﺩﺍﺭند ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺳﺮﻳﻌﺎ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻰ ﺑﺴﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ. وﻣﺎ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ و جلوگیری ازهر ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ،ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ که ﻣﻮﻗﺘﺎ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻠﻮﻙ، ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ  ﺣﻖّ ﻭ ﻧﺎﺣﻖّ ﻫﺎ ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﭙﺎﻳﺎﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﺑﺮﺳﻴﻢ.ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﻗﺪﺭﺗﻰ ﻋﻘﻠﻰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ،ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﮐﻨﻴﻢ.ﺣﺘﻰ ﺑﻬﻤﻪ ﺣﻖ ﺑﺪﻫﻴﻢ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺭﺍﺳﺖ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻫﺮﮐس ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺄﻥ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺮﻑ ﻣﻴﺰﻧﺪ، ﺣﺘﻰ ﺧَﺮﻯ ﮐﻪ ﻋَﺮﻋَﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ حقّ میگوید .

     ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳکی ﮐﻪ ﺭﻭﺵ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺒﺎﺯﺭﺳﻰ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﻳﺪ ﺁﻥ ﻣﮑﺘﺐ،ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺭﺍ ﻣﺸﺨّﺺ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮐﺪﺍﻡ ﻏﻠﻂ . ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺣﻘﻴقت ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ درستی  را ﮐﻨﻴﻢ، ﻭ ﺭﺍﻩ ﺣﺼﻮﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻭ ﻗﺪﺭﺗﻰ، ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﮑﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺬﮐﺮ ﺍﺳﺖ.تا ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ و کمال ﺑﺮﺳﻴﻢ. ﻣﻌﻤﻮﻟﺎ ﺭﻭﺵ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ،ﺑﺸﮑﻞ ﻃﺮﺡ ﺳؤﺍﻟﺎﺗﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺰﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ الهی ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﭙﺮﺳﺶ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.ﻭ رابطه ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ  ﺑﻬﻢ  را ﺑﺮﺍﻯ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺧﻴﺮ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ.  ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﺑﺸﮑﻠﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻰ ﻭ جهان بینی است. ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﺃﺻﻞ ﺭﺍ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﮐﻪ ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪه اﻯ ﻫﺮﺟﻮﺭ ﮐﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺸﻮﺩ، ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ . ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺭﻭﺍﻥ ﺳﺒﻚ ﻣﻴﺸﻮﺩ.ﻭ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺁﻣﻮﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻋﺒﺮﺕ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﻟﻰ ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﭘﻴﺮ ﺭﻳﺰ ﻭﺩﺭﺷﺖ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮﺩ ﻭ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺳﺎﻟﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ( ﻣﺮﺍﻗﺒﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻭﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭﮔﻔﺘﺎﺭ) ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴکند. ﺭﻭﺍﻥ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺣﺘﻰ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﺮﺍﻓﺎﺗﻰ ﻫﺮﭘﺪﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻰ ﭘﺴﻨﺪﻧﺪ، ﺗﺎ ﺷﺨﺺ ﺑﺂﺭﺍﻣﺶ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﺪ.ﻭﺿﻤﻨﺎ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻔس ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ. ﻟﺬﺍ ﺗﻔﺴﻴﺮ،ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﺴﺖ. ﺗﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻭﻣﺘﻠﺎﺷﻰ بیشتر در فکر ﻧﺸﻮﺩ. ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺩﺭﺳﻠﻮﻙ الهی به ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﺘﻔﺴﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ.   لذا ﺳﺎﻟﻚ ﺑﻬﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﻭﻟﻰ ﮐﺎﺭ ﺳﺎﻟﻚ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﺨﺪﺍ ﺍﺳﺖ،ﻭﻧﻪ ﺑﭙﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎ. ﻫﺮﮐس ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﭘﺎﺳﺨﻬﺎﻯ ﺻﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺿﻤﻨﻰ ﺩﺍﺭﺩ.ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﻴﺴﺖ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻌﻘﺎﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﺨﺪﺍ ﻭ ﺃﺑﺪﻳّﺖ . ﺍﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﺰﺑﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﻣﺮﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﺗﮑﻠّﻔﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.ﺍﻣﺎ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺟﺰ ﺩﺭ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﺍﺻﻄﻠﺎﺣﻰ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺠﺮّﺩ ذهنی ﺻﺤﺒﺖ نمی ﮐﻨﻨﺪ. ﻣثلا ﻫﺮﮐس ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﻠﻴّﺖ ﻭﺳﺒﺒﻴّﺖ ﭼﻴﺰﻯ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ . ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻠﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺎﻣﻊ ﻭﮐﺎﻓﻰ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﻠﻴّﺖ ﺩﺍﺷﺖ . ﺩﺭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻰ ﺍﮐثرﺍ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮﺑﺼﻮﺭﺕ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ میخواهد ﺑﺎ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻮﺍﻧﺐ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﮐﺸﺪ.ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﭽﻨﻴﻦ ﺃﻣﺮﻯ ﻣثلا ﻋﻠﻴّﺖ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ.

    ﺩﺭ ﻧظﺮیه هاﻯ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻠﺎم همرﺍه ﺒﺎ ﻧَﺴَﻖ ﻭﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﺸﻮﺩ. ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭﻣﺘﻦ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﺍﺭﺩ.ﺍﻣﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺺ ﺣﮑﻤﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭﺗﻮﺿﻴﺢ هستند  ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻋﺎﺩﻯ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭﺳﻴﻌﻰ ﺍﺯ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮﻁ  ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﻭ ﻧﻈﺮیه اﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﺪ.ﻭ ﻋﻤﺮﻯ ﻫﻢ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺮﻭﺩ. ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ ﻭﻗﺘﻰ ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺗﻰ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﺴﻠﻮﻙ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﻘﺮّﺏ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺍﻭﺭﻯ ﻣﺤﮑﻤﺘﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭﺍلاّ چه ﺴﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﻈﺮیه اﻯ ﺑﺎﺷﺪ،ﻭﻟﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ و آینده بهتر پس از مرگ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﮐﻨﺪ . ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺍﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻤﻰ ﻳﺎ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻰ.ﻭ ﺣﺘﻰ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﺩﻳﻨﻰ ﻭﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﮐﻠﺎﻣﻰ،ﻭ ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﭼﻮﻥ ﻧﺴﺒﻴّﺖ.ﻭ ﻳﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﻫﺎ ﺧﺎﺹ ﭼﻮﻥ ﻫﻨﺮ ﮐﻮﺑﻴﺴﻢ،ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻭ ﻧﻈﺮﻯ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﺴﺘﺪﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷند ﻭﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﻣﻴﮑﻨند .

   ﺩﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﻬﻤّﻰ ﮐﻪ به ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ، ﻳﮑﻰ (ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ) ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ (ﻭظﻴﻔﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ) ﺍﺳﺖ . ﻫﺮﺩﻭ ﻧﻴﺰ ﮐُﺸﻨﺪﻩ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻭﺣﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ  گوئی ﺑﺎ ﮐﺎﺭﺩ ﺟﺮﺍﺣﻰ ﺯﻧﺪه اﻯ ﺭﺍ ﻣﻰ ﮐﺸﻨﺪ،ﻭ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺪﺭﺩ ﻧﺨﻮﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫند. ﻭ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﺭﺍ ﺭﻭﻯ ﻫﻢ ﻣﻴﮕﺬﺍﺭﻧﺪ،ﮐﻪ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﻃﺮﺣﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ، ﻭﻳﺎ ﻃﺮﺣﻰ ﻧﺎﻗﺺ ﻭﻏﻠﻂ ﺩﺍشته اند. ﻭﺧﻴﻠﻰ ﺯﻭﺩ ﺭﻭﻯ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ فرو خواهند ﺭﻳﺨﺖ. ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭﺗﺮﮐﻴﺐ ﺫﻫﻨﻰ،ﺁﻧﻬﻢ ﺑﺎ ﻧﻔﺴﻰﺁﻟﻮﺩﻩ ﺑﻤﻄﺎﻣﻊ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻟﺎﺯﻣﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﻢ بوده ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻭﺣﺪّ ﺃﮐثرﻓﺎﻳﺪﻩ ﺁﻥ ﮔﺬﺭﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭﺩﺭﺗﺮﮐﻴﺐ ﻫﻤﮑﺎﺭﻯ ﺫﻫﻨﻰ  ﺑﻨﺪﺭﺕ ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﺧﺪﺍﺋﻰ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ. ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﻧﺎﺩﺭﺳت اﺳﺖ.ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻄﻌﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪﻯ هر عمل ﺗﺮﮐﻴبی ﺑﺎﻧﺤﺮﺍﻑ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ . ﺍﻣﺎ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺧﻮﺩ،ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ،ﻫﻢ ﺻﺤﻴﺢ ﻭﺳﺮﻳﻊ ﻭﻫﻢ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ، ﻭﻭﺍﻗﻌﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺗﺮ ﻭﺳﻤﭙﺎﺗﻰ ﺳﺎﺯﺗﺮ ﺩﺭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ .

    ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻰ

درزﻧﺪﮔﻰ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ، ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻣﻮﺭ وﺗﺎ ﺣﺪّﻯ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻏﺮﺽ ﻭﻧﻔﻊ ﺍﺳﺖ، ولی ﻭﺿﻮﺡ ﻭ ﺩﻗّﺘﻰبیشتر درآن ﻧﻴﺴﺖ. ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﮐﺴﻰ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﻣﮑﺎﻥ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﻮﺍﺑﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻌﺠّﺐ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ،ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺄله اﻯ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ، ﺑﻴﺴت ﻮ ﭘﻨج ﻘﺮن اﺳﺖ ﻣﻌﻄّﻞ ﻣﺎﻧﺪﻩ، ﺗﺎ ﺍَﻧﺸﺘﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﺑﺤث ﮐﻨﺪ،ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺑﻠﺎ ﺗﮑﻠﻴﻒ مانده ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻋﺎﺩﻯ ﺧﻴﺎﻝ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺨﻮﺩﻯ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺿﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ،   ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﻗّﺖ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻘﻮﻝ ﺑﺮﺍﻭﺩ انگلیسی ﺍﮔﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ،ﺁﻳﺎ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺟﺎﻯ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺭﺁﻳنه ﻨﺸﺎﻥ ﺑﺪﻫﻴﻢ ؟ ﺧﻮﺩﻣﺎﻧﻴﻢ، ﺟﺎ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﻪ،ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﻰ ﺟﺎﻯ ﺷﻴﺌﻰ ﺩﺭﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻳﻨﻪ ﺍﺳﺖ . ﺟﺎﻯ ﺑﻴﺮﻭﻧﻰ، یک ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺍﻧﺴته عاﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭلی ﺟﺎﻯ ﺩﺍﺧﻞ ﺁﻳﻨﻪ،ﺣﺘﻰ یک ﻔﻬﻮﻡ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ. چه ﺮﺳﺪ ﺑﺎﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯﺟﺎﻯ ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ ﻭ ﺍﺯ (ﻣﮑﺎﻥ ﻟﺎ ﻣﮑﺎﻥ) ﺻﺤﺒﺖ ﺷﻮﺩ. ﺑﺤث (ﺃﺭﺽ ﻣﻠﮑﻮﺕ) ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫﻨﺮﻯ ﮐﺮﺑﻴﻦ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻯ ﺑﻔﺎﺭﺳﻰ ﺧﻮﺏ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ . ﺁﺩﻡ ﻋﺎﺩﻯ ﺣﺘﻰ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎﻭﺭ ﮐﻨﺪ،ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺏ ﺃﻣﺮﻯ ﻭﻫﻤﻰ ﺍﺳﺖ.ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻋﺎﺩﻯ ﻓﮑﺮ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ،  ﺍﻣﻮﺭ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻭﻏﻴﺮ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺭﺍ ﺑﺴﻬﻮﻟﺖ میتواند ﺗﺸﺨﻴﺺ بدﻫﺪ. ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻌﻨﻰ ﻭﻣﻌﻴﺎﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﺪ. ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻫﺴﺖ. زیرا ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻣﻌﺮﻓﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﻮﺩ ﻧﻬﺎﺋﻰ ﺗﺠﻠّﻴﺎﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻄﺮﻳﻘﺖ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﺍﺳﺖ. ﻭﻗﺘﻰ که سالک ﺒﻨﻮﺭ ﻗﺎﺋﻢ ﻭ ﻋﺮﺵ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﻣﻴﺮﺳﺪ،ﻭﺑﺨﻠق ﺒﺎﺯ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﻭﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻟﺪنّی ﺪﺍﺭﺩ.  ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻋﺎﺩﻯ ﺣﺘﻰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ،ﻣﻴﻔﻬﻤﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻋﻘﻞ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﻗﺪﺭﺕ ﻫﺴﺖ،ﻭﻟﻰ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ ﺍﺻﻮﻟﺎ ﻋﻘﻞ ﭼﻴﺴﺖ.ﻭﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﻰ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻴﮑﻨﺪ،ﮐﻪ ﻋﻘﻞ ﺭﺍ ﻣﻴﺪﺍﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ،ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺭﻭﺣﻰ ﻭﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻡ ﮊﻧﺘﻴﻚ ﺭﻭﺣﻰ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭ ﻳﺎ ﮐﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ، ﻇﺎﻫﺮ ﻭ ﺑﺎﻃﻦ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭﻟﻰ ﺧﻮﺩ ﻧﻪ ﻇﺎﻫﺮﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻣﻴﮑﻨﺪ.  ﮔﻔته اﻧﺪ  ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺳﺖ که ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﺳﺎﺳﻰﺍﺯ ﻏﻴﺮ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﺪ. ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺩﺭﻋﻘﺎﻳﺪ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ . ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻯ ﻧﻔس ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﮐﻤﭙﻠﮑﺴﻬﺎﻯ ﺁﻥ ﻭیا ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺟﺰﺋﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﮐﻪ ﺁﺩﻣﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﺻﻠﺎﺣﻴّﺖ ﺑﮑﻨﺪ و هرﭼﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﻨﺪ ﮐﻤﺘر ﺑﺤﻘﻴﻘﺖ ﻣﻴﺮﺳﺪ. ﻭﻟﻰﻫﻤﻴﻦ کشف حقیقت ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺴﻬﻮﻟﺖ ﻭ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﻭﺩﻗّّﺖ ﻭ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﻭ ﺻﺤّﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻓﮑﺮﻋﺎﺭﻑ تجلّیات الهی ﺩﺭﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺎ ﻧﻔس ﻭ ﺭﻭﺍن ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ (ﻧﺴﺒﺘﺎ ﭘﺎﻙ) ﺑﻔﺎﻳﺪﻩ نسبی ﻣﻴﺮﺳﺪ، ﻭلی ﮐﺎﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﮐﺎﺭﻣﺎﺳﺎﺯﻯ ﻭﺟﻬﻨّﻢ ﭘﺮﻭﺭﻯ روح أبدی انسان است .

ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﺣﻮﺯﻩ ﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﮔﻔته اﻧﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻋﻠﻮﻡ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﺎﺻﻮﻟﻰﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﻣﺴﻠّﻢ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ.ﻭلی ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺍثباﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻠّﻤﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﻔﻠﺎﺳﻔﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﮐﺮﺩه اﻧﺪ.  ﻣثلا ﮐﻞّ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺟزء ﺍﺳﺖ،وﻳﺎ ﺩﻭ ﺧﻂ ﻣﻮﺍﺯﻯ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻬﻢ ﻧﻤﻴﺮﺳﻨﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﻨﮑﺮ ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺒﺎﺸﻨﺪ. ﻔﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ،ﭘس ﭼﺮﺍ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻤﺤﻚ ﺍﺳﺘﺪﻟﺎﻝ ﻣﻰ ﮐﺸﻴﻢ.ﻭﻟﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﻨﻴﻢ ؟ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺯﻳﺴﺘﻰ ﻭﺣﻴﺎتی ﻭ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﮐﻤﻴّﺖ ﻋﺪﺩﻯ ﻭ ﻣﮑﺎنی،ﻭ ﺩﺭﻋﻠﻮﻡ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﺻﺎﻟﺖ (ﺍﻳﺪﻩ ﻗﺎﻧﻮﻥ) ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﻋﻠّﻴﺖ ﻭ ﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ،ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﮔﺬﺍﺭﺩه ﺸﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ  آنان ﺍثباﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮﺩ ﺭﻳﺰﻩ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﺭﻭﻯ ﻋﻠﻤﺎ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﮔﺎﻫﻰ نیزﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻓﻰ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ،ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻧﻴﻮﺗﻮﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮﺩ ﻭﺩﺭﻣﻔﻬﻮﻡ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺎﺩﻩ ﻳﺎ (Mass ﻣََس) ﺑﺘﺤﻠﻴﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ. ﻭ ﺍﻧﺸﺘﻦ ﺑﺘﺤﻠﻴﻞ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺭﺍﺳﻞ ﺭﻳﺎﺿﻰ ﺩﺍﻥ ﺑﻤﻌﻨﻰ ﻋﺪﺩ ﺗﻮﺟّﻪ ﮐﺮﺩ.ﻭﻟﻰ ﺍﮐثرﻋﻠﻤﺎ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﻮﺩ ﺑﺎﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.

ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺎﺧﻴﻬﺎﻯ ﺑﻰ ﺟﺎﻯ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﺭﺣﻮﺯه ﻫﺎی غیر مادی ﺍﺳﺖ. چون ﺣﻮﺯﻩ ﻓﮑﺮ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﻭ ﺍﭘﻴﺴﺘﻤﻮﻟﻮﮊﻯ. ﻣﻰ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﭼﻴﺴﺖ،ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻭ ﻧَﺴَﻖ ﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ؟ﻭ ﻳﺎ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﭼگونه است ؟ ﻭ ﮐﺪﺍﻡ ﺭﻭﺵ ﻓﮑﺮﻯ ﻭ ﻋﻤﻠﻰ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ؟ﻭ ﺑﺎﺻﻄﻠﺎﺡ ﺭﺍه ﻫﺎﻯ ﮐﺴﺐ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺭﺍ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ،ﺗﺎ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﻳﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻏﻠﻂ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ. ﻭﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﺭﻭﺷﻬﺎﻯ( ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺋﻰ ﻭ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﺭﻳﺎﺿﻰ) ﻭحتی ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.ﻭ ﻧﺎﻡ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﻴﺰ ( ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﺎﻡ) ﮔﺬﺍﺷته اﻧﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻭ ﺭﻭﺷﻬﺎ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ،ﭼﻪ ﺫﻫﻨﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﭼﻪ ﻋﻤﻠﻰ،ﺑﺎ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ،ﺑﺎﺯ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﮑﻠّﻴّﺘﻰ ﮐﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻰ ﺭﺳند ﻭﻧﺨﻮﺍﻫند ﺭﺳﻴﺪ.ﻭﻋﻤﻞ ﺭﺳﻴﺪﮔﻰ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻭﻟﻰ ﮐﺎﻣﻠﺎﻥ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﻟﺪﻧّﻰ ﺧﻮﺩ،ﻋﮑس ﻋﻤﻞ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ.ﻭ ﺩﺭ ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﺩﺭﺳﺘﻰ ﺗﻨﺰﻳﻞ مطلب ذهنی ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ.ﭼﻮﻥ ﻣﺒﺪﺃ ﮐﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺳت اﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﻋﻤﻠﻴّﺎﺕ ﺫﻫﻨﻰ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ،ﻣﺒﺪﺃ ﺁﻥ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻭ ﻳﻘﻴﻨﻰ ﻧﻴﺴﺖ.پس ﻗﻄﻌﺎ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻌﺪﻯ ﺑﺘﺤﻠﻴﻠﻰ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻰ ﻣﻰ ﺃﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺭﻭﺵ ﮐﺎﺭ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺎﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭﻯ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻘﻠﻰأهل ﻣﻨﻄق. ﻭ ﺣﺘﻰ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﻠﺎﻣﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﺑﺘﺤﻠﻴﻞ ﻭﺍﺻﻠﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻧﻤﻴﺮﺳﻨﺪ.

      ﺍﺯ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻭﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﮐﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ،ﺑﻮﻇﻴﻔﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻰ ﺭﺳﻴﻢ، که  ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭﺍﺯﻯ ﺩﺭﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺯﻳﺮﺍ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﺭﺍ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮﺑﺨﺼﻮﺹ که ﺩﺭ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﭘﻮﺯﻳﺘﻮﻳﺴﻢ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ،ﻭ ﺑﺄﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﻭ ﺍﺻﻮﻟﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺫﻫﻨﻰ ﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﻭﻡ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺟّﻪ ﻭ ﻣﻮﻓﻘﻴّﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ   ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺫﻫﻨﻰ فیلسوﻑ ﺑﺠﺴﺘﺠﻮﻯ ﻣﺮﮐّﺐ ﻭﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﻳﺎﺑﻰ ﻭ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺠﻤﻮعه اﻯ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺯ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺣﺘﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺍﺯ ﮐﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﻭ( ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺋﻰ) ﻋﻠﻤﺎ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﮑﻠّﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﺷﻬﻮﺩﻯ ﻋﺮﻓﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﺨﻠﻖ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻭﺻﻌﻮﺩ ﻓﮑﺮﻯ ﺳﺎﻟﻚ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﺭ ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮﻩ ﮐﻠّﻰ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻤﺎ نشان ﺑﺪﻫﺪ. ﭼﻮﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺘﺨﺼﺺ ﻭ ﺟﺰﺋﻴّﺖ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ،ﻓﻠﺎﺳﻔﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﺎﻟﺘﻰ می ﺪﺍﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﻋﻠﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﮑﻨﻨﺪ.ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺑﺘﺮﮐﻴﺐ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺰﺋﻰ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻋﻠﻮم ﻤﺨﺘﻠف اﻗﺪﺍﻡ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ. ﺑﻘﻮﻝ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭﻗﺘﻰ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ و تأیید ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻴّﺎﺕ ﺑﺸﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﺩﻳﻨﻰ ﻗﺸﺮﻯ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﺟﻤﺎﻟﻰ ﺍﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭﻏﻴﺮﻩ که باید ﮐﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﻭﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺍﺳﺖ،ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺗﺨﺼﺺ ﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﮐﺎﺭ ﻋﺮﻓﺎ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻭ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺧﻠﺎﻕ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴّﺖ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭ ﺷﻬﻮﺩ ﺭﺍ میدﺍﻧﻨﺪ. ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻋﺮﻓﺎﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻰ ﻭیا ( ﺩﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﮐﺒﻴﺮﻭ ﺻﻐﻴﺮ) ﺭﺍ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ . ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﮐﻠّﻰ ﻫﺴتی ﻮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﻏﺎﻳﺖ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ ﻧﻈﺎﻳﺮ ﺁﻧﺮﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻗﺎﺑل ﺪﺭﻙ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﮐﻨﻨﺪ.ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺨﺪﺍ ﻭﻧﺠﺎﺕ ﺳﻠﻮﮐﻰ ﻭﺗﺰﮐﻴﻪ ﺑﺎﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ . ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻰ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﻧﻴﺴﺖ.ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻈﺮﻳّﺎﺕ ﻭﺳﻴله اﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻭﺗﻔﻬّﻢ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ،ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﺎﻳﺪه ای ﮐﻪ تو فرزندم ﮔﻔﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﺍﮔﺮ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪه اﻯ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﻢ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺭﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮﺡ ﮐﻨﻢ. ﮔﺮﭼﻪ ﭘﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﺭﺍﻣﻮﺭﺩﻳﮕﺮﻯ ﭼﻮﻥ ﻫﻨﺮ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺎﺯ ﺷﺪﻩ،ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍﻣﻴﺴّﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ.ﻭ ﺩﺭهیچ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺩﻯ ﺍﻣﻴﺪﻯ ﻧﻴﺴﺖ.ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻭﻝ ﻭﺍﺻﻞ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﻰ ﺑﻌﺪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻳﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺷﻨﺎس ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﮔﺮﺩﻯ.